kenz-i mahfi
Sorumlu
KARTAL (Türkçe)
Kelime manası olarak, genellikle kızıl siyah tüylü, çok güçlü, yuvasını yüksek kayalıklar üzerinde kuran, iri, yırtıcı bir kuş türüdür.
Kartallar, dünyanın hemen her yerinde bulunmaktadırlar. Bir çok türü mevcuttur. Üst gagaları çengel gibi kıvrık, ayakları güçlü ve keskin pençeleri vardır. Yükseklerde yuva yapar ve gündüz avlanırlar.
Kelime kökeni olarak Türkçe "kara" (siyah) kelimesi ile "tal" (Sırt, gövde" kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmektedir.
Türk Lehçelerinden Türkiye Lehçesi ve Azeri Lehçesi haricindekilerin hemen hemen hepsinde "kartal" için "bürküt" ve benzeri kelimeler kullanılmaktadır. Bu kelime Türkçe olup, "örtmek" anlamına gelen "bür" kelimesinden türetilmiştir. Moğolca'da "büreg" kelimesi "karanlık" demektir. Bundan dolayı bürkütler (kartallar) genellikle siyah tasvir edilmiştir. Şaman inanışında bürküt (merküt) kuşunun güneşi temsil ettiğine inanılır. Şamanizimde yeniden doğuşu, ebedi yaşam, ölümsüzlüğü, Güneşin doğuşunu simgelemektedir.
Türklerin kültüründe yırtıcı kuşların simgesi olarak kartal görülmektedir. Bunun bir sebebi ise yırtıcı kuşlar içinde daha büyük ve daha güçlü olanıdır. Kafa yapıları büyük olduğu gibi, kendilerinden daha ağır avları taşıyabilmektedirler. Görme kabiliyetleri ise çok gelişmiştir. Türklerin inanışına göre ölümsüzlüğü, bereketi, bolluğu temsil etmektedir.
Kazakistan'ın bayrağında sırtında güneşi taşıyan bir kartal motifi vardır. Bu kartal özgürlüğü simgelemektedir.
Arnavutluk, Sırbistan ve Karadağ ülkelerinin bayraklarında çift başlı kartal motifi bulunmaktadır. Çift başlı kartal, doğu ve batının hakimiyetini simgelemektedir. İşin ilginç tarafı çift başlı kartal motifini kullanan bu devletlerin birbiriyle komşu olmalarıdır. Dünyada sadece bu üç devletin bayrağında çift başlı kartal bulunmaktadır.
Mısır bayrağının ortasında kartal motifi bulunmaktadır. Bu motif Eyyübileri temsil etmektedir. Selahattin Eyyübi'nin taşıdığı sultanlık armasında kartal resmi vardır.
Kuzey Amerika ülkesi olan Meksika'nın bayrağında kartal motifi bulunmaktadır. Yine Güney Afrika ülkesi olan Zambiya'nın bayrağında kartal motifi bulunmaktadır. Bu bayraktaki turuncu renkli kartal, ülkenin yer altı zenginliğini bilhassa bakırı temsil etmektedir. Kartalın üzerindeki şeritler ise özgürlüğü ifade etmektedir.
Çin, Hun, Sümer, Hitit, Aztek, Japon, Hint, Avrupa kültürlerinde kartal kutsal kabul edilmiş ve kötülüğün düşmanı ve sembolü olarak kullanılmıştır. Mısır ve İran geneleklerinde güneş tanrısı, Yunan mitolojisinde ise Zeus'un simgesi olarak kabul edilmiştir. Eski Türkler kartal ve diğer avcı kuşları koruyucu ruh olarak kabul etmişlerdir. İslamiyetin kabulünden sonra da kartala yüklenen manalara devam etmiştir. Karahanlı Devleti döneminde bilhassa bu manalar devam etmiştir. Kartal, Dede Korkut hikayelerinde iyiliğin, özgürlüğün ve yiğitliğin sembolü olmuştur. Hun, Göktürk, Uygur, Avar, Abbasiler, Gazneliler, Fatımiler, Eyyübiler ve Büyük Selçuklu Devleti dönemlerinde nazarlık, tılsım, kudret ve kuvvet simgesi olarak kullanılmıştır.
