Dördüncü Şuâ

[Muvahhid1]

​

Mânen ve rütbeten Beşinci Lem’a ve sureten ve makamen Otuz Birinci Mektubun Otuz Birinci Lem’asının kıymettar Dördüncü Şuâı ve Âyet-i Hasbiyenin mühim bir nüktesidir.

İHTAR: Risale-i Nur, sair kitaplara muhalif olarak, başta perdeli gidiyor; gittikçe inkişaf eder. Hususan bu risalede Birinci Mertebe çok kıymettar birhakikat olmakla beraber çok ince ve derindir. Hem bu Birinci Mertebe, bana mahsus gayet ehemmiyetli bir muhakeme-i hissî ve gayet ruhlu bir muamele-i imanî ve gayet gizli bir mükâleme-i kalbî suretinde, mütenevvi ve derin dertlerime şifa olarak tebarüz etmiş. Bana tam tevafuk eden tam hissedebilir. Yoksa tam zevk edemez...

حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1

​

Bir zaman ehl-i dünya beni herşeyden tecrit ettiklerinden, beş çeşit gurbetlere düşmüştüm. Ve ihtiyarlık zamanımda kısmen teessürattan gelen beş nevi hastalıklara giriftar olmuştum.Sıkıntıdan gelen bir gafletle, Risale-i Nur’un teselli verici ve medet edici envarına bakmayarak, doğrudan doğruya kalbime baktım ve ruhumu aradım. Gördüm ki, gayetkuvvetli bir aşk-ı bekà ve şedit bir muhabbet-i vücut ve büyük bir iştiyak-ı hayat ve hadsiz biracz ve nihayetsiz bir fakr bende hükmediyorlar. Halbuki müthiş bir fena o bekàyı söndürüyor. O hâletimde yanık bir şairin dediği gibi dedim:


[NOT]Dipnot-1 “Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.” “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

acz: acizlik, güçsüzlük	aşk-ı bekà: sonsuzluk aşkı
bekà: devamlılık, kalıcılık	ehemmiyet: önem
ehl-i dünya: dünyaya dalıp âhireti düşünmeyenler	envar: nurlar
fakr: fakirlik, ihtiyaç hâli	fena: gelip geçicilik, yok olma
gaflet: Cenâb-ı Haktan ve Âhiretten habersiz davranma, dikkatsizlik	gayet: son derece
giriftar olmak: tutulmak	hadsiz: sınırsız
hakikat: doğru, gerçek	hususan: özellikle
hâlet: durum, hâl	ihtar: hatırlatma, ikaz
inkişaf etmek: açığa çıkmak	iştiyak-ı hayat: hayatı aşk derecesinde istemek
kıymettar: kıymetli, değerli	lem’a: parıltı
makamen: makam yönünden	medet: yardım
muamele-i imanî: imânı temel alarak yapılan uygulama	muhabbet-i vücut: var olma sevgisi
muhakeme-i hissî: bir mesele hakkında hislerle düşünme	muhalif: aykırı, zıt
mânen: mânâ bakımından	mükâleme-i kalbî: kalpten konuşma
mütenevvi: çeşitli	nevi: tür
nihayetsiz: sonsuz	nükte: ince anlamlı söz
risale: mektup, kitapçık; Risale-i Nur’da yer alan bölümlerden her birisi	rütbeten: rütbe ve değer açısından
sair: diğer, başka	suret: biçim, şekil
tebârüz etmek: ortaya çıkmak	tecrit etmek: soyutlamak, başkalarıyla görüştürmemek
teessürat: üzüntüler, dış şartların etkisinde kalma	tevafuk etmek: uygun düşmek, uyumlu olmak
Âyet-i Hasbiye: “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir” anlamında Âl-i İmrân Sûresinin 173. âyeti	şedit: şiddetli
şuâ: ışık kaynağından çıkan ışık teli; ışın

​

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 95

Dîl bekàsı, Hak fenası istedi mülk-ü tenim.Bir devasız derde düştüm, ah, ki Lokman bîhaber.

Meyusâne başımı eğdim. Birden حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 âyeti imdadıma geldi, dedi: “Beni dikkatle oku.” Ben günde beş yüz defa okudum. Benim içinaynelyakîn sûretinde inkişaf eden çok kıymettar envârından bir kısmını ve yalnız dokuz nurunu ve mertebesini icmalen yazıp, eskiden aynelyakîn ile değil, belki ilmelyakîn ile bilinentafsilâtını Risale-i Nur’a havale ediyorum.

BİRİNCİ MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Bendeki aşk-ı bekà, bendeki bekàya değil, belki sebepsiz ve bizzat mahbub olan kemâl-i mutlak sahibi Zât-ı Zülkemâlin ve Zülcemâlin bir isminin bir cilvesinin mâhiyetimde bir gölgesi bulunduğundan, fıtratımda o Kâmil-i Mutlakın varlığına ve kemâline ve bekàsına müteveccih olan muhabbet-i fıtriye, gaflet yüzünden yolunu şaşırmış, gölgeye yapışmış, âyinenin bekàsına âşık olmuştu. حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ geldi, perdeyi kaldırdı. Gördüm ve hissettim ve hakkalyakîn zevkettim ki, bekàmın lezzet ve saadeti, aynen ve daha mükemmel bir tarzda Bâki-i Zülkemâlin bekàsına ve benim Rabbim ve İlâhım olduğuna imanımda ve iz’ânımda ve îkanımda vardır. Çünkü Onun bekàsıyla benim için lâyemut bir hakikat tahakkuk eder. Zira “Benim mâhiyetim hem bâki, hem sermedî bir ismin gölgesi olur; daha ölmez” diye şuur-u imanî ile takarrur eder.


Hem o şuur-u imanla mahbub-u mutlak olan Kemâl-i Mutlakın varlığı bilinmekle, şedit ve fıtrî olan muhabbet-i Zâtî tatmin edilir. Hem Bâki-i Sermedînin


[NOT]]Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

Bâki-i Sermedî: varlığı sonsuz ve sürekli olan Allah	Bâki-i Zülkemâl: sonsuz kemâl sahibi ve varlığı devamlı ve kalıcı olan Allah
Kemâl-i Mutlak: tam ve sınırsız mükemmellik; Allah	Kâmil-i Mutlak: sınırsız mükemmellik ve kusursuzluk sahibi Allah
Lokman: (bk. bilgiler – Lokman Hekim)	Rab: bütün varlıkları terbiye eden ve idaresi ve tasarrufu altında bulunduran Allah
Zât-ı Zülkemâl: sonsuz mükemmellik sahibi Zât, Allah	Zülcemâl: sonsuz güzellik sahibi olan Allah
aynelyakîn: gözle görerek kesin bilgi edinme	aşk-ı bekà: sonsuzluk aşkı
bekà: devamlılık, kalıcılık	bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz
bîhaber: habersiz	cilve: görüntü, yansıma
devasız: çaresiz	dîl: gönül
envâr: nurlar	fena: gelip geçicilik, yok olma
fıtrat: yaratılış, mizaç	fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen
gaflet: Cenâb-ı Hakktan ve âhiretten habersiz olma, dikkatsizlik	hakikat: doğru, gerçek
hakkalyakîn: bizzat yaşayarak elde edilen kesin bilgi	icmâlen: kısaca, özetle
ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme	imdad: yardım
inkişaf etmek: açığa çıkmak	iz’an: şüpheden uzak, kesin şekilde inanma
kemâl: mükemmel ve kusursuz olma	kıymettar: kıymetli
lâyemut: ölümsüz	mahbub: sevgili, sevilen
mahbub-u mutlak: sonsuz sevgili	mahiyet: bir varlığın temel yapısı
mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ"nın nurlu mertebesi	meyusâne: ümitsizce
muhabbet-i Zâtî: Allah’ın kendi Zâtına karşı duyulan sevgi	muhabbet-i fıtriye: yaratılıştan var olan muhabbet, sevgi
mülk-ü ten: insan vücudu	müteveccih: yönelik, yönelmiş
saadet: mutluluk	sermedî: daimî, sürekli
sûret: biçim, şekil	tafsilât: ayrıntılar
tahakkuk etmek: gerçekleşmek	takarrur etmek: karar bulmak, sağlamca yerleşmek
îkan: delil ve ispat üzerine inanma	şedit: şiddetli
şuur-u imanî: imanî şuûr, imana dayalı bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 96

bekàsına ve varlığına ait o şuur-u imanî ile kâinatın ve nev-i insanın kemâlâtı bilinir ve bulunur. Ve kemâlâta karşı fıtrî meftuniyet, hadsiz elemlerden kurtulup zevk ve lezzetini alır.


Hem o şuur-u imanî ile o Bâki-i Sermedîye bir intisap ve o intisabın imanıyla umum mülküne bir münasebet peydâ olur. Ve o münasebet-i intisabî ile, hadsiz bir mülke bir nevi mâlikiyetgibi iman gözüyle bakar, mânen istifade eder.
Hem şuur-u imanî ile ve intisap ve münasebetle umum mevcudata bir alâka, bir nevi ittisalpeydâ olur. Ve o halde, ikinci derecede vücud-u şahsîsinden başka hadsiz bir vücut, o şuur-u imanî ve intisap ve münasebet ve alâka ve ittisal cihetinde güya onun bir nevi varlığıdır gibi var olur; varlığa karşı fıtrî aşk teskin edilir.



Hem o şuur-u imanî ve intisap ve münasebet ve alâkadarlığı cihetiyle bütün ehl-i kemâlâta karşı bir uhuvvet peydâ olur. O halde Bâki-i Sermedînin varlığıyla ve bekàsıyla o hadsiz ehl-i kemâl mahvolmayıp zayi olmadıklarını bilmekle, takdir ve tahsinle merbut ve dost olduğuhadsiz dostlarının bekàları ve devam-ı kemâlâtı o şuur-u imanî sahibine ulvî bir zevk verir.
Hem o şuur-u imanî ve intisap ve münasebet ve alâkadarlık ve uhuvvet vasıtasıyla bütün dostlarımın—ki hayatımı ve bekàmı maalmemnuniye onların saadetleri için feda ediyorum—onların mes’udiyetleri ile hadsiz bir saadet kendimde hissedebilir gördüm.

