Livza
Well-known member
Şeyhimiz Ebû Tâlib el-Mekkî (rah) takvayı şöyle tarif etmiştir:
"Takva, daha önce hiç yapmadığın bir günah düşüncesinden kalbini temiz ve uzak tutmaktır. Bu şekilde kul, günahı terketme azmiyle elde ettiği kuvveti, kendisi ile günahlar arasında bir kalkan (perde) yapar. Kalbi bu hale iyice alışınca, işte o zaman ona muttaki denir. Böyle bir tövbeye ve günahı terketme azmine de takva denir."
Bil ki; takvanın üç derecesi vardır:
Bunlar, şirkten sakınma, bid'atlardan (bozuk itikad ve inançlardan) sakınma ve amelle ilgili günahlardan sakınmadır.
Sonra, kötü şeyler de iki kısma ayrılır.
Bir kısmı aslı itibariyle kötüdür, bunlar kulu edeple güzelleştirmek için yasaklanmıştır; kesin haramlar gibi...
Bir kısım şeyler de aslı itibariyle kötü değildir, ancak bazı sebeplere bağlı olarak sakıncalı duruma gelmiştir. Onlar da kulu edeple güzelleştirmek için yasak edilmiştir. Bunlar, helâlin fazla kısmıdır; şüpheli şeylerden elde edilen mubah yiyecek, içecek ve eşyalar gibi...
Birinci kısma giren şeylerden sakınmak farzdır; sakı-nılmazsa, azap gerekli olur. İkinci kısma giren şeylerden sakınmak ise hayır ve edeptir; yapılmazsa, kul ilâhî huzurda durdurulup hesaba çekilir ve kınanır.
Birinciye dikkat eden kimse, takvanın birinci derecesindedir; bu, istikamet üzere itaat derecesidir. İkinci kısma dikkat eden (şüpheli şeylerden) sakınan kimse, takvanın en üst derecesindedir. Bir kul, hem bütün günahlardan hem de şüpheli mubah şeylerden sakınırsa o, tam manasıyla takvaya ulaşmış olur. Bu hale kâmil ve-ra' denir ki, dinin esası budur.
Burada zikredilmesi gereken bir şey de; beş azayı haramlardan korumaktır. Bunlar; göz, kulak, dil, karın ve kalpten oluşan temel azalardır. Bunları zararından korkulan haram işlerden, şüpheli şeylerden ve helal de olsa israftan var gücünle korumaya çalış. Bu azalarını haram ve şüpheli şeylerden korumayı başarabilirsen, diğer azalarını rahatça koruyabilirsin. O zaman, bütün bedeninle Allahu Teâlâ için takvanın hakkını yerine getirmiş olursun.
Allah hepsinden razı olsun, âhirete yönelmiş âlimler, kulun bu yolda ihtiyacı olan yetmiş güzel hasleti zikretmişler, onların zıddı olan kötü ahlâkların da bu sayıda olduğunu belirtmişlerdir.
Biz, kalbin içinde tedavi edilmesi gereken ve ibadet işinde kimsenin uzak kalamayacağı temel ahlâkları inceledik; tedavi edilmesi gereken kötü huyların temelde dört şey olduğunu gördük. Bunlar, ibadet ehlinin afeti, kalplerin fitnesi, onu perdeleyen, kötüleştiren ve bozan şeylerdir. Bunlara mukabil, ibadet ehlini ayakta tutacak, ibadetlerin düzenini sağlayacak ve kalbi ıslah edecek şeylerin de temelde dört tane olduğunu tesbit ettik.
Kalbin dört afeti şunlardır: Uzun emel, acelecilik, haset ve kibir.
Bunlara karşılık, kalbin ıslahını temin edecek dört güzel ahlâk ise şunlardır: Kısa emel, işlerde teenni ve dengeli hareket etmek, halka karşı samimi ve tevazu ile davranmak, yüce Allah'a karşı huşu içinde olmak.
İşte bunlar, kalbi bozan ve onu ıslah eden şeylerdir. Öyleyse, bu âfetlerden korunmak ve güzel ahlâkları elde etmek için bütün gayretini seferber et; o zaman -inşaallah-sana lâzım olanı elde eder, maksadına ulaşırsın.
Hak Yolunun Esasları
İmam-ı Gazali
"Takva, daha önce hiç yapmadığın bir günah düşüncesinden kalbini temiz ve uzak tutmaktır. Bu şekilde kul, günahı terketme azmiyle elde ettiği kuvveti, kendisi ile günahlar arasında bir kalkan (perde) yapar. Kalbi bu hale iyice alışınca, işte o zaman ona muttaki denir. Böyle bir tövbeye ve günahı terketme azmine de takva denir."
Bil ki; takvanın üç derecesi vardır:
Bunlar, şirkten sakınma, bid'atlardan (bozuk itikad ve inançlardan) sakınma ve amelle ilgili günahlardan sakınmadır.
Sonra, kötü şeyler de iki kısma ayrılır.
Bir kısmı aslı itibariyle kötüdür, bunlar kulu edeple güzelleştirmek için yasaklanmıştır; kesin haramlar gibi...
Bir kısım şeyler de aslı itibariyle kötü değildir, ancak bazı sebeplere bağlı olarak sakıncalı duruma gelmiştir. Onlar da kulu edeple güzelleştirmek için yasak edilmiştir. Bunlar, helâlin fazla kısmıdır; şüpheli şeylerden elde edilen mubah yiyecek, içecek ve eşyalar gibi...
Birinci kısma giren şeylerden sakınmak farzdır; sakı-nılmazsa, azap gerekli olur. İkinci kısma giren şeylerden sakınmak ise hayır ve edeptir; yapılmazsa, kul ilâhî huzurda durdurulup hesaba çekilir ve kınanır.
Birinciye dikkat eden kimse, takvanın birinci derecesindedir; bu, istikamet üzere itaat derecesidir. İkinci kısma dikkat eden (şüpheli şeylerden) sakınan kimse, takvanın en üst derecesindedir. Bir kul, hem bütün günahlardan hem de şüpheli mubah şeylerden sakınırsa o, tam manasıyla takvaya ulaşmış olur. Bu hale kâmil ve-ra' denir ki, dinin esası budur.
Burada zikredilmesi gereken bir şey de; beş azayı haramlardan korumaktır. Bunlar; göz, kulak, dil, karın ve kalpten oluşan temel azalardır. Bunları zararından korkulan haram işlerden, şüpheli şeylerden ve helal de olsa israftan var gücünle korumaya çalış. Bu azalarını haram ve şüpheli şeylerden korumayı başarabilirsen, diğer azalarını rahatça koruyabilirsin. O zaman, bütün bedeninle Allahu Teâlâ için takvanın hakkını yerine getirmiş olursun.
Allah hepsinden razı olsun, âhirete yönelmiş âlimler, kulun bu yolda ihtiyacı olan yetmiş güzel hasleti zikretmişler, onların zıddı olan kötü ahlâkların da bu sayıda olduğunu belirtmişlerdir.
Biz, kalbin içinde tedavi edilmesi gereken ve ibadet işinde kimsenin uzak kalamayacağı temel ahlâkları inceledik; tedavi edilmesi gereken kötü huyların temelde dört şey olduğunu gördük. Bunlar, ibadet ehlinin afeti, kalplerin fitnesi, onu perdeleyen, kötüleştiren ve bozan şeylerdir. Bunlara mukabil, ibadet ehlini ayakta tutacak, ibadetlerin düzenini sağlayacak ve kalbi ıslah edecek şeylerin de temelde dört tane olduğunu tesbit ettik.
Kalbin dört afeti şunlardır: Uzun emel, acelecilik, haset ve kibir.
Bunlara karşılık, kalbin ıslahını temin edecek dört güzel ahlâk ise şunlardır: Kısa emel, işlerde teenni ve dengeli hareket etmek, halka karşı samimi ve tevazu ile davranmak, yüce Allah'a karşı huşu içinde olmak.
İşte bunlar, kalbi bozan ve onu ıslah eden şeylerdir. Öyleyse, bu âfetlerden korunmak ve güzel ahlâkları elde etmek için bütün gayretini seferber et; o zaman -inşaallah-sana lâzım olanı elde eder, maksadına ulaşırsın.
Hak Yolunun Esasları
İmam-ı Gazali