kenz-i mahfi
Sorumlu
ZENCİ (Arapça)
Siyah ırktan olan kimse, siyahi manalarına gelmektedir.
Kelime olarak Arapça'da "siyah" manasına gelen "zenc" kelimesinden aitlik bildiren "i" ekinin gelmesiyle "siyahi" manasındadır.
Arap kaynaklarında kelimenin etimolojisi hakkında ihtilaf vardır. Arapça olarak kaydedilen "zenc" kelimesinin kökeninin Farsça "zeng" olduğu ileri sürülmüştür ki doğrusu bu olsa gerektir. Farsça'da "zeng" kelimesi "pas" demektir ve dolayısıyla "zengi" kelimesi "paslı" manasına gelmektedir. Afrikadaki siyahi ırkı ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu kelime "kara derili, Afrikalı" demektir. Farsça'da zencileri "paslı insanlar" olarak nitelemek herhalde aşağılamak maksadıyla olsa gerektir.
Diğer bir mana olarak sözlükte "zenc" kelimesi "aşırı susuzluk, boynu uzun, hızlı koşan kimse" manasına gelmekle müslüman müellifler tarafından Doğu Afrika'dan getirilen köleleri tanımlamak için kullanılmıştır.
Taberi, Doğu Afrika'dan getirilen bütün köleleri zenc veya "sûdân" şeklinde adlandırmıştır. Câhiz ise Etiyopya ve Sudan asıllı zenci köleler için sûdan kelimesi yanında "humran" tabirini de kullanmıştır. İslam kaynaklarında zencilerin ana vatanı olarak genellikle Doğu Afrika sahilleri ve adaları ile Batı Afrika arasındaki bölge gösterilmektedir. Doğu Afrika kıyıları ile Sudan, Etiyopya ve Liberya çöllerini kapsayan bölgeyi içine almaktadır. Zenciler İslam ülkelerine daha ziyade Kanbalu'dan (Zengibar, Pempa ve Madagaskar) getirilmiştir.
Kaynaklarda Hazret-i Nuh'un (AS) üç oğlundan biri olan Ham'ın soyundan geldiği rivayet edilen Zencler, siyah renkli, yassı burunlu ve kıvırcık saçlı olarak tanıtılmaktadır. Yaşadıkları yerlerin mamur olmadığı, elbise giymedikleri ve geçimlerini toplayıcılıkla sağladıkları belirtilmektedir. Zencilerin coğrafyalarında ağaç ve bitki yetişmediğini, bol miktarda maden bulunduğunu, yiyecek ve giyeceklerinin dışarıdan geldiğini, hayvanların henüz evcilleştiremediklerinden veya hayvan bulunmadığından eşyalarını başlarında ve sırtlarında taşıdıklarını ve bölgenin muz ülkesi diye adlandırıldığını rivayet etmişlerdir.
İslam'ın ilk döneminde Mekke ve Medine'de Bilal-i Habeşi, Ümmü Eymen, Ata bin Ebu Rebah ve Said bin Cübeyr gibi zenci köleler bulunmaktaydı. Hazret-i Muhammed (ASM) döneminde Mekke ve Medinedeki siyahiler genellikle Habeşistan asıllıydı. Afrikalı yerli köle avcıları tarafından iç bölgelerde yakalanarak Doğu sahillerine götürülen zenci köleler burada Arap köle tacirlerine satılıyordu. Basra Körfezi'ndeki Kiş adası sakinleri zencileri kaçırıp satan korsanlardı. Basra Körfezi'ndeki Kiş Adası bugün İran'ın Hürmüzgan Eyaleti'ne bağlı, anakaraya 19 km uzaklıkta, yaklaşık olarak 91,5 kilometrekare yüzölçümüne sahip, turizm potansiyeli bir hayli yüksek bir yerdir. Basra Körfezi'nde Dubai'den sonraki en meşhur yerlerden birisidir.
Zenci çocuklarını kaçıran Araplar onları köle olarak satarlardı. Doğu Afrika kabileleri arasındaki çarpışmalarda esir alınan köleler de Arap köle tacirlerine satılıyorlardı. Bunlar deniz yoluyla Kızıldeniz ve Basra Körfezine, karadan Sudan yoluyla Mısır'a götürülüyorlardı. Irakta köle ticaretinin hayli canlı olduğu anlaşılmaktadır. Nehhâsîn, Cellâbîn ve Rakîkiyyîn gibi isimlerle anılan köle tacirleri getirdikleri köleleri pazarlarda satışa çıkarırlardı. Cemiyetin artan emek ihtiyacı ve köle ticaretinin yüksek karlılığından dolayı köle ticareti yüzyıllar boyunca devam etmiştir.
Dilimizde kullandığımız "siyah" kelimesi Farsça olup aynı anlamdadır.
Dilimizde "zenci" kelimesi kötü bir mana taşımamasına rağmen, Latince "siyah" manasına gelen "niger" kelimesinden Anglosakson toplumlarda bilhassa İspanyolca ile Portekizce'de kullanılan "negro" kelimesi köle ticareti ile özdeşleştiğinden dolayı hakaret olarak kabul edilmektedir. Halbuki dilimizdeki "zenci" kelimesi sadece tarif için olup, herhangi bir hakaret manasını taşımamaktadır. İspanyolca'da "siyah" manasına gelen "negro" kelimesi her ne kadar dilimize "zenci" olarak çevrilse de aralarında birincil anlam benzerliği haricinde dilbilimsel bir ilişkisi mevcut değildir. Dilimizdeki "zenci" kelimesi hiçbir zaman "köle" manasında kullanılmadığı için hakaret manası taşımaz.
Bir Avrupa ülkesi olan "Karadağ"a bugün "Montenegro" da denilmektedir. Kendi dillerinde "Crna Gora" olarak isimlendirmektedirler. Aynı şekilde Nijer ve Nijerya'ya ismini veren Nijer Nehrinin adının da yukarıda bahsedildiği gibi Latince "siyah" manasına gelen "niger" kelimesinden geldiğine dair görüş vardır. Fakat bu kesin bir şekilde ispat edilememiştir.
Avrupa ve Amerikadaki beyaz ırkın, siyahileri aşağılamak için kullandığı "nigger" kelimesi hakaret unsuru taşımaktadır ve Amerika'da yasaktır. Her ne kadar siyah ırktan olanlar kendilerine "nigga" diye hitap etseler de bu sözü bir beyazın söylemesi büyük problemlere yol açabilmektedir. Eğer Amerika gibi bir ülkede herhangi bir siyaha "nigger" diyecek olursanız bu bir suçtur ve hapse kadar götürebilir ve o zaman işin rengi değişir. Tabi ki hitap ettiğiniz siyahi bu meseleyi kendisi halletmezse...
İngilizce'de kullanılan "you nigger!" hitap kelimesinin dilimizdeki karşılığı "seni zenci!" iken bu kelimenin İngilizce'de ifade ettiği mana "seni pis zenci" demektir. Dolayısıyla İngilizce'de bu ibarenin karşılığı bir hakaret içermektedir ve zaten hakaret maksadıyla söylenmektedir. Afrika kökenli siyah ırktan olan insanlara İngilizcede "nigger" ve Fransızca'da "negre" demek zenci ırkı ifade etse de hakaret manası taşımaktadır. Onun için İngilizcede kibarlık olsun diye "black man" denilmektedir.
Dilimizde kullandığımız ve siyah ırkı ifade eden "zenci" kelimesinin hiçbir sakıncası olmadığı halde Amerikalıların yüzyıllar boyunca siyahi ırktan olanlara yaptıkları zulüm ve onları insan yerine dahi koymamalarından dolayı "siyahi" manasına taşıyan kelimeler bizde biraz çekinceye sebep olmuştur. Halbuki sorun bizden ve bizim dilimizden değil Amerikalılardan kaynaklanmaktadır.
Amerikalılar köle olarak Afrika'nın çeşitli yerlerinden getirdikleri bu siyahi ırkı insan yerine dahi koymadıkları dönemde "nigger" demişlerdir. Kölelik sistemi kalkınca "nigger" kelimesi ayıp oluyor diye bu kelimeyi kaldırıp 1800'lü yıllarda yerine "colored" yani "renkli" demişler fakat bu kelime ırkçılığın yasal olarak devam ettiği dönemleri hatırlatması sebebiyle 1960'lı yıllardan itibaren "black" demeye başlamışlardır.
Dünya üzerindeki ırklara mensup insanların sayısını tam olarak vermek mümkün değildir. Çünkü dünya üzerindeki insanların yaklaşık yarısını belli bir ırka mensup olarak göstermek mümkün değildir. Bununla birlikte Dünya nüfusunun yaklaşık olarak 4'te 1'inin siyah ırka mensup olduğu tahmin edilmektedir.
Risale-i Nur Külliyatı'nda "zenci" kelimesi 2 defa geçmektedir. Bunlar 17.Lem'anın Yedinci Notasında 122.sayfada; "Âyâ zanneder misin; bu milletin fakr-ı hali, dinden gelen bir zühd ve terk-i dünyadan gelen bir tenbellikten neş'et ediyor. Bu zanda hata ediyorsun.Acaba görmüyor musun ki, Çin ve Hind'deki Mecusi ve Berahime ve Afrika'daki zenciler gibi, Avrupa'nın tasallutu altına giren milletler bizden daha fakirdirler." ibaresinde geçmektedir. Aynı cümleler Mesnevi-i Nuriye kitabında da geçmektedir.
Siyah ırktan olan kimse, siyahi manalarına gelmektedir.
Kelime olarak Arapça'da "siyah" manasına gelen "zenc" kelimesinden aitlik bildiren "i" ekinin gelmesiyle "siyahi" manasındadır.
Arap kaynaklarında kelimenin etimolojisi hakkında ihtilaf vardır. Arapça olarak kaydedilen "zenc" kelimesinin kökeninin Farsça "zeng" olduğu ileri sürülmüştür ki doğrusu bu olsa gerektir. Farsça'da "zeng" kelimesi "pas" demektir ve dolayısıyla "zengi" kelimesi "paslı" manasına gelmektedir. Afrikadaki siyahi ırkı ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu kelime "kara derili, Afrikalı" demektir. Farsça'da zencileri "paslı insanlar" olarak nitelemek herhalde aşağılamak maksadıyla olsa gerektir.
Diğer bir mana olarak sözlükte "zenc" kelimesi "aşırı susuzluk, boynu uzun, hızlı koşan kimse" manasına gelmekle müslüman müellifler tarafından Doğu Afrika'dan getirilen köleleri tanımlamak için kullanılmıştır.
Taberi, Doğu Afrika'dan getirilen bütün köleleri zenc veya "sûdân" şeklinde adlandırmıştır. Câhiz ise Etiyopya ve Sudan asıllı zenci köleler için sûdan kelimesi yanında "humran" tabirini de kullanmıştır. İslam kaynaklarında zencilerin ana vatanı olarak genellikle Doğu Afrika sahilleri ve adaları ile Batı Afrika arasındaki bölge gösterilmektedir. Doğu Afrika kıyıları ile Sudan, Etiyopya ve Liberya çöllerini kapsayan bölgeyi içine almaktadır. Zenciler İslam ülkelerine daha ziyade Kanbalu'dan (Zengibar, Pempa ve Madagaskar) getirilmiştir.
Kaynaklarda Hazret-i Nuh'un (AS) üç oğlundan biri olan Ham'ın soyundan geldiği rivayet edilen Zencler, siyah renkli, yassı burunlu ve kıvırcık saçlı olarak tanıtılmaktadır. Yaşadıkları yerlerin mamur olmadığı, elbise giymedikleri ve geçimlerini toplayıcılıkla sağladıkları belirtilmektedir. Zencilerin coğrafyalarında ağaç ve bitki yetişmediğini, bol miktarda maden bulunduğunu, yiyecek ve giyeceklerinin dışarıdan geldiğini, hayvanların henüz evcilleştiremediklerinden veya hayvan bulunmadığından eşyalarını başlarında ve sırtlarında taşıdıklarını ve bölgenin muz ülkesi diye adlandırıldığını rivayet etmişlerdir.
İslam'ın ilk döneminde Mekke ve Medine'de Bilal-i Habeşi, Ümmü Eymen, Ata bin Ebu Rebah ve Said bin Cübeyr gibi zenci köleler bulunmaktaydı. Hazret-i Muhammed (ASM) döneminde Mekke ve Medinedeki siyahiler genellikle Habeşistan asıllıydı. Afrikalı yerli köle avcıları tarafından iç bölgelerde yakalanarak Doğu sahillerine götürülen zenci köleler burada Arap köle tacirlerine satılıyordu. Basra Körfezi'ndeki Kiş adası sakinleri zencileri kaçırıp satan korsanlardı. Basra Körfezi'ndeki Kiş Adası bugün İran'ın Hürmüzgan Eyaleti'ne bağlı, anakaraya 19 km uzaklıkta, yaklaşık olarak 91,5 kilometrekare yüzölçümüne sahip, turizm potansiyeli bir hayli yüksek bir yerdir. Basra Körfezi'nde Dubai'den sonraki en meşhur yerlerden birisidir.
Zenci çocuklarını kaçıran Araplar onları köle olarak satarlardı. Doğu Afrika kabileleri arasındaki çarpışmalarda esir alınan köleler de Arap köle tacirlerine satılıyorlardı. Bunlar deniz yoluyla Kızıldeniz ve Basra Körfezine, karadan Sudan yoluyla Mısır'a götürülüyorlardı. Irakta köle ticaretinin hayli canlı olduğu anlaşılmaktadır. Nehhâsîn, Cellâbîn ve Rakîkiyyîn gibi isimlerle anılan köle tacirleri getirdikleri köleleri pazarlarda satışa çıkarırlardı. Cemiyetin artan emek ihtiyacı ve köle ticaretinin yüksek karlılığından dolayı köle ticareti yüzyıllar boyunca devam etmiştir.
Dilimizde kullandığımız "siyah" kelimesi Farsça olup aynı anlamdadır.
Dilimizde "zenci" kelimesi kötü bir mana taşımamasına rağmen, Latince "siyah" manasına gelen "niger" kelimesinden Anglosakson toplumlarda bilhassa İspanyolca ile Portekizce'de kullanılan "negro" kelimesi köle ticareti ile özdeşleştiğinden dolayı hakaret olarak kabul edilmektedir. Halbuki dilimizdeki "zenci" kelimesi sadece tarif için olup, herhangi bir hakaret manasını taşımamaktadır. İspanyolca'da "siyah" manasına gelen "negro" kelimesi her ne kadar dilimize "zenci" olarak çevrilse de aralarında birincil anlam benzerliği haricinde dilbilimsel bir ilişkisi mevcut değildir. Dilimizdeki "zenci" kelimesi hiçbir zaman "köle" manasında kullanılmadığı için hakaret manası taşımaz.
Bir Avrupa ülkesi olan "Karadağ"a bugün "Montenegro" da denilmektedir. Kendi dillerinde "Crna Gora" olarak isimlendirmektedirler. Aynı şekilde Nijer ve Nijerya'ya ismini veren Nijer Nehrinin adının da yukarıda bahsedildiği gibi Latince "siyah" manasına gelen "niger" kelimesinden geldiğine dair görüş vardır. Fakat bu kesin bir şekilde ispat edilememiştir.
Avrupa ve Amerikadaki beyaz ırkın, siyahileri aşağılamak için kullandığı "nigger" kelimesi hakaret unsuru taşımaktadır ve Amerika'da yasaktır. Her ne kadar siyah ırktan olanlar kendilerine "nigga" diye hitap etseler de bu sözü bir beyazın söylemesi büyük problemlere yol açabilmektedir. Eğer Amerika gibi bir ülkede herhangi bir siyaha "nigger" diyecek olursanız bu bir suçtur ve hapse kadar götürebilir ve o zaman işin rengi değişir. Tabi ki hitap ettiğiniz siyahi bu meseleyi kendisi halletmezse...
İngilizce'de kullanılan "you nigger!" hitap kelimesinin dilimizdeki karşılığı "seni zenci!" iken bu kelimenin İngilizce'de ifade ettiği mana "seni pis zenci" demektir. Dolayısıyla İngilizce'de bu ibarenin karşılığı bir hakaret içermektedir ve zaten hakaret maksadıyla söylenmektedir. Afrika kökenli siyah ırktan olan insanlara İngilizcede "nigger" ve Fransızca'da "negre" demek zenci ırkı ifade etse de hakaret manası taşımaktadır. Onun için İngilizcede kibarlık olsun diye "black man" denilmektedir.
Dilimizde kullandığımız ve siyah ırkı ifade eden "zenci" kelimesinin hiçbir sakıncası olmadığı halde Amerikalıların yüzyıllar boyunca siyahi ırktan olanlara yaptıkları zulüm ve onları insan yerine dahi koymamalarından dolayı "siyahi" manasına taşıyan kelimeler bizde biraz çekinceye sebep olmuştur. Halbuki sorun bizden ve bizim dilimizden değil Amerikalılardan kaynaklanmaktadır.
Amerikalılar köle olarak Afrika'nın çeşitli yerlerinden getirdikleri bu siyahi ırkı insan yerine dahi koymadıkları dönemde "nigger" demişlerdir. Kölelik sistemi kalkınca "nigger" kelimesi ayıp oluyor diye bu kelimeyi kaldırıp 1800'lü yıllarda yerine "colored" yani "renkli" demişler fakat bu kelime ırkçılığın yasal olarak devam ettiği dönemleri hatırlatması sebebiyle 1960'lı yıllardan itibaren "black" demeye başlamışlardır.
Dünya üzerindeki ırklara mensup insanların sayısını tam olarak vermek mümkün değildir. Çünkü dünya üzerindeki insanların yaklaşık yarısını belli bir ırka mensup olarak göstermek mümkün değildir. Bununla birlikte Dünya nüfusunun yaklaşık olarak 4'te 1'inin siyah ırka mensup olduğu tahmin edilmektedir.
Risale-i Nur Külliyatı'nda "zenci" kelimesi 2 defa geçmektedir. Bunlar 17.Lem'anın Yedinci Notasında 122.sayfada; "Âyâ zanneder misin; bu milletin fakr-ı hali, dinden gelen bir zühd ve terk-i dünyadan gelen bir tenbellikten neş'et ediyor. Bu zanda hata ediyorsun.Acaba görmüyor musun ki, Çin ve Hind'deki Mecusi ve Berahime ve Afrika'daki zenciler gibi, Avrupa'nın tasallutu altına giren milletler bizden daha fakirdirler." ibaresinde geçmektedir. Aynı cümleler Mesnevi-i Nuriye kitabında da geçmektedir.
Son düzenleme:
