Endişe_i istikbal hissi herkeste var
İşte,insanda binlerce hissiyat var.Her birisinin,aşk gibi,iki mertebesi var:biri mecaizi,biri hakiki,Mesala,endişe-i istikbal hissi herkeste var.Şiddetli bir surette endişe ettiği vakit bakarki,o endişe ettigi istikbale yetişmek icin elinde senet yok.Hem rızk cihetinde bir taahhüt altında ve kısa olan bir istikbal,o şiddetli endişeye değmiyor.Ondan yüzünü çevirip,kabirden sonra hakiki ve uzun gafiller hakkında taahhüt altına alınmamış bir istikbale teveccüh eder.
Hem mala ve caha karşı şiddetli bir hırs gösterir.Bakarki,muvvaketen onun nezaretine verilmiş o fani mal ve afetli şöhret ve tehlikeli ve riyaya medar olan cah,o şiddetli hırsa değmiyor.Ondan,hakiki cah olan meratib-i maneviyeye ve derecat-ı kurbiyeye ve zad-ı ahrete ve hakiki mal olan a’mal-i salihaya teveccüh eder.Fena haslet olan hırs-ı mecazi ise,ali bir haslet olan hırs-ı hakikiye inkilap eder.
Hem mesala,şiddetli bir inatla,ehemmiyetsiz,zail,fani umurlara karşı hissiyatını sarf eder.Bakarki,bir dakika inada değmeyen bir şeye bir sene inat ediyor.Hem zararlı,zehirli bir şeye inat namına sebat eder.Bakar ki,bu kuvvetli his böyle şeyler için verilmemiş;onu onlara sarf etmek,hikmet ve hakikate münafidir.O şiddetli inadı,o lüzumsuz umur-u zaileye vermeyip,ali ve baki olan hakakik-i imaniyeye ve esasat-ı islamiyeye ve hidemat-ı uhreviyeye sarf eder.O haslet-i rezile olan inad-ı mecazi,güzel ve ali bir haslet olan hakiki inada,yani hakta şiddetli sebata inkılap eder.
İşte şu üç misal gibi,insanlar,insana verilen cihazat-ı maneviyeyi,eğer nefsin ve dünyanın hesabına istimal etse ve dünyada ebedi kalacak gibi gafil davransa,ahlak-ı rezileye ve israfat ve abesiyete medar olur.Eğer hafiflerini dünya umuruna ve şiddetlilerini vezaif-i uhreviyeye ve maneviyeye sarf etse,ahlak-ı hamideye menşe,hikmet ve hakikate muvafık olarak saadet-i dareyne medar olur.
Mektubat s.37
İşte,insanda binlerce hissiyat var.Her birisinin,aşk gibi,iki mertebesi var:biri mecaizi,biri hakiki,Mesala,endişe-i istikbal hissi herkeste var.Şiddetli bir surette endişe ettiği vakit bakarki,o endişe ettigi istikbale yetişmek icin elinde senet yok.Hem rızk cihetinde bir taahhüt altında ve kısa olan bir istikbal,o şiddetli endişeye değmiyor.Ondan yüzünü çevirip,kabirden sonra hakiki ve uzun gafiller hakkında taahhüt altına alınmamış bir istikbale teveccüh eder.
Hem mala ve caha karşı şiddetli bir hırs gösterir.Bakarki,muvvaketen onun nezaretine verilmiş o fani mal ve afetli şöhret ve tehlikeli ve riyaya medar olan cah,o şiddetli hırsa değmiyor.Ondan,hakiki cah olan meratib-i maneviyeye ve derecat-ı kurbiyeye ve zad-ı ahrete ve hakiki mal olan a’mal-i salihaya teveccüh eder.Fena haslet olan hırs-ı mecazi ise,ali bir haslet olan hırs-ı hakikiye inkilap eder.
Hem mesala,şiddetli bir inatla,ehemmiyetsiz,zail,fani umurlara karşı hissiyatını sarf eder.Bakarki,bir dakika inada değmeyen bir şeye bir sene inat ediyor.Hem zararlı,zehirli bir şeye inat namına sebat eder.Bakar ki,bu kuvvetli his böyle şeyler için verilmemiş;onu onlara sarf etmek,hikmet ve hakikate münafidir.O şiddetli inadı,o lüzumsuz umur-u zaileye vermeyip,ali ve baki olan hakakik-i imaniyeye ve esasat-ı islamiyeye ve hidemat-ı uhreviyeye sarf eder.O haslet-i rezile olan inad-ı mecazi,güzel ve ali bir haslet olan hakiki inada,yani hakta şiddetli sebata inkılap eder.
İşte şu üç misal gibi,insanlar,insana verilen cihazat-ı maneviyeyi,eğer nefsin ve dünyanın hesabına istimal etse ve dünyada ebedi kalacak gibi gafil davransa,ahlak-ı rezileye ve israfat ve abesiyete medar olur.Eğer hafiflerini dünya umuruna ve şiddetlilerini vezaif-i uhreviyeye ve maneviyeye sarf etse,ahlak-ı hamideye menşe,hikmet ve hakikate muvafık olarak saadet-i dareyne medar olur.
Mektubat s.37