Çünkü, bir samimi dostun saadetiyle şefkatli dostu dahi saadetlenir ve lezzetlenir. Şu halde Bâki-i Zülkemâlinbekàsı ve varlığıyla, başta Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm ve âl ve ashabı olarak, umumsâdâtım ve ahbabım olan enbiya ve evliya ve asfiya ve bütün sair hadsiz dostlarım idam-ı ebedîden kurtulduğunu ve bir saadet-i sermediyeye mazhariyetlerini o şuur-u

Aleyhissalâtü Vesselâm: Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun	Bâki-i Sermedî: varlığı sonsuz ve sürekli olan Allah
Bâki-i Zülkemâl: sınırsız mükemmellik sahibi ve varlığı devamlı ve kalıcı olan Allah	Resul-i Ekrem: Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
ahbab: dostlar, sevilenler	alâka: ilgi
alâkadar: alâkalı, ilgili	asfiya: hem velî hem âlim olan büyük zâtlar
bekà: devamlılık, kalıcılık	cihet: taraf, yön
devam-ı kemâlât: mükemmel özelliklerin devamı	ehl-i kemâl: kemâl sahibi olgun kimseler
elem: acı, keder	enbiya: nebiler, peygamberler
evliya: veliler, Allah dostları	fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen
hadsiz: sınırsız	idam-ı ebedî: dirilmemek üzere sonsuz yok oluş
intisap: bağlanma, mensup olma	istifade etmek: faydalanmak, yararlanmak
ittisal: bağlantı	kemâlât: mükemmel ve kusursuz özellikler
maalmemnuniye: memnuniyetle	mazhariyet: bir nimete nail olma, erişme
meftuniyet: düşkünlük	merbut: bağlı
mes’udiyet: mutluluk	mevcudat: varlıklar
mâlikiyet: sahiplik	mânen: mânevî yönden
münasebet: bağlantı, ilgi	münasebet-i intisabî: bağlanmaya dayalı ilişki
nev-i insan: insan türü, insanlık	nevi: tür
peydâ: kazanma, elde etme, meydana gelme	saadet: mutluluk
saadet-i sermediye: sürekli devam eden mutluluk	sair: diğer, başka
sâdât: seyyidler; Peygamberimizin (a.s.m.) soyundan gelenler	tahsin: beğenme, bir şeyin güzelliğini ilân etme
takdir: beğendiğini dile getirme	teskin etmek: sakinleştirmek
uhuvvet: kardeşlik	umum: bütün
vücud-u şahsî: şahsî varlık	vücut: varlık
zayi olmak: kaybolup gitmek	âl ve ashab: aile fertleri ve yakın dostlar; Peygamber Efendimizin âile bireyleri ve yakın dostları
şuur-u imanî: imanî şuur, imâna dayalı bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 97

imanî ile hissettim. Ve münasebet, alâka, uhuvvet, dostluk sırrıyla saadetleri bana in’ikâs edip saadetlendirdiğini zevk ettim.

Hem o şuur-u imanî ile, rikkat-i cinsiye ve şefkat-i akraba yüzünden gelen hadsizteellümattan kurtulup hadsiz bir zevk-i ruhanî duydum. Çünkü, hayatımı ve bekàmımaaliftihar onların tehlikelerden kurtulmaları için feda etmeyi fıtrî arzu ettiğim, başta pederlerim ve validelerim ve bütün neslî ve nesebî ve mânevî akrabalarım, Bâkî-i Hakikîninbekàsı ve varlığıyla mahvdan ve ademden ve idam-ı ebedîden ve hadsiz elemlerden kurtulup ohadsiz rahmetine mazhariyetlerini şuur-u imanî ile hissettim. Ve medar-ı gam ve elem olancüz’î ve tesirsiz şefkatime bedel, nihayetsiz bir rahmet, onlara nezaret ve himayet ettiğini duydum, hissettim. Bir valide veledinin lezzetiyle, zevkiyle, rahatıyla zevklenmesi gibi, ben de o bütün şefkat ettiğim zâtların, o rahmetin himayeti altındaki necatlarıyla ve istirahatleriyle zevklendim ve ferahlandım ve çok derin şükrettim.

Hem o şuur-u imanî ile, netice-i hayatım ve sebeb-i saadetim ve vazife-i fıtratım olan Resâil-i Nur dahi ziya’dan, mahvdan, faidesiz kalmasından ve mânen kurumasından kurtulmalarını ve meyvedar, bâki kalmalarını o intisab-ı imanî ile bildim, hissettim, kanaat getirdim; kendi bekàmın lezzetinden çok ziyade bir mânevî lezzet duydum, tam hissettim. Çünkü, iman ettim ki, Bâkî-i Zülkemâlin bekàsı ve varlığıyla, Resâilü’n-Nur yalnız insanların hafızalarında ve kalblerinde nakşolmuyor. Belki, hadsiz zîşuur mahlûkatın ve ruhânîlerin birmütalâagâhları olmakla beraber, rıza-i İlâhîye mazhar ise, Levh-i Mahfuzda ve elvâh-ı mahfuzada irtisam ederek sevap meyveleriyle tezeyyün eder. Ve bilhassa Kur’ân’amensubiyeti ve kabul-ü Nebevî ve inşaallah marzî-i İlâhî cihetiyle bir anda

Bâki-i Zülkemâl: sınırsız mükemmellik sahibi ve varlığı devamlı ve kalıcı olan Allah	Bâkî-i Hakikî: gerçek anlamda sonsuzluğun tek sahibi olan Allah
Levh-i Mahfuz: her şeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı manevî kader levhası	adem: hiçlik, yokluk
bekà: devamlılık, kalıcılık	bilhassa: özellikle
bâki kalma: sürekli var olma	cihet: taraf, yön
cüz’î: az, küçük, ferdî	elem: acı, keder
elvâh-ı mahfuza: her şeyin kaderinin muhafaza edildiği manevî levhalar	fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen
hadsiz: sınırsız	himayet: koruma
idam-ı ebedî: dirilmemek üzere sonsuz yok oluş	intisab-ı imanî: imanla kurulan bağlantı
inşaallah: Allah izin verirse	in’ikâs etmek: yansımak
irtisam etmek: resim olarak yansımak	istirahat: dinlenme
kabul-ü Nebevî: Hz. Muhammed’in (a.s.m.) kabul etmesi	maaliftihar: iftiharla, memnuniyetle
mahlukât: varlıklar	mahv: yok olma
marzî-i İlâhî: Allah’ın razı olduğu şey	mazhar: erişme, nail olma
mazhariyet: bir nimete ulaşma, nâil olma	medar-ı gam: keder, acı sebebi
mensubiyet: bir yere bağlı olma	meyvedar: meyveli
mânen: mânevî yönden	münasebet: bağlantı, ilgi
mütalâagâh: etraflıca düşünme ve inceleme yeri	necat: kurtuluş
nesebî: aynı nesepten ve soydan olma	neslî: aynı nesilden olma
netice-i hayat: hayatın neticesi, gayesi	nezaret etme: gözetme
nihayetsiz: sınırsız, sonsuz	rahmet: şefkat, merhamet
rikkat-i cinsiye: insanın kendi cinsinden olana acıması	ruhanî: maddî yapısı olmayan, ruh âlemine ait varlık
rıza-i İlahî: Allah’ın rızası	saadet: mutluluk
saadetlendirmek: mutluluğa eriştirmek	sebeb-i saadet: mutluluk sebebi
teellümât: elemler, acılar	tezeyyün etmek: süslenmek
uhuvvet: kardeşlik	valide: anne
vazife-i fıtrat: yaratılış görevi	veled: evlat, çocuk
zevk-i ruhanî: ruhun zevk alması	ziyade: çok
ziya’: zayi olma, kaybolma	zîşuur: şuur sahibi, bilinçli
şefkat-i akraba: akrabaya karşı duyulan şefkat	şuur-u imanî: imanî şuur, imana dayalı bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 98

vücudu ve nazar-ı Rabbâniyeye mazhariyeti, umum ehl-i dünyanın takdirinden daha ziyadekıymettar bildim.
İşte hayatımı ve bekàmı o resâilin hakaik-ı imaniyeyi ispat eden herbir risalenin bekàsına,devamına, ifadesine, makbuliyetine feda etmeye her vakit hazır olduğumu ve saadetimi onların Kur’ân’a hizmet etmelerinde bildim. Ve o halde, bekà-i İlâhî ile, yüz derece insanlarıntahsinlerinden daha ziyade bir takdire mazhariyetlerini o intisab-ı imanî ile anladım. Bütün kuvvetimle
حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 dedim.

Hem o şuur-u imanî ile, ebedî bir bekà ve daimî bir hayat veren Bâki-i Zülcelâlin bekàsına vevücuduna iman ve imanın a’mâl-i saliha gibi neticeleri, bu fâni hayatın bâki meyveleri veebedî bir bekànın vesileleri olduğunu bildim. Meyvedar bir ağaca inkılâp etmek için kabuğunu terk eden bir çekirdek gibi, ben de o bâki meyveleri vermek için bu bekà-i dünyevînin kabuğunu bırakmaya nefsimi kandırdım. Nefsimle beraber حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ “Onun bekàsı bize yeter” dedim.


Hem şuur-u imanî ve intisab-ı ubudiyetle toprak perdesinin arkası ışıklanmasını ve ağırtabaka-i türâbiye dahi ölülerin üstünden kalktığını ve kabir kapısıyla girilen yeraltı dahi adem-âlûd karanlıklar olmadığını ilmelyakîn ile bildim. Bütün kuvvetimle حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ dedim.


Hem gayet kat’î bir surette hissettim ve o şuur-u imanî ile hakkalyakîn bildim ki, fıtratımda çok şiddetli olan aşk-ı bekà, Bâki-i Zülkemâlin bekàsına, varlığına iki cihetle bakarken,enâniyetin perde çekmesiyle mahbubunu kaçırmış, âyinesine



[NOT]Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

Bâki-i Zülcelâl: sonsuz haşmet ve yücelik sahibi ve varlığı kalıcı ve devamlı olan Allah	Bâki-i Zülkemâl: sınırsız mükemmellik sahibi ve varlığı devamlı ve kalıcı olan Allah
adem-âlûd: yoklukla karışık	aşk-ı bekà: sonsuzluk aşkı
a’mâl-i saliha: dinin emir ve yasaklarına uygun davranışlar, yararlı işler	bekà: devamlılık, kalıcılık
bekà-i dünyevî: dünya hayatında devamlılık, uzun ömür	bekà-i İlâhî: Allah’ın varlığının sürekli ve kalıcı olması
bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz	cihet: taraf, yön
devâ: ilâç, çare	ebedî: sonu olmayan, sonsuz
ehl-i dünya: dünyaya dalıp, âhireti düşünmeyenler	enâniyet: benlik
fâni: geçici olan, ölümlü	fıtrat: yaratılış, mizaç
gayet: son derece	hakaik-i imâniye: iman hakikatleri, gerçekleri
hakkalyakîn: bizzat yaşayarak kesin bilgi edinme	ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme
inkılâp etmek: dönüşmek	intisab-ı imanî: iman ile Allah’a bağlanma
intisab-ı ubudiyet: kulluk bağı	kat’î: kesin
kıymettar: kıymetli	mahbup: sevgili
makbuliyet: kabul edilmiş olma	mazhariyet: bir nimete nâil olma, erişme
meyvedar: meyveli, meyve veren	nazar-ı Rabbâniye: her bir varlığı terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah’ın bakışı
nefis: kişinin kendisi; insanı hazır zevk ve isteklere sevk eden kuvvet	resâil: risaleler; Risale-i Nur’daki bölümlerden her birisi
risale: mektup, kitapçık; Risale-i Nur’daki bölümlerden her birisi	saadet: mutluluk
suret: biçim, şekil	tabaka-i türâbiye: toprak tabakası
tahsin: beğenme, bir şeyin güzelliğini ilân etme	umum: bütün
vücud: varlık, var oluş	ziyade: çok
şuur-u imanî: iman şuuru, bilinci

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - 99

perestiş etmiş bir serseme dönmüş gördüm. Ve o çok derin ve kuvvetli aşk-ı bekà, bizzat ve sebepsiz, fıtraten sevilen ve perestiş edilen kemâl-i mutlak bir isminin gölgesi vasıtasıylamahiyetimde hükmedip o aşk-ı bekàyı vermiş. Ve muhabbet için hiçbir illet ve hiçbir garazı ve Zâtından başka hiçbir sebep iktiza etmeyen kemâl-i Zâtı perestişe kâfi ve vâfi iken, sâbıkanbeyan ettiğimiz ve herbirisine bir hayat ve bir bekà değil, belki elden gelse binler hayat-ı dünyevîye ve bekà feda edilmeye lâyık olan mezkûr bâki meyveleri dahi ihsan etmekle, o fıtrîaşkı şiddetlendirmiş hissettim. Elimden gelseydi bütün zerrât-ı vücûdumla حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 diyecektim ve o niyetle dedim. Ve bekàsını arayan ve bekà-yı İlâhîyi bulan o şuur-u imanî—ki bir kısım meyvelerine sâbıkan “Hem... Hem... Hem”ler ile işaret ettim—bana öyle bir zevk ve şevk verdi ki, bütün ruhumla, bütün kuvvetimle, en derin kalbimde nefsimle beraber
حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ dedim.


