memluk
Hatim Sorumlusu
Bir elmada kendi nefsine bakan bir yön varsa, mucidi ve sanatkarı olan Allah’a bakan yüzlerce yönü vardır.
Bu cümleyi açıklar mısısnız; yüzlerce yönü nasıl anlamak lazım?
Mesela, elmanın şekli Musavvir ismine, midemize rızık olması Rezzak ismine, azalarımıza şifa ve vitamin olması Şafi ismine, ikram ve ihsan olması Kerim ve Münim isimlerine, içindeki hikmet ve faydalar Alim ve Hakim isimlerine ve hakeza... bu gibi her bir mana bir pencere olup, arkasındaki bir isme işaret ediyor. Ve Allah’ı bize bütün isim ve sıfatları ile tanıtıyor...
(1) bk. Sözler, Otuz İkinci Söz, Üçüncü Mevkıf
Bu cümleyi açıklar mısısnız; yüzlerce yönü nasıl anlamak lazım?
وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrınca, herşeyden Cenâb-ı Hakka karşı pencereler hükmünde çok vecihler var. Bütün mevcudatın hakaiki, bütün kâinatın hakikati, esmâ-i İlâhiyeye istinad eder. Herbir şeyin hakikati, bir isme veyahut çok esmâya istinad eder. Eşyadaki sıfatlar, san’atlar dahi, herbiri birer isme dayanıyor. Hattâ, hakikî fenn-i hikmet Hakîm ismine ve hakikatli fenn-i tıp Şâfî ismine ve fenn-i hendese Mukaddir ismine, ve hâkezâ, herbir fen bir isme dayandığı ve onda nihayet bulduğu gibi, bütün fünun ve kemâlât-ı beşeriye ve tabakat-ı kümmelîn-i insaniyenin hakikatleri esmâ-i İlâhiyeye istinad eder. Hattâ, muhakkıkîn-i evliyanın bir kısmı demişler: “Hakikî hakaik-i eşya, esmâ-i İlâhiyedir. Mahiyet-i eşya ise, o hakaikin gölgeleridir. Hattâ, birtek zîhayat şeyde, yalnız zâhir olarak yirmi kadar esmâ-i İlâhiyenin cilve-i nakşı görünebilir.”(1)
Üstad Hazretlerinin yukarıdaki enfes ifadelerinden de anlaşılacağı gibi, her bir eşya ve mahluk bir çok ismin mana ve hükümlerini gösteren bir ayna ve levha gibidir. İşte elmanın Allah’a işaret eden yüzlerce yönü ve nispeti bu isimlerin mana ve hükümleridir.
Mesela, elmanın şekli Musavvir ismine, midemize rızık olması Rezzak ismine, azalarımıza şifa ve vitamin olması Şafi ismine, ikram ve ihsan olması Kerim ve Münim isimlerine, içindeki hikmet ve faydalar Alim ve Hakim isimlerine ve hakeza... bu gibi her bir mana bir pencere olup, arkasındaki bir isme işaret ediyor. Ve Allah’ı bize bütün isim ve sıfatları ile tanıtıyor...
(1) bk. Sözler, Otuz İkinci Söz, Üçüncü Mevkıf