بِسْمِ اﷲِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
فَنَادٰى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ ❊ اِذْ نَادٰى رَبَّهُ اَنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ❊ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اﷲُ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ ❊ حَسْبُنَا اﷲُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ ❊ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ اِلاَّ بِاﷲِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ لِلَّذِينَ اٰمَنُوا هُدًى وَ شِفَاءٌ
(اوتوز برنجى مكتوبڭ برنجى قسمى؛ هر زمان، خصوصًا مغرب و عشاء اورته***سنده اوتوز اوچر دفعه اوقونماسى چوق فضيلتلى بولونان مذكور كلماتِ مباركه***نڭ هر برينڭ چوق أنوارندن برر نورينى گوستره***جك آلتى لمعه***در.)
برنجى لمعه
حضرتِ يونس ابن متّا على نبيّنا و عليه الصلاة والسلامڭ مناجاتى، أڭ عظيم بر مناجاتدر و أڭ مهمّ بر وسيلۀِ إجابۀِ دعادر. حضرتِ يونس عليه السلامڭ قصّۀِ مشهوره***سنڭ خلاصه***سى: دڭزه آتيلمش، بيوك بر باليق اونى يوتمش. دڭز فورطنه***لى و گيجه دغدغه***لى و قراڭلق و هر طرفدن اُميد كسيك بر وضعيتده {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} مناجاتى، اوڭا سرعةً واسطۀِ نجات اولمشدر.
شو مناجاتڭ سرِّ عظيمى شودر كه: او وضعيتده أسباب بِالكلّيه سقوط ايتدى. چونكه او حالده اوڭا نجات ويره***جك اويله بر ذات لازم كه؛ حكمى هم باليغه، هم دڭزه، هم گيجه***يه، هم جوِّ سمايه گچه***بيلسين. چونكه اونڭ عليهنده ”گيجه، دڭز و حوت“ إتّفاق ايتمشلر. بو اوچنى بردن أمرينه مسخّر ايدن بر ذات اونى ساحلِ سلامته چيقاره***بيلير. أگر بتون خلق اونڭ خدمتكارى و يارديمجيسى اولسه ايديلر، ينه بش پاره فائده***لرى اولمازدى. ديمك أسبابڭ تأثيرى يوق. مسبّب الأسبابدن باشقه بر ملجأ اولامديغنى عين اليقين گورديگندن، سرِّ أحديت، نورِ توحيد ايچنده إنكشاف ايتديگى ايچون شو مناجات بردن بره گيجه***يى، دڭزى و حوتى مسخّر ايتمشدر. او نورِ توحيد ايله حوتڭ قارننى بر تحت البحر گميسى حكمنه گتيروب و زلزله***لى طاغ***وارى أمواج دهشتى ايچنده؛ دڭزى، او نورِ توحيد ايله أمنيتلى بر صحرا، بر ميدانِ جولان و تنزّهگاهى اولارق او نور ايله سما يوزينى بلوطلردن سوپوروب، قمرى بر لامبا گبى باشى اوستنده بولونديردى. هر طرفدن اونى تهديد و تضييق ايدن او مخلوقات، هر جهتده اوڭا دوستلق يوزينى گوسترديلر. تا ساحلِ سلامته چيقدى، شجرۀِ يقطين آلتنده او لطفِ ربّانى***يى مشاهده ايتدى.
ايشته حضرتِ يونس عليه السلامڭ برنجى وضعيتندن يوز درجه داها مدهش بر وضعيتده***يز. گيجه***مز، إستقبالدر. إستقبالمز، نظرِ غفلتله اونڭ گيجه***سندن يوز درجه داها قراڭلق و دهشتليدر. دڭزيمز، شو سرگردان كُرۀِ زمينمزدر. بو دڭزڭ هر موجنده بيڭلر جنازه بولونويور؛ اونڭ دڭزندن بيڭ درجه داها قورقوليدر. بزم هواىِ نفسمز، حوتمزدر؛ حياتِ أبديه***مزى صيقوب محوينه چاليشييور. بو حوت، اونڭ حوتندن بيڭ درجه داها مضردر. چونكه اونڭ حوتى يوز سنه***لك بر حياتى محو ايدر. بزم حوتمز ايسه، يوز ميليون سنه***لر حياتڭ محوينه چاليشييور.
مادام حقيقى وضعيتمز بودر؛ بز ده حضرتِ يونس عليه السلامه إقتداءً، عموم أسبابدن يوزيمزى چويروب طوغريدن طوغرى***يه مسبّب الأسباب اولان ربّمزه إلتجا ايدوب {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} ديمه***لى***يز و عين اليقين آڭلاملى***يز كه: غفلت و ضلالتمز سببيله عليهمزه إتّفاق ايدن إستقبال، دنيا و هواىِ نفسڭ ضررلرينى دفع ايده***جك يالڭز او ذات اولابيلير كه؛ إستقبال تحتِ أمرنده، دنيا تحتِ حكمنده، نفسمز تحتِ اداره***سنده***در.
عجبا خالقِ سماوات و أرضدن باشقه هانگى سبب وار كه، أڭ اينجه و أڭ گيزلى خاطراتِ قلبمزى بيله***جك و بزم ايچون إستقبالى، آخرتڭ ايجاديله ايشيقلانديره***جق و دنيانڭ يوز بيڭ بوغوجى أمواجندن قورتاره***جق؟ حاشا، ذاتِ واجب الوجوددن باشقه هيچ بر شى، هيچ بر جهتده اونڭ إذنى و إراده***سى اولمادن إمداد ايده***مز و خلاصكار اولاماز.
مادام حقيقتِ حال بويله***در. ناصلكه حضرتِ يونس عليه السلامه او مناجاتڭ نتيجه***سنده حوتى اوڭا بر مركوب، بر تحت البحر و دڭزى بر گوزل صحرا و گيجه مهتابلى بر لطيف صورت آلدى. بز دخى او مناجاتڭ سرّيله {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} ديمه***لى***يز. {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ} جمله***سيله إستقبالمزه، {سُبْحَانَكَ} كلمه***سيله دنيامزه، {اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} فقره***سيله نفسمزه نظرِ مرحمتنى جلب ايتمه***لى***يز. تا كه، نورِ ايمان ايله و قرآنڭ مهتابيله إستقبالمز تنوّر ايتسين و او گيجه***مزڭ دهشت و وحشتى، اُنسيت و تنزّهه إنقلاب ايتسين. و متماديًا موت و حياتڭ دگيشمه***سيله سنه***لر و قرنلر أمواجى اوستنده حدسز جنازه***لر بينوب عدمه آتيلان دنيامز و زمينمزده، قرآنِ حكيمڭ تزگاهنده ياپيلان بر سفينۀِ معنويه حكمنه گچن حقيقتِ إسلاميت ايچنه گيروب سلامتله او دڭزڭ اوستنده گزوب، تا ساحلِ سلامته چيقه***رق حياتمزڭ وظيفه***سى بيتسين. او دڭزڭ فورطنه***لرى و زلزله***لرى، سينه***ما پرده***لرى گبى تنزّهڭ منظره***لرينى تازه***لنديرمكله، وحشت و دهشت يرينه، نظرِ عبرت و تفكّرى كيفلنديره***رك اوقشايوب ايشيقلانديرسين. هم او سرِّ قرآنله، او تربيۀِ فرقانيه ايله؛ نفسمز بزه بينميه***جك، مركوبمز اولوب، بزى اوڭا بينديروب، حياتِ أبديه***مزڭ قزانماسنه قوّتلى بر واسطه***مز اولسون.
فَنَادٰى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ ❊ اِذْ نَادٰى رَبَّهُ اَنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ❊ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اﷲُ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ ❊ حَسْبُنَا اﷲُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ ❊ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ اِلاَّ بِاﷲِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ لِلَّذِينَ اٰمَنُوا هُدًى وَ شِفَاءٌ
(اوتوز برنجى مكتوبڭ برنجى قسمى؛ هر زمان، خصوصًا مغرب و عشاء اورته***سنده اوتوز اوچر دفعه اوقونماسى چوق فضيلتلى بولونان مذكور كلماتِ مباركه***نڭ هر برينڭ چوق أنوارندن برر نورينى گوستره***جك آلتى لمعه***در.)
برنجى لمعه
حضرتِ يونس ابن متّا على نبيّنا و عليه الصلاة والسلامڭ مناجاتى، أڭ عظيم بر مناجاتدر و أڭ مهمّ بر وسيلۀِ إجابۀِ دعادر. حضرتِ يونس عليه السلامڭ قصّۀِ مشهوره***سنڭ خلاصه***سى: دڭزه آتيلمش، بيوك بر باليق اونى يوتمش. دڭز فورطنه***لى و گيجه دغدغه***لى و قراڭلق و هر طرفدن اُميد كسيك بر وضعيتده {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} مناجاتى، اوڭا سرعةً واسطۀِ نجات اولمشدر.
شو مناجاتڭ سرِّ عظيمى شودر كه: او وضعيتده أسباب بِالكلّيه سقوط ايتدى. چونكه او حالده اوڭا نجات ويره***جك اويله بر ذات لازم كه؛ حكمى هم باليغه، هم دڭزه، هم گيجه***يه، هم جوِّ سمايه گچه***بيلسين. چونكه اونڭ عليهنده ”گيجه، دڭز و حوت“ إتّفاق ايتمشلر. بو اوچنى بردن أمرينه مسخّر ايدن بر ذات اونى ساحلِ سلامته چيقاره***بيلير. أگر بتون خلق اونڭ خدمتكارى و يارديمجيسى اولسه ايديلر، ينه بش پاره فائده***لرى اولمازدى. ديمك أسبابڭ تأثيرى يوق. مسبّب الأسبابدن باشقه بر ملجأ اولامديغنى عين اليقين گورديگندن، سرِّ أحديت، نورِ توحيد ايچنده إنكشاف ايتديگى ايچون شو مناجات بردن بره گيجه***يى، دڭزى و حوتى مسخّر ايتمشدر. او نورِ توحيد ايله حوتڭ قارننى بر تحت البحر گميسى حكمنه گتيروب و زلزله***لى طاغ***وارى أمواج دهشتى ايچنده؛ دڭزى، او نورِ توحيد ايله أمنيتلى بر صحرا، بر ميدانِ جولان و تنزّهگاهى اولارق او نور ايله سما يوزينى بلوطلردن سوپوروب، قمرى بر لامبا گبى باشى اوستنده بولونديردى. هر طرفدن اونى تهديد و تضييق ايدن او مخلوقات، هر جهتده اوڭا دوستلق يوزينى گوسترديلر. تا ساحلِ سلامته چيقدى، شجرۀِ يقطين آلتنده او لطفِ ربّانى***يى مشاهده ايتدى.
ايشته حضرتِ يونس عليه السلامڭ برنجى وضعيتندن يوز درجه داها مدهش بر وضعيتده***يز. گيجه***مز، إستقبالدر. إستقبالمز، نظرِ غفلتله اونڭ گيجه***سندن يوز درجه داها قراڭلق و دهشتليدر. دڭزيمز، شو سرگردان كُرۀِ زمينمزدر. بو دڭزڭ هر موجنده بيڭلر جنازه بولونويور؛ اونڭ دڭزندن بيڭ درجه داها قورقوليدر. بزم هواىِ نفسمز، حوتمزدر؛ حياتِ أبديه***مزى صيقوب محوينه چاليشييور. بو حوت، اونڭ حوتندن بيڭ درجه داها مضردر. چونكه اونڭ حوتى يوز سنه***لك بر حياتى محو ايدر. بزم حوتمز ايسه، يوز ميليون سنه***لر حياتڭ محوينه چاليشييور.
مادام حقيقى وضعيتمز بودر؛ بز ده حضرتِ يونس عليه السلامه إقتداءً، عموم أسبابدن يوزيمزى چويروب طوغريدن طوغرى***يه مسبّب الأسباب اولان ربّمزه إلتجا ايدوب {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} ديمه***لى***يز و عين اليقين آڭلاملى***يز كه: غفلت و ضلالتمز سببيله عليهمزه إتّفاق ايدن إستقبال، دنيا و هواىِ نفسڭ ضررلرينى دفع ايده***جك يالڭز او ذات اولابيلير كه؛ إستقبال تحتِ أمرنده، دنيا تحتِ حكمنده، نفسمز تحتِ اداره***سنده***در.
عجبا خالقِ سماوات و أرضدن باشقه هانگى سبب وار كه، أڭ اينجه و أڭ گيزلى خاطراتِ قلبمزى بيله***جك و بزم ايچون إستقبالى، آخرتڭ ايجاديله ايشيقلانديره***جق و دنيانڭ يوز بيڭ بوغوجى أمواجندن قورتاره***جق؟ حاشا، ذاتِ واجب الوجوددن باشقه هيچ بر شى، هيچ بر جهتده اونڭ إذنى و إراده***سى اولمادن إمداد ايده***مز و خلاصكار اولاماز.
مادام حقيقتِ حال بويله***در. ناصلكه حضرتِ يونس عليه السلامه او مناجاتڭ نتيجه***سنده حوتى اوڭا بر مركوب، بر تحت البحر و دڭزى بر گوزل صحرا و گيجه مهتابلى بر لطيف صورت آلدى. بز دخى او مناجاتڭ سرّيله {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} ديمه***لى***يز. {لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ} جمله***سيله إستقبالمزه، {سُبْحَانَكَ} كلمه***سيله دنيامزه، {اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ} فقره***سيله نفسمزه نظرِ مرحمتنى جلب ايتمه***لى***يز. تا كه، نورِ ايمان ايله و قرآنڭ مهتابيله إستقبالمز تنوّر ايتسين و او گيجه***مزڭ دهشت و وحشتى، اُنسيت و تنزّهه إنقلاب ايتسين. و متماديًا موت و حياتڭ دگيشمه***سيله سنه***لر و قرنلر أمواجى اوستنده حدسز جنازه***لر بينوب عدمه آتيلان دنيامز و زمينمزده، قرآنِ حكيمڭ تزگاهنده ياپيلان بر سفينۀِ معنويه حكمنه گچن حقيقتِ إسلاميت ايچنه گيروب سلامتله او دڭزڭ اوستنده گزوب، تا ساحلِ سلامته چيقه***رق حياتمزڭ وظيفه***سى بيتسين. او دڭزڭ فورطنه***لرى و زلزله***لرى، سينه***ما پرده***لرى گبى تنزّهڭ منظره***لرينى تازه***لنديرمكله، وحشت و دهشت يرينه، نظرِ عبرت و تفكّرى كيفلنديره***رك اوقشايوب ايشيقلانديرسين. هم او سرِّ قرآنله، او تربيۀِ فرقانيه ايله؛ نفسمز بزه بينميه***جك، مركوبمز اولوب، بزى اوڭا بينديروب، حياتِ أبديه***مزڭ قزانماسنه قوّتلى بر واسطه***مز اولسون.
.................................................. .................................................. ...
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
فَنَادَى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ ❊ اِذْ نَادَى رَبَّهُ اَنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ❊ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اللّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ ❊ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ ❊ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ اِلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى ❊ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَ شِفَاءٌ
[Otuzbirinci Mektub’un birinci kısmı; her zaman, hususan mağrib ve işa’ ortasında otuzüçer defa okunması çok faziletli bulunan mezkûr kelimat-ı mübarekenin herbirinin çok envârından birer nurunu gösterecek altı Lem’adır.]
Birinci Lem’a
Hazret-i Yunus İbn-i Metta Alâ Nebiyyina ve Aleyhissalâtü Vesselâm’ın münacatı, en azîm bir münacattır ve en mühim bir vesile-i icabe-i duadır. Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’ın kıssa-i meşhuresinin hülâsası: Denize atılmış, büyük bir balık onu yutmuş. Deniz fırtınalı ve gece dağdağalı ve karanlık ve her taraftan ümid kesik bir vaziyette لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ münacatı, ona sür’aten vasıta-i necat olmuştur.
Şu münacatın sırr-ı azîmi şudur ki: O vaziyette esbab bilkülliye sukut etti. Çünki o halde ona necat verecek öyle bir zât lâzım ki; hükmü hem balığa, hem denize, hem geceye, hem cevv-i semaya geçebilsin. Çünki onun aleyhinde “gece, deniz ve hut” ittifak etmişler. Bu üçünü birden emrine müsahhar eden bir zât onu sahil-i selâmete çıkarabilir. Eğer bütün halk onun hizmetkârı ve yardımcısı olsa idiler, yine beş para faideleri olmazdı. Demek esbabın tesiri yok. Müsebbib-ül Esbab’dan başka bir melce’ olamadığını aynelyakîn gördüğünden, sırr-ı ehadiyet, nur-u tevhid içinde inkişaf ettiği için şu münacat birdenbire geceyi, denizi ve hutu müsahhar etmiştir. O nur-u tevhid ile hutun karnını bir taht-el bahr gemisi hükmüne getirip ve zelzeleli dağ-vari emvac dehşeti içinde; denizi, o nur-u tevhid ile emniyetli bir sahra, bir meydan-ı cevelan ve tenezzühgâhı olarak o nur ile sema yüzünü bulutlardan süpürüp, Kamer’i bir lâmba gibi başı üstünde bulundurdu. Her taraftan onu tehdid ve tazyik eden o mahlukat, her cihette ona dostluk yüzünü gösterdiler. Tâ sahil-i selâmete çıktı, şecere-i yaktîn altında o lütf-u Rabbanîyi müşahede etti.
İşte Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’ın birinci vaziyetinden yüz derece daha müdhiş bir vaziyetteyiz. Gecemiz, istikbaldir. İstikbalimiz, nazar-ı gafletle onun gecesinden yüz derece daha karanlık ve dehşetlidir. Denizimiz, şu sergerdan küre-i zeminimizdir. Bu denizin her mevcinde binler cenaze bulunuyor; onun denizinden bin derece daha korkuludur. Bizim heva-yı nefsimiz, hutumuzdur; hayat-ı ebediyemizi sıkıp mahvına çalışıyor. Bu hut, onun hutundan bin derece daha muzırdır. Çünki onun hutu yüz senelik bir hayatı mahveder. Bizim hutumuz ise, yüz milyon seneler hayatın mahvına çalışıyor.
Madem hakikî vaziyetimiz budur; biz de Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’a iktidaen, umum esbabdan yüzümüzü çevirip doğrudan doğruya Müsebbib-ül Esbab olan Rabbimize iltica edip لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ demeliyiz ve aynelyakîn anlamalıyız ki: gaflet ve dalaletimiz sebebiyle aleyhimize ittifak eden istikbal, dünya ve heva-yı nefsin zararlarını def’edecek yalnız o zât olabilir ki; istikbal taht-ı emrinde, dünya taht-ı hükmünde, nefsimiz taht-ı idaresindedir.
Acaba Hâlık-ı Semavat ve Arz’dan başka hangi sebeb var ki, en ince ve en gizli hatırat-ı kalbimizi bilecek ve bizim için istikbali, âhiretin icadıyla ışıklandıracak ve dünyanın yüzbin boğucu emvacından kurtaracak? Hâşâ, Zât-ı Vâcib-ül Vücud’dan başka hiçbir şey, hiçbir cihette onun izni ve iradesi olmadan imdad edemez ve halaskâr olamaz.
Madem hakikat-ı hal böyledir. Nasılki Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’a o münacatın neticesinde hutu ona bir merkûb, bir taht-el bahr ve denizi bir güzel sahra ve gece mehtablı bir latif suret aldı. Biz dahi o münacatın sırrıyla لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ demeliyiz. لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ cümlesiyle istikbalimize, سُبْحَانَكَ kelimesiyle dünyamıza, اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ fıkrasıyla nefsimize nazar-ı merhametini celbetmeliyiz. Tâ ki, nur-u iman ile ve Kur’anın mehtabıyla istikbalimiz tenevvür etsin ve o gecemizin dehşet ve vahşeti, ünsiyet ve tenezzühe inkılab etsin. Ve mütemadiyen mevt ve hayatın değişmesiyle seneler ve karnlar emvacı üstünde hadsiz cenazeler binip ademe atılan dünyamız ve zeminimizde, Kur’an-ı Hakîm’in tezgâhında yapılan bir sefine-i maneviye hükmüne geçen hakikat-ı İslâmiyet içine girip selâmetle o denizin üstünde gezip, tâ sahil-i selâmete çıkarak hayatımızın vazifesi bitsin. O denizin fırtınaları ve zelzeleleri, sinema perdeleri gibi tenezzühün manzaralarını tazelendirmekle, vahşet ve dehşet yerine, nazar-ı ibret ve tefekkürü keyiflendirerek okşayıp ışıklandırsın. Hem o sırr-ı Kur’anla, o terbiye-i Furkaniye ile; nefsimiz bize binmeyecek, merkûbumuz olup, bizi ona bindirip, hayat-ı ebediyemizin kazanmasına kuvvetli bir vasıtamız olsun.
Elhasıl: Madem insan, mahiyetinin câmiiyeti itibariyle sıtmadan müteellim olduğu gibi, arzın zelzele ve ihtizazatından ve kâinatın kıyamet hengâmında zelzele-i kübrasından müteellim oluyor. Ve nasılki hurdebînî bir mikrobdan korkar; ecram-ı ulviyeden zuhur eden kuyruklu yıldızdan dahi korkar. Hem nasılki hanesini sever, koca dünyayı da öyle sever. Hem nasılki küçük bahçesini sever, öyle de hadsiz ebedî Cennet’i dahi müştakane sever. Elbette böyle bir insanın Mabudu, Rabbi, melcei, halaskârı, maksudu öyle bir zât olabilir ki, umum kâinat onun kabza-i tasarrufunda, zerrat ve seyyarat dahi taht-ı emrindedir. Elbette öyle bir insan daima Yunusvari (A.S.) لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ demeye muhtaçtır.
سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