İKİNCİ MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Fıtratımdaki hadsiz aczimle beraber, ihtiyarlık ve gurbet ve kimsesizlik ve tecridim içindeehl-i dünya desiseleriyle, casuslarıyla bana hücum ettikleri hengâmda kalbimde dedim: “Elleri bağlı, zayıf ve hasta bir tek adama ordular taarruz ediyor. O bîçarenin (yani benim için) birnokta-i istinad yok mu?” diye


حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ âyetine müracaat ettim. Bana bildirdi ki:


“İntisab-ı imanî tezkeresiyle, Kadîr-i Mutlak öyle bir Sultana istinad edersin ki, zeminyüzünde her baharda dört yüz bin milletten mürekkep nebatat ve hayvanat ordularının bütüncihazatlarını kemâl-i intizamla vermekle beraber, her


[NOT]Dipnot-1
“Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.

[/NOT]

Kadîr-i Mutlak: her şeye gücü yeten, sınırsız güç ve kudret sahibi Allah	Sultan: bütün kâinatı ve varlık âlemleri emri altında tutan Allah
acz: acizlik, güçsüzlük	aşk-ı bekà: sonsuzluk aşkı
bekà: devamlılık, kalıcılık	bekà-yı İlâhî: Allah’ın varlığının devamlı ve kalcı olması
beyan etmek: açıklamak	bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz
bîçare: çaresiz	cihazat: cihazlar, âletler
desise: hile, aldatma	ehl-i dünya: sadece dünya hayatı için çalışanlar
fıtrat: yaratılış, mizaç	fıtraten: yaratılış itibariyle
fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen	garaz: gaye, hedef, istek
hadsiz: sınırsız	hayat-ı dünyeviye: dünya hayatı
hayvanat: hayvanlar	hengâm: ân, zaman
ihsan etmek: bağışlamak	iktiza etmek: gerektirmek
illet: esas sebep, maksat	intisab-ı imanî: iman ile bağlanma
istinad etmek: dayanmak	kemâl-i Zât: Cenâb-ı Hakkın Zâtına ait mükemmellik, kusursuzluk
kemâl-i intizam: mükemmel ve kusursuz bir düzen	kemâl-i mutlak: her yönüyle tam bir mükemmellik
kâfi: yeterli	mahiyet: asıl nitelik, özellik
mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ”nın nurlu mertebesi	mezkûr: anılan, sözü geçen
muhabbet: sevgi	müracaat etmek: başvurmak
mürekkep: birden fazla unsurdan meydana gelen	nebatat: bitkiler
nefs: insanı daima kötülüğe, hazır zevk ve isteklere sevk eden duygu	nokta-i istinad: dayanak noktası
perestiş: kulluk, tapmak	sabıkan: daha önceden belirtilen
taarruz etmek: saldırmak	tecrit: bir kişinin toplumdan ve insanlardan soyutlanması
tezkere: belge	vâfi: yeterli
zemin: yer, dünya	zerrât-ı vücûd: bedeni oluşturan zerreler, atomlar
şuur-u imanî: imanî şuur, imana dayanan bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - 100

sene eşcar ve tuyur denilen o iki muazzam ordusunun elbiselerini tazelendirerek yeni libaslar giydirir, urbalarını ve formalarını değiştirir; ve tavuğun ve kuşun fistanlarını ve çarşaflarını tazelendirdiği gibi, dağın libasını ve sahranın yüz örtüsünü değiştirir. Ve başta insan olarakhayvanatın muazzam ordusunun bütün erzaklarını, değil medenî insanların son zamanda keşfettikleri et ve şeker vesaire taamların hülâsaları gibi, belki yüz derece o medenîhülâsalardan daha mükemmel ve bütün taamların her nev’inden tohum ve çekirdek denilenRahmânî hülâsalara koyup ve o hülâsaları dahi, onların pişirmelerine ve inbisatlarına dairkaderî târifeleri içine sarıp, muhafaza için küçücük sandukçalara koyup tevdi eder. O sandukçukların icadı kâf-nûn fabrikasından o kadar çabuk ve kolay ve çoklukladır ki, Kur’ân der: ‘Bir emirle yapılır.’ Hem o umum hülâsalar bir şehri doldurmadığı ve birbirine benzedikleri ve aynı madde oldukları halde, Rezzâk-ı Kerîm onlardan bir yaz mevsiminde pişirdiği gayet mütenevvi ve leziz taamlar zeminin bütün şehirlerini bir cihette doldurabilir. İşte sen, intisab-ı imanî tezkeresiyle böyle bir nokta-i istinad bulabildiğinden, hadsiz bir kuvvete ve kudrete dayanabilirsin.”
Ben de, âyetten bu dersimi aldıkça öyle bir kuvve-i mâneviyeyi buldum ki, değil şimdiki düşmanlarıma, belki dünyaya meydan okutturabilir bir iktidar-ı imanî hissederek bütün ruhumla حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 dedim. Ve hadsiz fakrım ve ihtiyacım cihetinde dahi bir nokta-i istimdat için yine o âyete müracaat ettim. Bana dedi ki:


“Sen memlûkiyet ve ubûdiyet intisabıyla öyle bir Mâlik-i Kerîme mensup ve iaşe defterindemukayyetsin ki, her bahar ve yazda gaybdan ve hiçten, umulmadığı yerden ve kuru bir topraktan kaldırır, indirir tarzında yüz defa zemin sofrasını ayrı ayrı yemekleriyle tezyin eder, serer. Güya zamanın seneleri ve her senenin

[NOT] Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

Mâlik-i Kerîm: sonsuz ihsan ve ikram sahibi olan ve herşeyin gerçek sahibi Allah	Rahmanî: rahmet ve merhameti sonsuz olan Allah tarafından gönderilen
Rezzâk-ı Kerîm: bütün varlıkların ihtiyaçları olan rızıklarını veren, sınırsız ikram ve cömertlik sahibi Allah	cihet: taraf, yön
erzak: rızıklar, yiyecek içecek şeyler	eşcar: ağaçlar
fakr: fakirlik, muhtaçlık	fistan: bir tür elbise
gayb: bilinmeyen ve görünmeyen âlem	gayet: son derece
hadsiz: sınırsız	hayvanat: hayvanlar
hülâsa: özet	iaşe: besleme, yedirip içirme
icad: var etme, yapma	iktidar-ı imanî: imandan kaynaklanan güç
inbisat: genişleme, yayılma	intisab: bağlanma, mensup olma
intisab-ı imanî: iman ile kurulan bağ	kaderî: kaderde yazılı olan
kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı	kuvve-i mâneviye: mânevî güç, moral
kâf-nûn: Arap alfabesinde yer alan iki harften oluşan ve Allah’ın varlıkları dilediği şekilde yaratmasını ifade eden “kün”, yani “ol” emri	libas: elbise
memlûkiyet: Allah’ın kulu olma	mensup: bağlı
muazzam: azametli, çok büyük	muhafaza: koruma
mukayyet: kayıtlı	mütenevvi: çeşit çeşit
nevi: tür	nokta-i istimdad: yardım isteme noktası
nokta-i istinad: dayanak noktası	sahra: ova, meydan
taam: yemek, yiyecek	tevdi etmek: bırakmak, emanet etmek
tezkere: belge	tezyin etmek: süslemek
tuyur: kuşlar	târife: bir şeyi lâzım olduğu şekilde anlatıp bildiren yazı
ubudiyet: kulluk, ibadet	umum: bütün
urba: bir tür elbise	zemin: yer, dünya

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 101

günleri, birbiri arkasından gelen ihsan meyvelerine ve rahmet taamlarına birer kap ve bir Rezzâk-ı Rahîmin küllî ve cüz’î ihsanat mertebelerine birer meşherdirler. İşte sen böyle birGaniyy-i Mutlakın abdisin. Abdiyetine şuurun varsa, senin elîm fakrın leziz bir iştiha olur.”


Ben de o dersimi aldım. Nefsimle beraber “Evet evet, doğrudur” deyip mütevekkilâneحَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 dedim.


ÜÇÜNCÜ MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Ben o gurbetler ve hastalıklar ve mazlumiyetlerin tazyikiyle dünyadan alâkamı kesilmiş bularak, ebedî bir dünyada ve bâki bir memlekette, daimî bir saadete namzet olduğumu iman telkin ettiği hengâmda “of, of”tan vazgeçtim “oh, oh” dedim. Fakat bu gaye-i hayal vehedef-i ruh ve netice-i fıtratın tahakkuku ancak ve ancak bütün mahlûkatın bütün harekât vesekenatlarını ve ahvâl ve a’mallerini kavlen ve fiilen bilen ve kaydeden ve bu küçücük ve âciz-i mutlak olan insanı kendine dost ve muhatap eden ve bütün mahlûkat üstünde bir makam veren bir Kadîr-i Mutlakın hadsiz kudretiyle ve insana nihayetsiz inayet ve ehemmiyetvermesiyle olabilir diye düşünüp, bu iki noktada, yani böyle bir kudretin faaliyeti ve zâhiren buehemmiyetsiz insanın hakikatli ehemmiyeti hakkında, imanın inkişafını ve kalbin itmi’nanını veren bir izah istedim. Yine o âyete müracaat ettim. Dedi ki: “

2حَسْبُنَا daki

3 نَا ya dikkat edip seninle beraber lisan-ı hal ve lisan-ı kàl ile kimler حَسْبُنَا’yı söylüyorlar, dinle” emretti.




[NOT]Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.

Dipnot-2 Bize yeter.

Dipnot-3 Biz.