Kelime manası olarak, genellikle kızıl siyah tüylü, çok güçlü, yuvasını yüksek kayalıklar üzerinde kuran, iri, yırtıcı bir kuş türüdür.
Kartallar, dünyanın hemen her yerinde bulunmaktadırlar. Bir çok türü mevcuttur. Üst gagaları çengel gibi kıvrık, ayakları güçlü ve keskin pençeleri vardır. Yükseklerde yuva yapar ve gündüz avlanırlar.
Kelime kökeni olarak Türkçe "kara" (siyah) kelimesi ile "tal" (Sırt, gövde" kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmektedir.
Türk Lehçelerinden Türkiye Lehçesi ve Azeri Lehçesi haricindekilerin hemen hemen hepsinde "kartal" için "bürküt" ve benzeri kelimeler kullanılmaktadır. Bu kelime Türkçe olup, "örtmek" anlamına gelen "bür" kelimesinden türetilmiştir. Moğolca'da "büreg" kelimesi "karanlık" demektir. Bundan dolayı bürkütler (kartallar) genellikle siyah tasvir edilmiştir. Şaman inanışında bürküt (merküt) kuşunun güneşi temsil ettiğine inanılır. Şamanizimde yeniden doğuşu, ebedi yaşam, ölümsüzlüğü, Güneşin doğuşunu simgelemektedir.
Türklerin kültüründe yırtıcı kuşların simgesi olarak kartal görülmektedir. Bunun bir sebebi ise yırtıcı kuşlar içinde daha büyük ve daha güçlü olanıdır. Kafa yapıları büyük olduğu gibi, kendilerinden daha ağır avları taşıyabilmektedirler. Görme kabiliyetleri ise çok gelişmiştir. Türklerin inanışına göre ölümsüzlüğü, bereketi, bolluğu temsil etmektedir.
Kazakistan'ın bayrağında sırtında güneşi taşıyan bir kartal motifi vardır. Bu kartal özgürlüğü simgelemektedir.
Arnavutluk, Sırbistan ve Karadağ ülkelerinin bayraklarında çift başlı kartal motifi bulunmaktadır. Çift başlı kartal, doğu ve batının hakimiyetini simgelemektedir. İşin ilginç tarafı çift başlı kartal motifini kullanan bu devletlerin birbiriyle komşu olmalarıdır. Dünyada sadece bu üç devletin bayrağında çift başlı kartal bulunmaktadır.
Mısır bayrağının ortasında kartal motifi bulunmaktadır. Bu motif Eyyübileri temsil etmektedir. Selahattin Eyyübi'nin taşıdığı sultanlık armasında kartal resmi vardır.
Kuzey Amerika ülkesi olan Meksika'nın bayrağında kartal motifi bulunmaktadır. Yine Güney Afrika ülkesi olan Zambiya'nın bayrağında kartal motifi bulunmaktadır. Bu bayraktaki turuncu renkli kartal, ülkenin yer altı zenginliğini bilhassa bakırı temsil etmektedir. Kartalın üzerindeki şeritler ise özgürlüğü ifade etmektedir.
Çin, Hun, Sümer, Hitit, Aztek, Japon, Hint, Avrupa kültürlerinde kartal kutsal kabul edilmiş ve kötülüğün düşmanı ve sembolü olarak kullanılmıştır. Mısır ve İran geneleklerinde güneş tanrısı, Yunan mitolojisinde ise Zeus'un simgesi olarak kabul edilmiştir. Eski Türkler kartal ve diğer avcı kuşları koruyucu ruh olarak kabul etmişlerdir. İslamiyetin kabulünden sonra da kartala yüklenen manalara devam etmiştir. Karahanlı Devleti döneminde bilhassa bu manalar devam etmiştir. Kartal, Dede Korkut hikayelerinde iyiliğin, özgürlüğün ve yiğitliğin sembolü olmuştur. Hun, Göktürk, Uygur, Avar, Abbasiler, Gazneliler, Fatımiler, Eyyübiler ve Büyük Selçuklu Devleti dönemlerinde nazarlık, tılsım, kudret ve kuvvet simgesi olarak kullanılmıştır.