Cevap: Aziz Üstadimiz bu zamanin sartlari muvacehesinde
insanlarin terbiyesinde önemli bir yer isgal eden vaz’u
ve nasihatleri degerlendirmistir.
Bu nasihatlerin müessiriyeti kirilma sebeplerini söyle
siralamistir:
1. Muhatabin kalbinin kasaveti ve hamligi.
2. Mürsitlerin zamanin icabatini düsünmeden serd-i
kelam etmeleri yani bu asrin idarecisini sahabe
dönemindeki idarecilerle ve tarz-i hayat ile mukayese
etmek.
3. Davalarini ispat yerine süslemek ve tezyinat ile
mesgul olmak Ahirete inanmayan ebedi hayati kabul
etmeyen insanlara cennetin kösklerinden ve cehennemin
atesinin siddetinden bahsetmek gibi.
4. Islamiyet’in meselelerini anlatirken mizani bozmak:
Mesela ayakta abdest bozmayi zina yapmakla esit görmek
veya bir sadaka vermeyi hacca mukabil tutmak.
Iste bu yanlis davranis ve tavsiyelerle bu zamanin
insanlarini ikna ve isba etmek mümkün degildir. Sualin
sonunda ise muazzez üstadimiz yasasin Islamiyet, zulme
karsi; yasasin ilahi adalet, bizi perisan eden ihtilafa
karsi; yasasin ittihat ve milli muhabbet, yok olsun
sahsi intikam ve garazlar, yine yasasin meslegi olan
secaati ortaya koyan askerler ve yasasin bu asakirden
hasil olan ordular. Ve bu güce kuvvet vermek üzere akil
ve tedbiri esas tutan mesrutiyete ve cumhuriyete dayanan
hürriyetçiler ve bunlarla ortak paydada bulusan nur
talebeleri seklinde anlasilabilir.