[/NOT]

Ganiyy-i Mutlak: sınırsız zenginliğe sahip olan Allah	Kadîr-i Mutlak: sınırsız güç ve kudret sahibi olan ve her şeye gücü yeten Allah
Rezzâk-ı Kerîm: bütün varlıkların rızıklarını veren ve sınırsız cömertlik sahibi olan Allah	abd: kul
abdiyet: kulluk	ahvâl: haller, durumlar
a’mal: ameller, fiiller	bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz
cüz’i: ferdî	ebedî: sonu olmayan, sonsuz
ehemmiyet: önem	elîm: acı ve sıkıntı veren
fakr: fakirlik, muhtaçlık	gaye-i hayal: hayalin gayesi, hedefi
hadsiz: sınırsız	hakikatli: gerçek
harekât: hareketler, davranışlar	hedef-i ruh: ruhun hedefi
hengâm: ân, zaman	ihsan: bağış, iyilik, lûtuf
ihsanat: ihsanlar, iyilikler, bağışlar	inayet: yardım, ihsan; özen gösterme
inkişaf: açığa çıkma, açılma	itmi’nân: emin olma, tereddütsüz inanma
izah: açıklama	kavlen: sözle
kudret: güç, iktidar	küllî: bütün fertleri içine alan, kapsamlı
leziz: lezzetli	lisan-ı hâl: hâl ve beden dili
lisan-ı kàl: sözlü olarak ifade	mahlukât: varlıklar
mazlumiyet: zulme uğramış olma	mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ”nın nurlu mertebesi
meşher: sergi yeri	muhatap: kendisine hitap edilen, konuşulan
mütevekkilâne: Allah’a güvenip ve Onu vekil kabul eder bir şekilde	namzet: aday
nefs: kişinin kendisi, hazır istek ve arzuları	netice-i fıtrat: yaratılış neticesi
nihayetsiz: sınırsız, sonsuz	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
saadet: mutluluk	sekenat: durgunluklar, hareketsiz olmalar
taam: yemek, yiyecek	tahakkuk: gerçekleşme
tazyik: baskı	telkin etme: bir fikri kabul ettirmek için tavsiyede bulunma
zahiren: görünüş itibariyle	âciz-i mutlak: güçsüzlüğü sınırsız olan
şuur: bilinç, anlayış

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - 102

Birden baktım ki, hadsiz kuşlar ve kuşçuklar ve sinekler ve hesapsız hayvanlar ve hayvancıklar ve nihayetsiz nebatlar, yeşilcikler ve gayetsiz ağaçlar ve ağaççıklar dahi benim gibi lisan-ı hal ile حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 in mânâsını yâd ediyorlar ve yâda getiriyorlar ki, bütün şerait-i hayatiyelerini tekeffül eden öyle bir vekilleri var ki, birbirine benzeyen ve maddeleri bir olan yumurtalar ve birbirinin misli gibi katreler ve birbirinin aynı gibi habbeler ve birbirine müşabih çekirdeklerden kuşların yüz bin çeşitlerini ve hayvanların yüz bin tarzlarını, nebatatın yüz bin nev’ini, ağaçların yüz bin sınıfını yanlışsız, noksansız, iltibassız, süslü, mizanlı, intizamlı, birbirinden ayrı, fârikalı bir surette gözümüz önünde, hususan her baharda gayet çabuk, gayet kolay, gayet geniş bir dairede gayetçoklukla halk eder, yapar, kudretinin azamet ve haşmeti içinde beraberlik ve benzeyişlik ve birbiri içinde ve bir tarzda yapılmaları vahdetini ve ehadiyetini bize gösterir. Ve böyle hadsizmu’cizatı ibraz eden bir fiil-i rububiyete ve bir tasarruf-u hallâkıyete müdahale ve iştirakmümkün olmadığını bildirir diye bildim.


Sonra

2 حَسْبُنَا daki

3 نَا da bulunan ene’ye, yani nefsime baktım, gördüm ki: Hayvanat içinde beni dahi menşeim olan bir katre sudan yaratan yaratmış, mu’cizâneyapmış, kulağımı açıp gözümü takmış, kafama öyle bir dimağ, sineme öyle bir kalb, ağzıma öyle bir dil koymuş ki, o dimağ ve kalb ve dilde rahmetin umum hazinelerinde iddihar edilen bütün Rahmânî hediyeleri, atiyeleri tartacak, bilecek yüzer mizancıkları, ölçücükleri ve Esmâ-i Hüsnânın nihayetsiz cilvelerinin definelerini açacak, anlayacak binler âletleri yaratmış, yapmış, yazmış; kokuların, tatların, renklerin adedince târifeleri o âletlere yardımcı vermiş.
[NOT]



[NOT]Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.

Dipnot-2 Bize yeter.

Dipnot-3 Biz.

[/NOT]

Esmâ-i Hüsnâ: Allah’ın güzel isimleri	Rahmanî: rahmet ve merhameti sonsuz olan Allah tarafından gönderilen
atiye: hediye, bağış, ihsan	azamet: büyüklük, yücelik
cilve: görüntü, yansıma	dimağ: akıl, şuur
ehadiyet: Allah’ın birliğinin her bir varlıkta ayrı ayrı tecellî etmesi, yansıması	ene: ben
fiil-i rububiyet: Cenab-ı Allah’ın bütün varlık âlemini kuşatan terbiye ve idare edicilik fiili	fârikalı: diğer şeylerden farklı özelliği olan
gayet: son derece	gayetsiz: sınırsız, sonsuz
habbe: dane, tohum	hadsiz: sınırsız
halk etmek: yaratmak	hayvanat: hayvanlar
haşmet: büyüklük, görkem	hususan: özellikle
ibraz etmek: göstermek	iddihar: biriktirme, depolama
iltibassız: karıştırmaksızın	intizam: disiplin, düzen
iştirak: katılma	katre: damla
kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı	lisan-ı hâl: hâl ve beden dili
menşe: kaynak, esas	misl: benzer
mizan: ölçü, denge	mu’cizane: mu’cizeli bir şekilde
mu’cizât: bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü şeyler	müşabih: benzer
nebat: bitki	nebatat: bitkiler
nev’: tür	nihayetsiz: sonsuz
sine: göğüs	suret: biçim, şekil
tasarruf-u hallâkıyet: Allah’ın varlıkları istediği şekilde yaratma faaliyeti	tekeffül etmek: kefil olmak
umum: bütün, tamamı	vahdet: birlik
yâd etmek / yâda getirmek: anmak, dile getirmek	şerâit-i hayatiye: hayat şartları

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 103

Hem kemâl-i intizamla bu kadar hassas duyguları ve hissiyatları ve gayet muntazam bu mânevî lâtifeleri ve bâtınî hâsseleri bu cismimde derc etmekle beraber, gayet san’atlı bucihazatı ve cevârihi ve hayat-ı insaniyece gayet lüzumlu ve mükemmel bu kadar âzâ ve âletleri bu vücudumda kemâl-i hikmetle yaratmış. Tâ ki, nimetlerinin bütün nevilerini ve umumçeşitlerini bana tattırsın ve ihsas etsin ve hadsiz tecelliyat-ı esmâsının ayrı ayrı zuhurlarını o duygular ve hissiyatla ve hassasiyetle bana bildirsin, zevk ettirsin ve bu ehemmiyetsiz görünenhakir ve fakir vücûdumu, her mü’minin vücudu gibi kâinata bir güzel takvim ve rûznâme veâlem-i ekbere muhtasar bir nüsha-i enver ve şu dünyaya bir misal-i musağğar ve masnuatına bir mu’cize-i azhar ve nimetlerinin her nev’ine talip bir müşteri ve medar ve rububiyetinin kanunlarına ve icraat tellerine santral gibi bir mazhar ve hikmet ve rahmet atiyelerine ve çiçeklerine nümune bahçesi gibi bir liste, bir fihriste ve hitabât-ı Sübhâniyesine anlayışlı bir muhatap yaratmış olmakla beraber, en büyük bir nimet olan vücudu, bu vücudumda büyütmek ve çoğaltmak için hayatı verdi. Ve o hayatla o nimet-i vücudum âlem-i şehadetkadar inbisat edebiliyor.
Hem insaniyeti verdi. O insaniyetle o nimet-i vücut mânevî ve maddî âlemlerde inkişaf ederek insana mahsus duygularla o geniş sofralardan istifade yolunu açtı.


Hem İslâmiyeti bana ihsan etti. O İslâmiyetle o nimet-i vücut âlem-i gayb ve şehadet kadar genişlendi.


Hem iman-ı tahkikîyi in’âm etti. O imanla o nimet-i vücud, dünya ve âhireti içine aldı.
Hem o imanda mârifet ve muhabbetini verdi. Ve mârifet ve muhabbetle o nimet-i

Rububiyet: Allah’ın bütün varlık âlemini kuşatan egemenliği, yaratıcılığı, idaresi ve terbiyesi	atiyye: hediye, bağış, ihsan
bâtınî: insanın içinde bulunan, içsel	cevârih: organlar
cihazat: cihazlar, organlar	derc etmek: yerleştirmek
ehemmiyetsiz: önemsiz	fihriste: bir şeyin ana özelliklerinin sıralandığı liste
gayet: son derece	hadsiz: sınırsız
hakir: değersiz	hayat-ı insaniye: insan hayatı
hikmet: bir gaye ve faydaya yönelik olarak, mânâlı ve tam yerli yerinde olma	hissiyat: hisler, duygular
hitâbât-ı Sübhâniye: her türlü kusur ve noksanlıktan uzak olan Allah’ın kendine has hitap ve konuşmaları	hâsse: duygu, his
ihsan etmek: bağışlamak	ihsas etmek: hissettirmek
iman-ı tahkikî: araştırma ve incelemeye dayanan iman	inbisat etme: genişleme, yayılma
inkişaf etmek: açığa çıkmak	in’am etmek: nimet vermek
istifade: faydalanma	kemâl-i hikmet: mükemmel bir hikmet; herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması
kemâl-i intizam: kusursuz derecede düzenli olma	kâinat: evren
lâtife: insan ruhunda bulunan ince duygu	marifet: Allah’ı tanıma, bilme
masnuat: san’at eseri varlıklar	mazhar: erişme, nail olma
medar: eksen	misal-i musağğar: küçültülmüş nümune
muhabbet: sevgi	muhtasar: kısa, özet
muntazam: düzenli, intizamlı	mu’cize-i azhar: çok zahir ve açık mu’cize
nev’: tür	nimet-i vücud: varlık nimeti
nüsha-i enver: en nurlu nüsha, kopya	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
rûznâme: günlük, olayların zaman sırasına göre yazıldığı defter, takvim	tecelliyât-ı esmâ: Allah’ın isimlerinin tecellileri, yansımaları
umum: bütün	vücud: beden
zuhur: belirme, açığa çıkma	âlem-i ekber: en büyük âlem
âlem-i gayb ve şehadet: görünmeyen ve görünen âlemler	âlem-i şehadet: görünen âlem, dünya
âzâ: uzuvlar, organlar

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 104

vücut içinde daire-i mümkinattan âlem-i vücuba ve daire-i esmâ-i İlâhiyeye kadar hamd ü senâ ile istifade için ellerini uzatabilir bir mertebe ihsan etti.


Hem hususî olarak bir ilm-i Kur’ânî ve hikmet-i imaniye verdi. Ve o ihsanıyla çok mahlûkatüstüne bir tefevvuk verdi.
Ve sâbık noktalar gibi çok cihetlerle öyle bir câmiiyet vermiş ki, ehadiyetine ve samediyetine tam bir âyine ve küllî ve kudsî rububiyetine geniş ve küllî bir ubûdiyetle mukabele edebilen biristidat vermiş. Ve enbiyalarla insanlara gönderdiği bütün mukaddes kitapların ve suhufların vefermanların icmâıyla ve bütün enbiya ve evliya ve asfiyanın ittifakıyla bu bendeki bulunan emaneti ve hediyesi ve atiyesi olan vücudumu ve hayatımı ve nefsimi—âyet-i Kur’âniyeninnassıyla—benden satın alıyor. Tâ ki, elimde faidesiz zayi olmasın. Ve iade etmek üzere muhafaza edip satmak pahasına saadet-i ebediyeyi ve Cenneti vereceğini kat’î bir surette çok tekrarla vaad ve ahdettiğini ilmelyakîn ve tam iman ile anladım.


