Huseyni
Müdavim
Biliyoruz ki, Peygamberimiz (asm), görüşlerini zorla kabul ettirmeye çalışan bir önder değildi. Vahyi aynen tebliğ eder, ona uyar ve uyulmasını emrederdi. Ancak vahye dayanmayan hususlarda kendi şahsî görüşünü sahabelerle eşit tutardı. Hemen her hususta ashabıyla meşveret eder, onların görüşlerini alırdı. Ebu Hûreyre (ra) “Ben, Resulullah’tan daha fazla arkadaşlarıyla meşveret eden birini görmedim”1 der.
Bedir, Uhud, Hendek savaşları öncesinde, ordunun konuşlandırılmasında, savaş taktiklerinin tesbitinde ve savaş esirlerinin akıbeti hususundaki en kritik konularda ashabına danışmış, onların fikirlerini almış, kendi düşüncesine aykırı olduğu halde ona göre hareket etmiştir.2
Özellikle Uhud Meydan Savaşı kararı, çarpıcı ve ibretli sonuçları barındırır. Yine Uhud Harbinde de kendi düşüncesinin aksi olan ve istişare neticesinde çıkan ekseriyetin fikrine iştirak etmesi de önemini gösteren bir delildir. Esasen bu anlayış, âyetin ve sünnetin gereğidir. “Onlarla iş hususunda istişare et” âyetinin hemen ardından “Bir kere de azmettin mi, artık Allah’a güvenip dayan, çünkü Allah kendisine güvenip dayananları sever”3 denilmesi, meşveret kararının tereddütsüz uygulanması gerektiğini gösterir.
Karar verilmişse, artık hemen uygulama safhasına geçilmelidir. Tereddüt olmamalı, emin ve kararlı bir şekilde, meşveret kararları uygulanmalıdır. Nitekim Uhud Savaşı öncesi, meşveretten “meydan savaşı” kararı çıkınca Resûlullah (asm) evine gidip zırhını giyer. “Meydan savaşı” isteyenlerin bir kısmı gelip, görüşlerinden vazgeçtiklerini söyleyince de, Resûlullah (asm) “Bir peygambere, zırhını giydiğinde, artık geriye dönmesi yakışmaz” diyerek isteklerini geri çevirir.4
Eğer Peygamberimiz (asm) istişareden vazgeçseydi, artık, hiçbir karar alınamaz ve uygulanamazdı. Çünkü, her toplumda farklı düşünenler vardır. Bu sosyal hayatın tabiî bir gereğidir. Yanlış dahi olsa, meşveret kararının arkasında durmazsanız, hiçbir karar alamazsınız!
Peygamber Efendimiz (asm), düşmanın Müslümanları yok etmek için hazırlıklar yaptığı haberini aldığında ashabını istişareye çağırmış. O şehir müdafaası taraftarıydı. Ne var ki, Bedir Harbi’ne katılmayan ve onların faziletlerini duyan mücahid ve ateşli gençler, Uhud’da düşmanı karşılamak istiyorlardı. Nitekim karar da böyle çıkmıştı.
Halbuki, Peygamberimiz (asm) Uhud’un hazin sonucunu bir gün önce rüyasında görmüştü. Ama, istişareyi esas aldı. Ve 70 güzide sahabi şehid oldu.
Harbin sonunda, Peygamberimiz (asm) “Şimdi ne oldu?” diye kimseyi azarlamadı, bilâkis istişare kararına sahip çıktı ve o genç sahabilerden hayatta kalanları teselli etti.
Hiçbir sahabi, “Biz demedik mi, işte sonuç, biz böyle olacağını söylemiştik, ama dinletemedik!” diye hiçbir olumsuz girişim, hatta imada dahi bulunmamıştı.
Peygamberimiz (asm) Uhud Savaşı sırasında, düşman saflarındaki bir kısım bedevileri savaşmaktan caydırmak için Medine hurmalarından pay vermeyi teklif etmeyi gündeme getirmişti. Ancak sahabeler bu fikrin vahye dayanmadığını öğrenince, zillet ihtivâ eden bir teklif olacağı gerekçesiyle kabul etmemişler, Peygamberimiz de (asm) vazgeçmişti.
Uhud ve benzeri olaylardan çıkaracağımız sonuç şu: Sizin fikirleriniz isabetli olabilir, delilleriniz de güçlü olabilir. Ancak, hizmetler ve meseleler meşveret edilecektir ve çoğunluğa göre karar verilecektir. Sonuç fenâ da olsa, artık “Ben demedim mi, ne oldu, beni dinleseydiniz böyle olmazdı, ben kaç sefer söyledim!” gibi şahsî söylemlerin hiçbir değeri yoktur. İslâmda da yeri yoktur!
Yanlış dahi olsa, meşveret kararının arkasında durun! Zaten siz meşveret etmek, meşveret kararını çoğunluğa göre almak ve o yönde çalışmakla mükellefsiniz. Yoksa sonuç almakla değil.
