"Elhamdülillah"
"Elhamdülillah" cümlesini insanlara dedirten imanın sonsuz faide ve
nurlarından, yalnız dokuz tane beyan edilecektir.]
Birinci Nokta: Evvela iki şey ihtar edilecektir:
1- Felsefe, her şeyi çirkin, korkunç gösteren siyah bir gözlüktür. İman ise,
herşeyi güzel, ünsiyetli gösteren şeffaf, berrak, nurani bir gözlüktür.
2- Bütün mahlukatla alakadar ve herşeyle bir nevi alış-verişi olan ve
kendisini abluka eden şeyler ile lafzan ve manen görüşmek, konuşmak,
komşuluk etmeye hilkaten mecbur olan insanın sağ, sol, ön, arka, alt, üst
olmak üzere altı ciheti vardır.
İnsan mezkur iki gözlüğü gözüne takmakla, mezkur cihetlerde bulunan
mahlukatı, ahvali görebilir.
Sağ Cihet: Bu cihetten maksad, geçmiş zamandır. Binaenaleyh felsefe gözlüğü
ile sağ cihete bakıldığı zaman, mazi ülkesinin kıyameti kopmuş, altı üstüne
çevrilmiş, karanlıklı, korkunç büyük bir mezaristanı andıran bir şekilde
görünecektir. Ve bu görünüşte insan pek büyük bir dehşete, vahşete,
me'yusiyete maruz kaldığında şübhe yoktur. Fakat iman gözlüğü ile o cihete
bakıldığı zaman, hakikaten o ülkenin altı üstüne çevrilmiş bir şekilde
görünürse de, fakat can telefi yoktur. Mürettebatı, sakinleri daha güzel,
nurani bir aleme nakledilmiş oldukları anlaşılıyor. Ve o kabirler, çukurlar
da, nurani bir aleme girmek için kazılan yeraltı tünelleri şeklinde telakki
edilecektir. Demek imanın insanlara verdiği sürur, ferahlık, itminan,
inşirah, binlerce "Elhamdülillah" dedirten bir nimettir.
Sol Cihet: Yani, gelecek zamana felsefe gözlüğü ile bakıldığı zaman; bizleri
çürütecek, yılan ve akreplere yedirip imha edecek, zulümatlı, korkunç, büyük
bir kabir şeklinde görünecektir. Fakat iman gözlüğü ile bakılırsa Cenab-ı
Hakk'ın Halık-ı Rahman-ı Rahim'in insanlara ihzar ettiği çeşit çeşit nefis,
leziz me'kulat ve meşrubata zarf olan bir maide ve bir sofra-i Rahmani
şeklinde görünecektir. Ve binlerce "Elhamdülillah" okutturarak tekrar
ettirecektir.
Üst Cihet: Yani, semavat cihetine felsefe ile bakan bir adam, şu sonsuz
boşlukta, milyarlarca yıldız ve kürelerin at koşusu gibi veya askeri bir
manevra gibi yaptıkları pek sür'atli ve muhtelif hareketlerinden büyük bir
dehşete, vahşete, korkuya maruz kalacaktır. Fakat imanlı bir adam baktığı
vakit o garib, acib manevranın bir kumandanın emri ile nezareti altında
yapıldığı gibi; semavat alemini tezyin eden ve o yıldızın bize de ziyadar
kandiller şeklinde olduklarını görecek ve o atlar koşusunda korku, dehşet
değil, ünsiyet ve muhabbet edecektir. Alem-i semavatı şöylece tasvir eden
iman nimetine elbette binlerce "Elhamdülillah" söylemek azdır.
Alt Cihet: Yani, arz alemine felsefe gözü ile bakan insan; küre-i arzı
başıboş, yularsız, şemsin etrafında serseri gezen bir hayvan gibi veya
tahtası kırık, kaptansız bir kayık gibi görür ve dehşete, telaşa düşer.
Fakat iman ile bakarsa, arzın Rahmani bir sefine olup, Allah'ın kumandası
altında bütün me'kulat, meşrubat, melbusatı ile beraber, nev'-i beşeri
tenezzüh için şemsin etrafında gezdiren bir sefine şeklinde görür. Ve
imandan neş'et eden şu büyük nimete büyük büyük "Elhamdülillah"ları
söylemeğe başlar.
Ön Cihet: Felsefeci bir adam bu cihete bakarsa görür ki: Bütün canlı
mahlukat -insan olsun, hayvan olsun- kafile be-kafile büyük bir sür'atle o
cihete gidip kaybolurlar. Yani, ademe gider, yok olurlar. Kendisinin de o
yolun yolcusu olduğunu bildiğinden, teessüründen çıldıracak bir hale gelir.
Fakat iman nazarıyla bakan bir mü'min, insanların o cihete gidişleri,
seyahatları adem alemine değil, göçebeler gibi bir yayladan bir yaylaya bir
intikaldir. Ve fani menzilden baki menzile, hizmet çiftliğinden ücret
dairesine, zahmetler memleketinden rahmetler memleketine göç etmek olup,
adem alemine gitmek değil diye bu ciheti memnuniyetle karşılar. Fakat yol
esnasında ölüm, kabir gibi görünen meşakkatlar netice itibariyle
saadetlerdir. Çünki, nurani alemlere giden yol kabirden geçer ve en büyük
saadetler büyük ve acı felaketlerin neticesidir. Mesela: Hazret-i Yusuf,
Mısır azizliği gibi bir saadete, ancak kardeşleri tarafından atıldığı kuyu
ve Zeliha'nın iftirası üzerine konulduğu hapis yoluyla nail olmuştur. Ve
keza, rahm-ı maderden dünyaya gelen çocuk, mahud tünelde çektiği sıkıcı,
ezici zahmet neticesinde dünya saadetine nail oluyor.
Arka Cihet: Yani geride gelenlere felsefe nazarı ile bakılsa; "Yahu bunlar
nereden nereye gidiyorlar ve ne için dünya memleketine gelmişlerdir?" diye
edilen suale bir cevab alınamadığından -tabii- hayret ve tereddüd azabı
içinde kalınır.
Fakat nur-u iman gözlüğü ile bakarsa, insanların kainat sergisinde teşhir
edilen garib acib kudretin mu'cizelerini görmek ve mütalaa etmek için
Sultan-ı Ezeli tarafından gönderilmiş mütalaacı olduklarını anlar. Ve bunlar
o mu'cizenin derece-i kıymet ve azametine ve Sultan-ı Ezeli'nin azametine
derece-i delaletlerine kesb-i vukuf ettikleri nisbetinde derece ve numara
aldıktan sonra yine Sultan-ı Ezeli'nin memleketine dönüp gideceklerini anlar
ve bu anlayış nimetini kendisine iras eden iman nimetine "Elhamdülillah"
diyecektir.
Mezkur zulmetleri izale eden iman nimetine "Elhamdülillah" diye edilen hamd
dahi bir nimet olduğundan, ona da bir hamd lazımdır. Bu ikinci hamda da
üçüncü bir hamd, üçüncüye dördüncü hamd lazım. Demek bir hamd-i vahidden
doğan hamdlerden ibaret gayr-ı mütenahi bir silsile-i hamdiye husule
geliyor.
İkinci Nokta: Cihat-ı sitteyi tenvir eden iman nimetine de Elhamdülillah
demesi lazımdır. Çünki, iman cihat-ı sittenin zulümatını izale etmekle
def'-i bela kabilinden büyük bir nimet sayıldığı gibi -tabii- o cihat-ı
sitteyi tenvir ettiği cihetle de celb-ül menafi' kabilinden ikinci bir nimet
sayılır. Binaenaleyh insan fıtri bir medeniyete sahib olduğundan cihat-ı
sittede bulunan mahlukatla alakadar olur ve iman nimeti ile de cihat-ı
sitteden istifade edebilmesi imkanı vardır.
cihat-ı sitteden herhangi bir cihette olursa insan tenevvür eder. Hatta
mü'min olan bir insanın dünyanın kuruluşundan sonuna kadar uzanan manevi bir
ömrü vardır. Ve insanın bu manevi ömrü ezelden ebede uzanan bir hayat
nurundan meded ve yardım alır.
Ve keza cihat-ı sitteyi tenvir eden iman sayesinde insanın şu dar zaman ve
mekanı geniş ve rahat bir aleme inkılab eder. Bu büyük alem, bir insanın
hanesi gibi olur ve mazi, müstakbel zamanları, insanın ruhuna, kalbine bir
zaman-ı hal hükmünde olur. Aralarında uzaklık kalkıyor.
Üçüncü Nokta: İmanın istinad ve istimdad noktalarını havi olmasından
Elhamdülillah demesi iktiza eder.
Evet nev'-i beşer, aczi ve düşmanların kesreti dolayısı ile dayanacak bir
nokta-i istinada muhtaçtır ki, düşmanlarını def' için o noktaya iltica
etsin. Ve keza kesret-i hacat ve şiddet-i fakr dolayısıyla da istimdad
edecek bir nokta-i istimdada muhtaçtır ki, onun yardımı ile ihtiyaçlarını
def'etsin.
Ey insan! Senin nokta-i istinadın ancak ve ancak Allah'a olan imandır.
Ruhuna, vicdanına nokta-i istimdad ise ancak ahirete olan imandır.
Binaenaleyh bu her iki noktadan haberi olmayan bir insanın kalbi, ruhu
tevahhuş eder; vicdanı daima muazzeb olur. Lakin birinci noktaya istinad ve
ikincisinden de istimdad eden adam kalben ve ruhen pekçok zevk ve
lezzetleri, ünsiyetleri hisseder ki; hem müteselli, hem vicdanı mutmain
olur.