Ve böyle hadsiz hayvanat ve nebatatın yüzbinler nevilerinin ve çeşitlerinin suretlerini, Fettahismiyle, mahdut ve müteşabih katrelerden ve habbelerden gayet kolay ve çabuk ve mükemmel açan ve insana sabıkan beyan ettiğimiz gibi hayret verici bu kadar ehemmiyet veren verububiyetin ehemmiyetli işlerine medar yapan bir Zât-ı Zülcelâl ve’l-İkram olan Rabbim var olduğunu ve gelecek baharın icadı gibi kolay ve kat’î ve muhakkak bir surette haşri icad ve Cenneti ihsan ve saadet-i ebediyeyi halk edeceğini bu Âyet-i Hasbiyeden ders aldım. Elimden

Fettah: her şeyi lâyık olduğu şekil ve suretlerde açan, fetihler ve açılımlar veren, rahmet ve rızık kapılarını açan Allah	Rububiyet: Allah’ın bütün varlık âlemini kuşatan egemenliği, yaratıcılığı, idaresi ve terbiyesi
Zât-ı Zülcelâl ve’l-İkram: sonsuz yücelik, haşmet sahibi olan, çok ihsan ve bağışta bulunan Allah	ahdetmek: söz vermek
asfiya: Hz. Peygamberin yolundan giden ilim ve takvâ sahibi hâlis kullar	atiye: hediye, bağış, ihsan
beyan etmek: açıklamak	cihet: şekil, yön
câmiiyet: geniş kapsamlı oluş	daire-i esmâ-i İlâhiyeye: Cenab-ı Hakkın isimlerinin tecellî ettiği daire
daire-i mümkinat: imkân alemi; varlığı ve yokluğu imkân dahilinde olan ve Allah tarafından yaratılan varlıklar âlemi	ehadiyet: Allah’ın birliğinin her bir varlıkta ayrı ayrı tecellî etmesi
ehemmiyet: önem	enbiya: nebiler, peygamberler
evliya: veliler, Allah dostları	ferman: emir, buyruk
gayet: son derece	habbe: dane, tohum
hadsiz: sınırsız	halk etmek: yaratmak
hamd ü senâ: şükretme ve övme	hayvanat: hayvanlar
haşr: insanların öldükten sonra tekrar diriltilip Allah’ın huzurunda toplanması	hikmet-i imaniye: imana dayalı hikmet ilmi
hususî: özel	icad: var etme, yaratma
icmâ: bir mesele hakkında görüş birliğine varılması	ihsan: bağış, iyilik, lûtuf
ilm-i Kur’anî: Kur’ân ilmi	ilmelyakin: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme
istidat: kàbiliyet, yetenek	istifade: yararlanma
ittifak: birleşme, birlik	katre: damla
kat’î: kesin	kudsî: kutsal
küllî: kapsamlı, geniş	mahdut: sınırlı
mahlukât: yaratılmışlar, varlıklar	medar: dayanak noktası, kaynak
muhakkak: kesin	mukabele etmek: karşılık vermek
mukaddes: her türlü çirkinlik ve eksiklikten arınmış olan	müteşâbih: birbirine benzeyen
nass: açık ve kesin hüküm	nebatat: bitkiler
nev’: tür	nimet-i vücud: varlık nimeti
saadet-i ebediye: sonsuz mutluluk	sabıkan: bundan önce
samediyet: her şey Allah’a muhtaç olduğu halde, Onun hiçbir şeye muhtaç olmayışı	suhuf: bâzı peygamberlere gelen sahife halindeki kitap
suret: biçim, şekil	sâbık: önceki, geçmiş
tefevvuk: üstün gelme	ubûdiyet: kulluk
zayi olma: kaybolma	Âyet-i Hasbiye: “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir” anlamında Âl-i İmrân Sûresinin 173. âyeti
âlem-i vücub: zorunlu âlem; Allah’ın zât, sıfat ve isimlerini ifade eden âlem	âyet-i Kur’âniye: Kur’an âyeti

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 105

gelseydi bilfiil ve gelmediği için binniyet, bittasavvur, bilhayal, bütün mahlûkat dilleriyleحَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 dedim ve ebedü’l-âbidîn daima tekrar etmek istiyorum.


DÖRDÜNCÜ MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Bir vakit ihtiyarlık, gurbet, hastalık, mağlûbiyet gibi vücudumu sarsan ârızalar bir gafletzamanıma rast gelip, şiddetli alâkadar ve meftun olduğum vücudum, belki mahlûkatın vücutları ademe gidiyor diye, elîm bir endişe verirken, yine Âyet-i Hasbiyeye müracaat ettim. Dedi: “Mânama dikkat et ve iman dürbünüyle bak.”


Ben de baktım ve iman gözüyle gördüm ki, bu zerrecik vücudum hadsiz bir vücudun âyinesi ve nihayetsiz bir inbisatla hadsiz vücutları kazanmasına bir vesile ve kendinden dahakıymettar, bâki, müteaddit vücutları meyve veren bir kelime-i hikmet hükmünde bulunduğunu ve mensubiyet cihetiyle bir an yaşaması ebedî bir vücut kadar kıymettar olduğunu ilmelyakînile bildim.


Çünkü, şuur-u imanla bu vücudum Vâcibü’l-Vücudun eseri ve san’atı ve cilvesi olduğunu anlamakla, vahşî evhamın hadsiz karanlıklarından ve hadsiz mufarakat ve firakların elemlerinden kurtulup mevcudata, hususan zîhayatlara taallûk eden ef’âlde, esmâ-i İlâhiyeadedince uhuvvet rabıtalarıyla münasebet peydâ ettiğim bütün sevdiğim mevcudata muvakkatbir firak içinde daimî bir visâl var olduğunu bildim. Malûmdur ki, karyeleri ve şehirleri ve memleketleri veya taburları ve kumandanları ve üstadları gibi rabıtaları bir olan adamlar sevimli bir uhuvvet ve dostâne bir arkadaşlık hissederler. Ve bu gibi rabıtalardan mahrum olanlar daimî, elîm karanlıklar içinde azap çekiyorlar. Hem bir ağacın meyveleri, şuurları olsa, birbirinin kardeşi ve birbirinin bedeli ve musahibi ve nâzırı olduklarını




[NOT]

Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

Vâcibü’l-Vücud: varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Allah	alâkadar: alakalı, ilgili
bilfiil: fiilî olarak	bilhayal: hayal ederek
binniyet: niyet ederek	bittasavvur: tasavvur ederek, zihinde şekillendirerek
bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz	cihet: şekil, yön
cilve: görüntü, yansıma	dostâne: dostça
ebedî: sonu olmayan, sonsuz	ebedü’l-âbidîn: sonsuzların sonsuzu
ef’âl: fiiller, işler	elîm: acı ve sıkıntı veren
esmâ-i İlâhiye: Allah’ın isimleri	evham: kuruntular, şüpheler
firâk: ayrılık	gaflet: dalgınlık, dikkatsizlik
hadsiz: sınırsız	hususan: özellikle
ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme	inbisat: genişleme, yayılma
karye: köy	kelime-i hikmet: hikmet ifade eden kelime
kıymettar: kıymetli	mahlukât: varlıklar
malûm: bilinen	mağlubiyet: yenilgi
meftun: düşkün, tutulmuş	mensubiyet: bağlı ve ait olma
mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ”nın nurlu mertebesi	mevcudat: varlıklar
mufârakat: ayrılık	musahib: sohbet eden, arkadaş
muvakkat: geçici	münasebet peydâ etmek: ilgi ve bağ kurmak
müteaddit: birçok, çeşitli	nihayetsiz: sınırsız
nâzır: bakan, gözetici	rabıta: bağ, ilgi
taallûk etmek: ilişkili olmak, ait olmak	tabur: bir askerî birlik
uhuvvet: kardeşlik	visâl: kavuşma
vücud: beden	zîhayat: canlı, hayat sahibi
Âyet-i Hasbiye: “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir” anlamında Âl-i İmrân Sûresinin 173. âyeti	âyine: ayna
şuur: bilinç, anlayış	şuur-u imanî: imâna dayalı olan şuur, bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - 106

hissederler. Eğer ağaç olmazsa veya ondan koparılsa, herbiri o meyveler adedince firakları hissedecek.


İşte imanla, imandaki intisapla, her mü’min gibi, bu vücudum dahi hadsiz vücudların firaksızenvârını kazanır; kendisi gitse de, onlar arkada kaldığından kendisi kalmış gibi memnun olur. Bununla beraber, Yirmi Dördüncü Mektup’ta tafsilen kat’î ispat edildiği gibi, her zîhayatın,hususan zîruhun vücudu bir kelime gibidir. Söylenir ve yazılır, sonra kaybolur. Fakat kendivücuduna bedel ikinci derecede vücutları sayılan hem mânâsı, hem hüviyet-i misaliyesi vesûreti, hem neticeleri, hem mübarek ise sevabı, hem hakikati gibi çok vücutlarını bırakır, sonra perde altına girdiği gibi; aynen öyle de, bu vücudum ve her zîhayatın vücudu, zâhirîvücuttan gitse, zîruh ise hem ruhunu, hem mânâsını, hem hakikatını, hem misalini, hemmahiyet-i şahsiyesinin dünyevî neticelerini ve uhrevî semerelerini, hem hüviyet ve suretini hafızalarda ve elvâh-ı mahfuzada ve sermedî manzaraların film şeritlerinde ve ilm-i ezelîninmeşherlerinde ve kendini temsil eden ve bekà veren fıtrî tesbihatını defter-i a’mâlinde veesmâ-i İlâhiyenin cilvelerine ve mukteziyatlarına fıtrî mukabelelerini ve vücudî âyinedarlıklarınıdaire-i esmâda ve daha bunlar gibi zâhirî vücudundan daha kıymettar müteaddit mânevî vücutlarını kendi yerinde bırakır, sonra gider; ilmelyakîn sûretinde bildim.


İşte iman ve imandaki şuur ve intisapla bu mezkûr bâki, mânevî vücutlara sahip olunabilir. İman olmazsa, bütün o vücutlardan mahrum olmakla beraber, zâhirî vücudu dahi onun hakkında ademe ve hiçliğe gider gibi zâyi olur.