Dipnotlar:
1- Tirmizî, Cihad, 35.
2- İbnu Kesir, II, 128-129.
3- Kur’ân, Al-i İmran, 159.
4- İbnu Kesir, II, 91; Beydavi, I, 178.
Bedir, Uhud, Hendek savaşları öncesinde, ordunun konuşlandırılmasında, savaş taktiklerinin tesbitinde ve savaş esirlerinin akıbeti hususundaki en kritik konularda ashabına danışmış, onların fikirlerini almış, kendi düşüncesine aykırı olduğu halde ona göre hareket etmiştir.2
Özellikle Uhud Meydan Savaşı kararı, çarpıcı ve ibretli sonuçları barındırır. Yine Uhud Harbinde de kendi düşüncesinin aksi olan ve istişare neticesinde çıkan ekseriyetin fikrine iştirak etmesi de önemini gösteren bir delildir. Esasen bu anlayış, âyetin ve sünnetin gereğidir. “Onlarla iş hususunda istişare et” âyetinin hemen ardından “Bir kere de azmettin mi, artık Allah’a güvenip dayan, çünkü Allah kendisine güvenip dayananları sever”3 denilmesi, meşveret kararının tereddütsüz uygulanması gerektiğini gösterir.
Karar verilmişse, artık hemen uygulama safhasına geçilmelidir. Tereddüt olmamalı, emin ve kararlı bir şekilde, meşveret kararları uygulanmalıdır. Nitekim Uhud Savaşı öncesi, meşveretten “meydan savaşı” kararı çıkınca Resûlullah (asm) evine gidip zırhını giyer. “Meydan savaşı” isteyenlerin bir kısmı gelip, görüşlerinden vazgeçtiklerini söyleyince de, Resûlullah (asm) “Bir peygambere, zırhını giydiğinde, artık geriye dönmesi yakışmaz” diyerek isteklerini geri çevirir.4
Eğer Peygamberimiz (asm) istişareden vazgeçseydi, artık, hiçbir karar alınamaz ve uygulanamazdı. Çünkü, her toplumda farklı düşünenler vardır. Bu sosyal hayatın tabiî bir gereğidir. Yanlış dahi olsa, meşveret kararının arkasında durmazsanız, hiçbir karar alamazsınız!
Peygamber Efendimiz (asm), düşmanın Müslümanları yok etmek için hazırlıklar yaptığı haberini aldığında ashabını istişareye çağırmış. O şehir müdafaası taraftarıydı. Ne var ki, Bedir Harbi’ne katılmayan ve onların faziletlerini duyan mücahid ve ateşli gençler, Uhud’da düşmanı karşılamak istiyorlardı. Nitekim karar da böyle çıkmıştı.
Halbuki, Peygamberimiz (asm) Uhud’un hazin sonucunu bir gün önce rüyasında görmüştü. Ama, istişareyi esas aldı. Ve 70 güzide sahabi şehid oldu.
Harbin sonunda, Peygamberimiz (asm) “Şimdi ne oldu?” diye kimseyi azarlamadı, bilâkis istişare kararına sahip çıktı ve o genç sahabilerden hayatta kalanları teselli etti.
Hiçbir sahabi, “Biz demedik mi, işte sonuç, biz böyle olacağını söylemiştik, ama dinletemedik!” diye hiçbir olumsuz girişim, hatta imada dahi bulunmamıştı.
Peygamberimiz (asm) Uhud Savaşı sırasında, düşman saflarındaki bir kısım bedevileri savaşmaktan caydırmak için Medine hurmalarından pay vermeyi teklif etmeyi gündeme getirmişti. Ancak sahabeler bu fikrin vahye dayanmadığını öğrenince, zillet ihtivâ eden bir teklif olacağı gerekçesiyle kabul etmemişler, Peygamberimiz de (asm) vazgeçmişti.
Uhud ve benzeri olaylardan çıkaracağımız sonuç şu: Sizin fikirleriniz isabetli olabilir, delilleriniz de güçlü olabilir. Ancak, hizmetler ve meseleler meşveret edilecektir ve çoğunluğa göre karar verilecektir. Sonuç fenâ da olsa, artık “Ben demedim mi, ne oldu, beni dinleseydiniz böyle olmazdı, ben kaç sefer söyledim!” gibi şahsî söylemlerin hiçbir değeri yoktur. İslâmda da yeri yoktur!
Yanlış dahi olsa, meşveret kararının arkasında durun! Zaten siz meşveret etmek, meşveret kararını çoğunluğa göre almak ve o yönde çalışmakla mükellefsiniz. Yoksa sonuç almakla değil.
Dipnotlar:
1- Tirmizî, Cihad, 35.
2- İbnu Kesir, II, 128-129.
3- Kur’ân, Al-i İmran, 159.
4- İbnu Kesir, II, 91; Beydavi, I, 178.
Ali FERŞADOĞLU
24.05.2009
Yeniasya
24.05.2009
Yeniasya