Bosna’da yolun ortasında kesilen ya da kaçan kurbanlar, kandan kırmızı nehirler, yaralanmış acemi kasaplar haberlerine rastlamazsınız. Bosna’daki Kurban Bayramı bir sanat eseridir. Sadece kurban eti için satılan, üzerinde ‘Bayram şerif mübarek olsun’ yazan, poşetler vardır.Her yerdeki gibi Bosna Hersek’te de insanlar çok önceden kurban bakmaya başlarlar, en iyi fiyat ve iyi kurban arayışına girerler. İstediklerini bulduklarında imkânı olan kurban bakımıyla bizzat ilgilenmeyi üstlenir, imkanı olmayan da kurbanı satın aldığı kişiye bayrama kadar bakımını da emanet eder. Bayramdan önce bütün alışverişler yapılır, hanımlar ise tekrar tatlı marifetlerini gösterirler. ‘‘70 yufka’’ baklavanın dışında ‘‘ruzitsa’’ (gül tatlısı) ve ‘‘hurmacitsi’’ (hurma tatlısı) de sık sık yapılır.Belki Türkiye’deki bayramdan en büyük farkı görselliğidir. İşte bu yüzden sanat eseridir diyorum. Tamam, şehirler arasında fark var, örneğin İstanbul büyüklüğü ve nüfusu ile Saraybosna’ya göre bir ülke gibidir ama yine de, olumsuz görüntüler için, bu bence yeterli argüman değil. Bosna’daki imkanlardan biri de daha fazla müstakil evinin olmasıdır, dolayısıyla daha fazla insanın kendi bahçesi mevcuttur ve kurbanı kendi bahçesinde kesme şansı vardır.Bayram sabahı erken kalkılır, en güzel giysiler giyilir ve beyler camiye uğurlanır, hanımlar ise evdeki son düzeltmeleri yaparlar, tatlının tadına bakarlar. Bayram namazından sonra beyler bayrama özel olan ‘‘paklama’’ dediğimiz ekmeği ve çiçeği alıp eve gelirler. Evdeki bayramlaşmadan sonra beyler hemen kurbanın kesileceği yere giderler, hanımlarsa kurban için evdeki hazırlıkları yaparlar. Birden fazla kurban kesiliyorsa, bir kurban diğerinin kesilme anını görmez, kesilen bir önceki kurbanın kanı da toprakla kapatılır. Kurban kesileceği yere tekbirle getirilir, kesilmeden önce içmesi için su verilir ve gözleri bağlanır. Tam adıyla kahvaltı kurban ciğeriyle yapılır, sonrasında ise hemen etlerin hazırlanmasına geçilir. Bazı aileler kurbanı belli yardım kuruluşlarına bağışlarlar, medreseye, halk mutfağına vs. Böylece orada yemeğini alan yaşlılara, kimsesizlere, evsizlere ve yardıma muhtaç diğer insanlara kurbanı bağışlamış oluyorlar. Diğer tarafta ise etleri kendileri dağıtmayı tercih edenler vardır. İslam’ın güzelliği burada bir kez daha ortaya çıkıyor, kurban eti bir et parçasından daha ötedir ve o değerine göre hazırlanır. Sadece kurban eti için satılan, üzerinde ‘Bayram şerif mübarek olsun’ yazan, poşetler vardır. Her evde bu poşetlerden bulunur ve etler onlarla paketlenip komşulara, akrabalara dağıtılır. Kimi aileler ise paketleme olayını daha ileriye taşımıştır ki ben öyle bir ailede büyüdüm. Etleri şeffaf poşetlere koyduktan sonra, üzerlerine kurdele bağlayarak bir de ailenin imzasıyla bayram tebrik kartı yapıştırılır, etler öyle dağıtılır. Saraybosna’da belli aileler arasında kurban etinin görüntüsü konusunda tatlı rekabet bile vardır.Eski âdetlere göre, etler ahşap sepetlere koyulur ve üzerleri Boşnak el işlemeli örtüyle kapatılır, öylece dağıtılır. Genelde çocuklar dağıtırlar ki aynı zamanda harçlık toplarlar. İlk gün daha çok kurbanın dağıtımı yapılır, komşu akraba ziyareti ise ikinci gün yapılır. Bunlar sıradan süslemeler değildir, dinimizin aslında ne kadar güzel olduğunun göstergesidir. Çünkü kurban sadece kesilen bir hayvan değildir, kurban eti de sadece karnımızı doyurmuyor, asıl ruhumuzu doyurmaktadır. Bosna’dan bayram şerif mübarek olsun!..*Bosnalı gazeteci, yazar
Devami...