Bir zaman bahar çiçeklerinin çabuk mahvolmalarına çok yazığım geliyordu; hattâ onâzeninlere acıyordum. Burada beyan edilen hakikat-i imaniye gösterdi ki, o çiçekler âlem-i mânâda çekirdeklerdir. Sâbıkan beyan ettiğimiz, ruhtan başka bütün o vücutları meyve veren birer ağaç, birer sümbül hükmünde nur-u

bekà: devamlılık, kalıcılık, ölümsüzlük	beyan etmek: açıklamak
bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz	cilve: görüntü, yansıma
daire-i esmâ: Cenab-ı Hakkın isimlerinin tecelli ettiği daire	defter-i a’mâl: iyi ve kötü işlerin kaydedildiği defter
elvâh-ı mahfuza: her şeyin kaderinin muhafaza edildiği manevî levhalar	envâr: nurlar
esmâ-i İlâhiye: Allah’ın isimleri	firak: ayrılık
fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen	hadsiz: sınırsız
hakikat: doğru, gerçek	hakikat-i imaniye: iman hakikatı, gerçeği
hususan: özellikle	hüviyet: kimlik
hüviyet-i misâliye: mânevî misâl âlemine yansıyan hüviyet, şekil	ilm-i ezelî: Cenab-ı Hakkın sonsuz ilmi
ilmelyakin: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme	intisap: bağlanma, mensup olma
kat’î: kesin	kıymettar: değerli
mahiyet-i şahsiye: şahsî mahiyet ve asıl kişilik	mezkûr: anılan, sözü geçen
meşher: sergi, fuar	mukabele: karşılık verme
muktaziyat: gerektirici sebepler	mübarek: bereketli, hayırlı
müteaddit: birçok, çeşitli	nâzenin: ince, nâzik
sabıkan: daha önceden geçen	semere: meyve, netice
sermedî: daimi, sürekli	suret: biçim, şekil, fotoğraf
tafsilen: ayrıntılı olarak	temsil etme: birinin veya bir topluluğun adına davranma
tesbihat: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma	uhrevî: âhirete ait
vücud: varlık, beden	vücudî: varlıkla ilgili, varlığa ait
zayi olmak: kaybolup gitmek	zâhirî: görünen
zîhayat: canlı, hayat sahibi	zîruh: ruh sahibi
âlem-i mânâ: mânâ âlemi, mânâların kaydedildiği âlem	âyinedarlık: ayna olma
şuur: bilinç, anlayış

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - 107

vücut noktasında kazançları bire yüzdür. Zâhirî vücutları mahvolmaz, saklanır. Hem bâkiolan hakikat-i nev’iyesinin tazelenen suretleridir. Geçen baharda yaprak, çiçek, meyve gibimevcudatı, bu bahardakinin mislidirler. Fark yalnız itibarîdir. O itibarî fark dahi, bu hikmetkelimelerine ve rahmet sözlerine ve kudret harflerine ayrı ayrı, müteaddit mânâları verdirmek içindir bildim. Yazıklar yerinde “Maşallah, bârekâllah” dedim.


İşte, imanın şuuruyla ve iman rabıtasıyla, Arz ve Semâvât San’atkârına intisap noktasında gökleri yıldızlarla, zemini çiçekler ve güzel mahlûklarla yapan, süslendiren ve böyle herbir san’atta yüzer mu’cize gösteren bir san’atkârın eser-i san’atı ve böyle hadsiz harikalı bir ustanın yapılışı olmak, ne kadar antika ve kıymettar ve şuuru varsa ne kadar iftihar eder ve şereflenir diye uzaktan hissettim. Hususan o nihayetsiz mu’cizekâr usta, koca semâvât vearzın büyük kitabını insan gibi küçük bir nüshada yazsa, belki insanı o kitaba müntehap ve mükemmel bir hülâsa yapsa, o insan ne kadar büyük bir şeref, bir kemâl, bir kıymete medarve iman ile mazhar ve şuur ve intisap ile o şerefe sahip olacağını bu âyetten ders aldığımdan niyet ve tasavvur cihetinde bütün mevcudatın dilleriyle حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 dedim.


BEŞİNCİ MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Yine bir vakit hayatım çok ağır şeraitle sarsıldı, nazar-ı dikkatimi ömre ve hayata çevirdi. Gördüm:
Ömrüm koşarak gidiyor; âhire yakınlaşmış hayatım dahi tazyikat altında sönmeye yüz tutmuş. Halbuki Hayy ismine dair risalede izah edilen hayatın mühim vazifeleri ve büyükmeziyetleri ve kıymettar faideleri, böyle çabuk sönmeye


[NOT]
Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.
[/NOT]

Arz ve Semavat San’atkârı: dünyayı ve gökleri mükemmel bir san’atla yaratan Allah	Hayy: gerçek hayat sahibi olan ve her canlıya hayat veren Allah
Maşallah: Allah dilemiş ve ne güzel yaratmış	arz: yer, dünya
bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz	bârekâllah: Allah hayırlı ve bereketli kılsın
cihet: şekil, yön	eser-i san’at: san’at eseri
hadsiz: sınırsız	hakikat-i nev’iye: türün temel özelliği, hakikati
hikmet: bir gaye ve faydaya yönelik olarak, mânâlı ve tam yerli yerinde olma	hususan: özellikle
hülâsa: öz, özet	iftihar etmek: övünmek
intisap: bağlanma, mensup olma	itibârî: öyle olduğu kabul edilen, var sayılan
izah etmek: açıklamak	kemâl: mükemellik, olgunluk
kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı	kıymettar: kıymetli
mahluk: yaratılmış, varlık	mazhar: erişme, nail olma
medar: eksen, vesile	mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ”nın nurlu mertebesi
mevcudat: varlıklar	meziyet: üstün özellik
misl: benzer	mu’cizekâr: mu’cize gösteren
müntehap: seçilmiş, seçkin	müteaddit: birçok, çeşitli
nazar-ı dikkat: dikkatli bakış	nihayetsiz: sonsuz
nur-u vücut: varlık nuru	rabıta: bağ, ilgi
rahmet: İlâhî şefkat, merhamet	risale: mektup, kitapçık; Risale-i Nur’u oluşturan bölümlerden herbirisi
san’atkâr: san’atçı	semâvât: gökler
suret: biçim, şekil	tasavvur: düşünme, hayal etme
tazyikat: baskılar	vücut: beden, varlık
zemin: yer, dünya	zâhirî: görünen
âhir: son	şerâit: şartlar
şuur: bilinç, anlayış

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 108

değil, belki pek uzun yaşamaya lâyıktır diye müteellimâne düşündüm. Yine üstadım olanحَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 âyetine müracaat ettim.
Dedi:


“Sana hayatı veren Zât-ı Hayy-ı Kayyûma göre hayata bak”


Ben de baktım, gördüm ki hayatımın bana bakması bir ise, Zât-ı Hayy ve Muhyîye bakması yüzdür. Bana ait neticesi bir ise, Hâlıkıma ait bindir. O cihet uzun zaman, belki zaman istemez; bir an yaşaması yeter. Bu hakikat Risale-i Nur’un risalelerinde bürhanlar ile izah edildiğinden, burada dört mesele içinde kısa bir hülâsası beyan edilecek.

Birinci mesele


Hayatın mahiyeti ve hakikatı Hayy-ı Kayyûma baktığı cihetle baktım. Gördüm ki mahiyet-i hayatım esmâ-i İlâhiyenin definelerini açan anahtarların mahzeni ve nakışlarının bir küçük haritası ve cilvelerinin bir fihristesi ve kâinatın büyük hakikatlerine ince bir mikyas ve mizanve Hayy-ı Kayyûmun mânidar ve kıymettar isimlerini bilen, bildiren, fehmedip tefhim eden yazılmış bir kelime-i hikmettir anladım. Ve hayatın bu tarzdaki hakikati bin derece kıymet kazanıyor ve bir saat devamı bir ömür kadar ehemmiyet alır. Zamanı olmayan Zât-ı Ezeliyeyemünasebeti cihetinde uzun ve kısalığına bakılmaz.


İkinci mesele


Hayatın hakiki hukukuna baktım. Gördüm ki:


Hayatım Rabbânî bir mektuptur; kardeşlerim olan zîşuur mahlûkata kendini okutturur, Yaratanı bildirir bir mütalâagâhtır.
Hem Hâlıkımın kemâlâtını teşhir eden bir ilânnâmeliktir.
Hem hayatı yaratanın hayatla ihsan ettiği kıymettar hediyeler ve nişanlarla bilerek



[NOT]Dipnot-1
“Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.

[/NOT]

Hayy-ı Kayyûm: hayatı ezelî ve ebedî olup her canlıya hayat veren ve Kendi varlığı hiçbir sebebe bağlı olmayıp her şeyi ayakta tutan Allah	Hâlık: her şeyi yaratan Allah
Rabbanî: her bir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah’a ait	Zât-ı Ezeliye: varlığının başlangıcı olmayıp zaman üstü sonsuz olan Zât, Allah
Zât-ı Hayy ve Muhyî: hayatı ezelî ve ebedî olan ve her canlıya hayat veren Allah	Zât-ı Hayy-ı Kayyûm: hayatı ezelî ve ebedî olup her canlıya hayat veren ve Kendi varlığı hiçbir sebebe bağlı olmayıp her şeyi ayakta tutan Zât, Allah
beyan etmek: açıklamak	bürhan: güçlü delil, sarsılmaz kanıt
cihet: şekil, yön	cilve: görüntü, yansıma
ehemmiyet: önem	esmâ-i İlâhiye: Allah’ın isimleri
fehmetmek: anlamak	fihriste: içindekiler, indeks
hakikat: doğru, gerçek	hakikî: gerçek, doğru
hülâsa: öz, özet	ihsan etmek: bağışlamak
ilânnâme: ilân belgesi	izah etmek: açıklamak
kelime-i hikmet: hikmet ifade eden kelime, söz	kemâlât: mükemmel özellikler
kâinat: evren	kıymettar: değerli
mahiyet: nitelik, asıl özellik	mahiyet-i hayat: hayatın niteliği, esası, içyüzü
mahlukât: varlıklar	mahzen: depo
mikyas: ölçü	mizan: ölçü, denge
mânidar: mânâlı, anlamlı	münasebet: bağlantı, ilgi
mütalâagâh: dikkatlice okuma ve inceleme alanı	müteellimâne: elem çekerek, acı duyarak
risale: mektup, kitapçık; Risale-i Nur’un bölümlerinden herbiri	tefhim: anlatma
teşhir etmek: sergilemek	zîşuur: şuur sahibi, bilinçli

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 109

süslenip hergün tekerrür eden resmî küşatta mü’minâne, şuurdarâne, şâkirâne,minnettarâne Padişah-ı Bîmisâlinin nazarına arz etmektir.


Hem hadsiz zîhayatların Hâlıklarına vâsıfâne tahiyyatlarını ve şâkirâne tesbihat hediyelerini anlamak, müşahede etmek ve şehadetle ilân etmektir.


Hem lisan-ı hal ve lisan-ı kàl ve lisan-ı ubudiyet ile Hayy-ı Kayyûmun mehâsin-i rubûbiyetiniizhar etmektir.
İşte bunlar gibi hayatın yüksek hukukları uzun zaman istemediği gibi, hayatı bin derece i’lâ eder ve dünyevî olan hukuk-u hayatiyeden yüz derece daha kıymettardır diye ilmelyakîn ile bildim ve dedim: Sübhânallah! İman ne kadar kıymettar ve hayattardır ki, hangi şeye girse canlandırır ve bir şûlesi böyle fâni hayatı, bâkiyâne hayatlandırır, üstündeki fenayı siler.

Üçüncü mesele


Hayatımın Hâlıkıma bakan fıtrî vazifelerine ve mânevî faidelerine baktım. Gördüm ki hayatım, hayatın Hâlıkına üç cihetle âyinedarlık ediyor:


Birinci vecih: Hayatım, acz ve zaafıyla ve fakr ve ihtiyacıyla Hâlık-ı hayatın kudret ve kuvvetine ve gınâ ve rahmetine âyinedarlık eder.
Evet, nasıl ki açlık derecesiyle yemeğin lezzet dereceleri ve karanlığın mertebeleriyle ışık mertebeleri ve soğuğun mikyasıyla hararetin mizan dereceleri bilinir; öyle de, hayatımdakihadsiz acz ve fakr ile beraber hadsiz ihtiyaçlarımı izale ve hadsiz düşmanlarımı def etmeknoktasında Hâlıkımın hadsiz kudret ve rahmetini bildim; sual ve dua ve iltica ve tezellül veubudiyet vazifesini anladım ve aldım.

Hayy-ı Kayyûm: hayatı ezelî ve ebedî olup her canlıya hayat veren ve Kendi varlığı hiçbir sebebe bağlı olmayıp her şeyi ayakta tutan Allah	Hâlık: her şeyi yaratan Allah
Hâlık-ı hayat: hayatı yoktan yaratan Allah	Padişah-ı Bîmisal: eşsiz ve benzersiz olan Padişah, Allah
acz: acizlik, güçsüzlük	arz etmek: sunmak, ifade etmek
bâkiyâne: devamlı ve kalıcı bir şekilde	cihet: yön
def etmek: ortadan kaldırmak	fakr: fakirlik, muhtaç olma
fena: geçici olma	fâni: geçici, ölümlü
fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen	gınâ: zenginlik
hadsiz: sınırsız	hararet: ısı, sıcaklık
hayattar: canlı	hukuk-u hayatiye: hayat sahibi olmaktan kaynaklanan haklar
ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme	ilticâ: sığınma
izale: giderme	izhar etmek: göstermek, ortaya çıkarmak
i’lâ etmek: yüceltmek	kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı
kıymettar: kıymetli, değerli	lisan-ı hâl: hâl ve beden dili
lisan-ı ubudiyet: kulluk dili	lisân-ı kàl: sözlü olarak ifade
mehâsin-i Rububiyet: Cenâb-ı Hakkın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi ve onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurmasının güzellikleri	mikyas: ölçü
minnettârâne: minnet duyarak, yapılan bir iyiliğe karşı teşekkür hissi taşıyarak	mizan: ölçü, denge
müşahede etmek: görmek, gözlemlemek	mü’minâne: mü’min bir şekilde, iman ederek
nazar: bakış, görüş	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
resmî küşat: açılış merasimi	sübhânallah: “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir”
tahiyyat: selamlar ve medhiyeler	tekerrür etmek: tekrarlanmak
tesbihat: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma	tezellül: alçalma, kendisini küçük görme
ubudiyet: Allah’a kulluk	vecih: yüz, yön, tarz
vâsıfâne: vasıfları dile getirerek	zaaf: zayıflık, güçsüzlük
zîhayat: canlı, hayat sahibi	âyinedarlık: ayna olma
şehadet: şahitlik, tanıklık	şuurdarâne: şuurlu bir şekilde
şâkirâne: şükreder bir şekilde	şûle: gür ışık

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ -sayfa 110

İkinci vecih: Hayatımdaki cüz’î ilim ve irade ve sem’ ve basar gibi mânâlarıyla Hâlıkımınküllî ve ihâtalı sıfatlarına ve şuûnâtına âyinedarlıktır.

Evet, ben kendi hayatımda ve şuurlu fiillerimde bilmek, işitmek, görmek, söylemek, istemek gibi çok mânâlarıyla bildim ki, bu kâinatın şahsımdan büyüklüğü derecesinde daha büyük bir mikyasta Hâlıkımın muhit ilmini, iradesini, sem’ ve basar ve kudret ve hayat gibievsafını ve muhabbet ve gazap ve şefkat gibi şuûnâtını anladım; iman ederek tasdik ettim ve itiraf ederek bir mârifet yolunu daha buldum.

Üçüncü vecih: Hayatımda nakışları ve cilveleri bulunan esmâ-i İlâhiyeye âyinedarlıktır.

Evet, ben kendi hayatıma ve cismime baktıkça, yüzer tarzda mu’cizâne eserler, nakışlar, san’atlar görmekle beraber, çok şefkatkârâne beslendiğimi müşahede ettiğimden, beni yaratan ve yaşatan Zât, ne kadar fevkalâde sehâvetli, merhametli, san’atkâr, lütufkâr, ne derece hârika iktidarlı—tâbirde hata olmasın—maharetli, hüşyar, işgüzar olduğunu iman nuruyla bildim, tesbih ve takdis ve hamd ve şükür ve tekbir ve tâzim ve tevhid ve tehlil gibifıtrat vazifeleri ve hilkat gayeleri ve hayat neticeleri ne olduğunu bildim. Ve kâinatta enkıymettar mahlûk hayat olduğunun sebebini ve herşey hayata musahhar olmasının sırrını ve hayata karşı herkeste fıtrî bir iştiyak bulunduğunun hikmetini ve hayatın hayatı iman olduğunuilmelyakîn ile anladım.

Dördüncü mesele

“Dünyadaki bu hayatımın hakiki lezzeti ve saadeti nedir?” diye, yine bu حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

1 âyetine
baktım. Gördüm ki:



[NOT]Dipnot-1 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.[/NOT]

Hâlık: her şeyi yaratan Allah	basar: görme
cilve: görüntü, yansıma	cüz’î: bireysel, küçük, sınırlı
esmâ-i İlâhiye: Allah’ın isimleri	evsâf: vasıflar, özellikler
fevkalâde: olağanüstü	fıtrat: yaratılış, mizaç
fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen	hakikî: gerçek, doğru
hamd: övgü, minnet ve şükür	hikmet: gaye, sebep
hilkat: yaratılış	hüşyar: uyanık
ihâtalı: kuşatıcı, kapsamlı	iktidar: güç, kudret
ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme	irade: dileme, tercih
işgüzar: becerikli, iş görür	iştiyak: çok kuvvetli arzu ve istek
kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı	kâinat: evren
küllî: geniş, kapsamlı	kıymettar: kıymetli, değerli
lütufkâr: iyilik ve bağışta bulunan	maharetli: becerikli, hünerli
mahluk: yaratılmış, varlık	mikyas: ölçü
muhabbet: sevgi	muhit: her şeyi kuşatan, kapsamlı
musahhar: emir altında boyun eğen	mu’cizane: mu’cizeli bir şekilde
mârifet: Allah’ı tanıma, bilme	müşahede etmek: görmek, gözlemlemek
saadet: mutluluk	san’atkâr: san’atçı
sehâvetli: cömert	sem’: işitme
takdis: Allah’ı her türlü eksiklik ve çirkinlikten yüce tutma	tasdik etmek: doğrulamak, onaylamak
tehlil: “Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur” mânâsındaki “lâ ilâhe illallah” sözünü söyleme	tekbir: “Allah en büyüktür” mânâsında “Allahu Ekber” demek
tesbih: Allah’ı her türlü noksan ve kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma	tevhid: herşeyin bir olan Allah’a ait olduğunu bilme ve imân etme
tâbir: ifade, yorum	tâzim: Allah’ın sonsuz azamet ve büyüklüğünü dile getirme
vecih: yüz, yön	âyinedarlık: ayna olma
şefkat: acıma, merhamet	şefkatkârâne: şefkatli bir şekilde
şuur: bilinç, anlayış	şuûnât: Cenâb-ı Hakkın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 111

Bu hayatımın en saf lezzeti ve en halis saadeti imandadır. Yani, beni yaratan ve yaşatan bir Rabb-ı Rahîmin mahlûku ve masnuu ve memlûkü ve terbiyegerdesi ve nazarı altında olmasına ve Ona her vakit muhtaç bulunmasına ve O ise hem Rabbim, hem İlâhım, hem bana karşı gayet merhametli ve şefkatli bulunduğuna kat’î imanım öyle kâfi ve vâfi ve elemsiz ve daimîbir lezzet ve saadettir ki, tarif edilmez. Ve

1 اَلْحَمْدُ ِللهِ عَلٰى نِعْمَةِ اْلاِيمَانِ ne kadar yerindedir diye âyetten fehmettim.


İşte hayatın hakikatine ve hukukuna ve vazifelerine ve mânevî lezzetine ait olan bu dört mesele gösterdiler ki, hayat, Zât-ı Bâki-i Hayy-ı Kayyûma baktıkça ve iman dahi hayata hayat ve ruh oldukça, hem bekà bulur, hem bâki meyveler verir. Hem öyle yükseklenir ki,sermediyet cilvesini alır; daha ömrün kısa ve uzunluğuna bakmaz diye bu âyetten dersimi aldım. Ve niyet ve tasavvur ve hayalce bütün hayatların ve zîhayatların namına حَسْبُنَا اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ

2 dedim.


ALTINCI MERTEBE-İ NURİYE-İ HASBİYE


Mufarakat-ı umumiye hengâmı olan harab-ı dünyadan haber veren âhirzaman hâdisâtı içindemüfarakat-ı hususiyemi ihtar eden ihtiyarlık ve âhir ömrümde bir hassasiyet-i fevkalâde ilefıtratımdaki cemâlperestlik ve güzellik sevdası ve kemâlâta meftuniyet hisleri inkişaf ettikleri bir zamanda, daimî ve tahribatçı olan zevâl ve fenâ ve mütemâdi ve tefrik edici olan mevt veadem, dehşetli bir surette bu güzel dünyayı ve bu güzel mahlûkatı hırpaladığını, parça parça edip güzelliklerini bozduğunu fevkalâde bir şuur ve teessürle gördüm. Fıtratımdaki aşk-ı mecazî bu hale karşı şiddetli galeyan ve isyan ettiği zamanda bir medar-ı teselli



[NOT]Dipnot-1 İmân nimeti için Allah’a hamdolsun.

Dipnot-2 “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:173.
[/NOT]

Rabb-i Rahîm: her şeyin Rabbi olan, sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah	Zât-ı Bâki-i Hayy-ı Kayyûm: varlığının sonu olmayan, hayatı ezelî ve ebedî olan ve bütün varlıkların ayakta durmaları, devam ve bekàları Kendine bağlı olan Zât; Allah
adem: hiçlik, yokluk	aşk-ı mecazî: mecazi aşk; varlıkların sırf dünyaya bakan yönlerine şiddetli sevgi besleme
bekà: devamlılık, kalıcılık, ölümsüzlük	bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz
cemâlperest: güzelliğe düşkün olan	cilve: görüntü, yansıma
daimî: sürekli	dehşetli: korkunç, ürkütücü
fehmetmek: anlamak	fenâ: gelip geçici olma
fıtrat: yaratılış, mizaç	galeyan etme: coşup taşma
harâb-ı dünya: bütün dünyanın yıkılması; kıyâmet	hassasiyet-i fevkalâde: olağanüstü duyarlılık
hengâm: ân, zaman	hâdisât: hâdiseler, olaylar
hâlis: samimi, saf, temiz	ihtar etmek: hatırlatmak
inkişaf etmek: açığa çıkmak	kemâlât: mükemmel özellikler
kâfi: yeterli	mahlukât: yaratılmışlar, varlıklar
mahlûk: yaratılmış, varlık	masnu: san’at eseri varlık
medar-ı teselli: teselli kaynağı	meftuniyet: düşkünlük
memlûk: kul, köle	mertebe-i nuriye-i hasbiye: “Hasbünâ”nın nurlu mertebesi
mevt: ölüm	mufarakat-ı umumiye: umumî ayrılıklar, genel göç
müfarakat-ı hususiye: özel göç, kişisel ayrılıklar	mütemâdî: sürekli
nazar: bakış, görüş	saadet: mutluluk
sermediyet: devamlı olma, süreklilik	suret: biçim, şekil
tahribatçı: tahrip edenler, yıkıp bozanlar	tasavvur: tasarlama, hayal etme
teessür: üzüntü	tefrik etmek: ayırmak
terbiyegerde: terbiye edilmiş, yetiştirilmiş	vâfi: yeterli
zevâl: batış, kayboluş	zîhayat: canlı, hayat sahibi
âhir: son	âhirzaman: dünya hayatının kıyamete yakın son devresi

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 112

bulmak için yine bu Âyet-i Hasbiyeye müracaat ettim. Dedi: “Beni oku ve dikkatle mânâma bak.” Ben de, Sûre-i Nur’daki Âyet-i Nurun rasathanesine girip imanın dürbünüyle Âyet-i Hasbiyenin en uzak tabakalarına ve şuur-u imanî hurdebîni ile en ince esrarına baktım, gördüm:


Nasıl ki âyineler, şişeler, şeffaf şeyler, hattâ kabarcıklar güneş ziyasının gizli ve çeşit çeşitcemâlini ve o ziyanın elvân-ı seb’a denilen yedi renginin mütenevvi güzelliklerini gösteriyorlar. Ve teceddüt ve teharrükleriyle ve ayrı ayrı kàbiliyetleriyle ve inkisaratlarıyla o cemâli ve o güzellikleri tazelendiriyorlar. Ve inkisaratlarıyla güneşin ve ziyasının ve elvân-ı seb’asının gizli güzelliklerini izhar ediyorlar. Aynen öyle de, Şems-i Ezel ve Ebed olan Cemîl-i Zülcelâlin cemâl-i kudsîsine ve nihayetsiz güzel olan Esmâ-i Hüsnâsının sermedî güzelliklerine âyinedarlık edipcilvelerini tazelendirmek için bu güzel masnular, bu tatlı mahlûklar ve bu cemâlli mevcudât hiç durmayarak gelip gidiyorlar. Kendilerinde görünen güzellikler ve cemâller kendilerinin malı olmadığını, belki tezahür etmek isteyen sermedî ve mukaddes bir cemâlin ve daimî tecelli eden ve görünmek isteyen mücerret ve münezzeh bir hüsnün işaretleri ve alâmetleri velem’aları ve cilveleri olduğu pek çok kuvvetli delilleriyle Risale-i Nur’da tafsilen izah edilmiş. Burada o burhanlardan üç tanesine kısaca işaret edilecek.


Birinci Burhan


Nasıl ki işlenmiş bir eserin güzelliği, işlemesinin güzelliğine; ve işlemek güzelliği, ustalığın o san’attan gelen ünvanın güzelliğine; ve ustadaki san’atkârlık ünvanının güzelliği, o san’atkârın o san’ata ait sıfatının güzelliğine; ve sıfatının güzelliği, kàbiliyet ve istidadının güzelliğine; ve kàbiliyetinin güzelliği, zâtının ve hakikatinin güzelliğine derece-i bedahette gayet kat’î birsûrette delâlet ettiği gibi, aynen öyle de, bu kâinatın baştan başa bütün güzel mahlûklarında ve yapılışları güzel umum masnularındaki hüsün ve cemâl dahi, San’atkâr-ı Zülcelâldeki

Cemîl-i Zülcelâl: heybet ve yücelik sahibi, güzelliği sonsuz olan Allah	Esmâ-i Hüsnâ: Allah’ın en güzel isimleri
San’atkâr-ı Zülcelâl: sonsuz haşmet ve görkem sahibi olan ve her şeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah	Sûre-i Nur: Kur’ân-ı Kerimin 24. sûresi
alâmet: belirti, işaret	burhan: güçlü delil, sarsılmaz kanıt
cemâl: güzellik	cemâl-i kudsî: mükemmel ve kusursuz güzellik
cilve: görüntü, yansıma	delâlet etmek: delil olmak
derece-i bedahet: apaçıklık derecesinde	elvân-ı seb’a: yedi renk
esrar: sırlar, gizemler	gayet: son derece
hakikat: doğru, gerçek	hurdebinî: mikroskobik
hüsün: güzellik	inkisarat: kırılmalar
istidat: yetenek, kàbiliyet	izah etmek: açıklamak
izhar etmek: göstermek, ortaya çıkarmak	kat’î: şüphesiz, kesin
kâinat: evren	lem’a: parıltı
mahlûk: yaratılmış, varlık	masnu: san’at eseri varlık
mevcudat: varlıklar	mukaddes: her türlü çirkinlik ve eksiklikten arınmış olan
mücerret: soyut	münezzeh: kusur ve çirkinliklerden arınmış olan
mütenevvi: çeşitli	nihayetsiz: sonsuz
rasathâne: gök cisimlerinin hareket ve yerlerini tespit ve takip için kurulan gözlem evi	san’atkârlık: sanatçılık
sermedî: daimî, sürekli	sûret: şekil
tafsilen: ayrıntılı olarak	teceddüt: yenilenme
tecelli etmek: görünmek, yansımak	teharrük: hareketlenme
tezahür etmek: görünmek, ortaya çıkmak	umum: bütün
ziya: ışık, parlaklık	Âyet-i Hasbiye: “Allah bize yeter; O ne güzel vekildir” anlamında Âl-i İmrân Sûresinin 173. âyeti
Âyet-i Nur: Nur Sûresinin 35. âyeti	âyinedarlık: ayna olma, aynalık
Şems-i Ezel ve Ebed: Ezel ve Ebed Güneşi; ezelden ebede bütün varlık âlemini aydınlatıp güzelleştiren Cenâb-ı Hak	şuur-u imanî: imana dayalı olan şuur, bilinç

 

[Muvahhid1]

Dördüncü Şuâ - sayfa 113

fiillerinin hüsün ve cemâline kat’î şehadet; ve ef’âlindeki hüsün ve cemâl ise, o fiillere bakan ünvanların, yani isimlerin hüsün ve cemâline şüphesiz delâlet; ve isimlerin hüsün ve cemâli ise, isimlerin menşei olan kudsî sıfatların hüsün ve cemâline kat’î şehadet; ve sıfatların hüsün vecemâli ise, sıfatların mebde’i olan şuûnât-ı zâtiyenin hüsün ve cemâline kat’î şehadet; veşuûnât-ı zâtiyenin hüsün ve cemâli ise, fâil ve müsemmâ ve mevsuf olan zâtının hüsün vecemâline ve mâhiyetinin kudsî kemâline ve hakikatının mukaddes güzelliğine bedahetderecede kat’î bir sûrette şehadet eder. Demek Sâni-i Zülcemâlin kendi Zât-ı Akdesine lâyık öyle hadsiz bir hüsn-ü cemâli var ki, bir gölgesi bütün mevcudâtı baştan başa güzelleştirmiş. Ve öyle münezzeh ve mukaddes bir güzelliği var ki, bir cilvesi kâinatı serbeser güzelleştirmiş ve bütün daire-i mümkinatı hüsün ve cemâl lem’alarıyla tezyin edip ışıklandırmış.


Evet, işlenmiş bir eser fiilsiz olmadığı gibi, fiil dahi fâilsiz olamaz. Ve isimler müsemmâsız olması muhâl olduğu gibi, sıfatlar dahi mevsufsuz mümkün değildir. Madem bir san’atın ve eserin vücudu, bedahetle o eseri işleyenin fiiline delâlet; ve o fiilin vücûdu, fâilinin ve ünvanının ve eseri intaç eden sıfatın ve isminin vücutlarına delâlet eder. Elbette bir eserinkemâli ve cemâli dahi, fiilin kendine mahsus kemâl ve cemâline, o da ismin kendine münasip,muvafık güzelliğine, o dahi zâtın ve hakikatın—fakat zâta ve hakikata lâyık vemuvafık—kemâline ve cemâline ilmelyakîn ile ve bedahetle delâlet eder.


Aynen öyle de bu eserler perdesi altındaki faaliyet-i daime fâilsiz olması muhal olduğu gibi, bu masnuat üstünde cilveleri ve nakışları gözle görünen isimler dahi müsemmâsız hiçbir cihetle mümkün olmadığı ve müşahede derecesinde hissedilen kudret, irade gibi sıfatlar dahimevsufsuz olması muhâl olduğundan, şu kâinatta bütün eserler, mahlûklar, masnular hadsizvücutlarıyla, Hâlık ve Sâni ve Fâillerinin vücud-u ef’âline ve esmâsının vücûduna ve evsafınınvücuduna

Fâil: bir fiili gerçekleştiren; her işi mükemmel şekilde yapan, fiil sahibi Allah	Hâlık: her şeyi yaratan Allah
Sâni: her şeyi mükemmel ve san’atlı bir şekilde yaratan Allah	Sâni-i Zülcemâl: sonsuz güzellik sahibi olan ve herşeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah
Zât-ı Akdes: bütün kusurlardan, çirkinliklerden, eksiklikten, benzer ve ortak edinmekten sonsuz derecede yüce olan Zât Allah	bedahet: çok açık ve aşikar olan
cemâl: güzellik	cihet: şekil, yön
cilve: görüntü, yansıma	daire-i mümkinat: yaratılan varlıkların hepsi, Allah’tan başka bütün varlıklar
delâlet: delil olma	ef’âl: fiiller, işler
esmâ: isimler	evsâf: sıfatlar, nitelikler
faaliyet-i daime: sürekli devam eden faaliyet	hadsiz: sınırsız
hakikat: doğru, gerçek	hüsn-ü cemâl: her açıdan güzellik
hüsün: güzellik	ilmelyakîn: kesin bilgiye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak biçimde öğrenme
intaç etmek: sonuç vermek	kat’î: kesin
kemâl: mükemmellik, kusursuzluk	kudsî: kusursuz ve yüce
kâinat: evren	lem’a: parıltı
mahiyet: temel nitelik, özellik	mahlukât: yaratılmışlar, varlıklar
masnu: san’at eseri varlık	masnuat: san’at eseri varlıklar
mebde’: temel, kök, başlangıç	menşe: kaynak, esas
mevcudat: varlıklar	mevsuf: bir sıfatla nitelenen
muhal: olması imkânsız	mukaddes: her türlü çirkinlik ve eksiklikten arınmış
muvafık: lâyık, uygun	münezzeh: arınmış, kusur ve eksiklikten yüce
müsemmâ: bir ismi üzerinde taşıyan, ismin sahibi	müşahede: görme, gözlemleme
serbeser: baştan başa	suret: biçim, şekil
tezyin etmek: süslemek, donatmak	vücud: varlık, var oluş
vücud-u ef’âl: fiillerin varlığı	şehadet: şahitlik, tanıklık
şuûnât-ı zâtiye: Cenâb-ı Hakkın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecellîye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler