ABDULLAH4
Forum Yöneticisi
Taftazânî bu eserini, 1383 yılında Timur’un daveti üzerine gittiği Semerkand’da bulunduğu dönemde yazdı. İslâm dünyasında asırlar boyu yüksek öğretimde temel referans kitabı olarak okutuldu.
Altı bölümden oluşan eserde, dönemin kelâm geleneğine uygun olarak, nazarî, felsefî ve mantıkî konulara, ilâhiyat konularından daha fazla yer verilmiştir. 1887 yılı İstanbul baskısına göre, iki ciltlik eserin 430 sayfadan oluşan ilk dört bölümü tamamen felsefî ve mantıkî konulara tahsis edilmiştir. Bu bölümde, yalnızca Bilgi Felsefesine yüz sayfadan fazla yer ayrılmıştır. Bilgi kaynaklarından akıl yürütme, iç ve dış duyular, mütevatir haber ve sezgi yoluyla elde edilen bilginin kesin olup olmadığı, kesin olmayanların neden kesin olmadığı gibi son derece zor konular derinlemesine incelenmiştir.
Kitapta Bilgi Felsefesinden başka varlık-yokluk meselesi de ele alınmış, “Varlık Felsefesi” konusuna yaklaşık seksen sayfa yer verilmiştir. Takip eden bahislerde, illet-malul ilişkisi, teselsül, araz, zaman, mekan, duyusal algılar, ses, ışık ve renk gibi mantığın temel ilkeleriyle ilgili bahisler ele alınmıştır. Daha sonra da nefis-idrak ilişkisini ele almış, insan ve Allah’ın iradesi incelenmiştir. Aynı şekilde cevher, varlıkların durumları, kimyasal reaksiyonlar ve gezegenler incelenmiştir.
Tamamen ilâhiyat konularının ele alındığı beşinci bölüm, yüz on beş sayfadan oluşmaktadır. Yüz kırk sayfadan oluşan altıncı bölüm ise peygamberlik, kitaplar, melekler ve âhiretle ilgili meselelere ayrılmıştır.