Tarihin Yorumu: 12 Mayıs 1992

Afrika Ulusal Kongresi Başkanı Nelson Mandela, kendisine verilmek istenen Türkiye'nin "Devlet Ödülü" niteliğindeki "Uluslararası Atatürk Barış Ödülü"nü reddettiğini açıkladı.

Red açıklamasının gerekçesinde "Mandela’nın bütün hayatını demokrasiye, insan haklarına ve baskıların kaldırılmasına hizmet ederek geçirdiği" ifadesi vurgulandı.

1986'da "Ülke ve dünya barışına katkıda bulunanlara" lâyık görülen bu ödül, şimdiye kadar 10'dan fazla kişi ve kuruluşa (gerçek ve tüzel kişiliğe) verildi.
Ödül alanlar arasında,
1980 darbesini yapan Kenan Evren (1990),
bir darbe oyunu ile Azerbaycan'da idareyi ele geçiren Haydar Aliyev (1999)
ve Kıbrıs'ta barışı sağlamaya bir türlü muvaffak olamayan "Ergenekoncuların dostu" Rauf Denktaş (2000) gibi tanınmış isimler de var.

Bazı yıllar (meselâ 1988, 1991, 1993, 1994) kiseye verilmesi uygun görülmeyen bu ödülü reddeden ilk ve tek kişi Nelson Mandela oldu.
1986'de 10 milyon lira para ödülü ile başlatılan Atatürk Barış Ödülü, zamanla 100, 250 ve 500 milyon liraya kadar (1996) yükseltildi. 1997'den sonra ise, bu ödülün maddî karşılığı 1000 (bin) Cumhuriyet altını olarak belirlendi.