Kelime Analizi 160: Okyanus

kenz-i mahfi

Sorumlu
OKYANUS - Yunanca (اوقيانوس)

Kıtaları birbirinden ayıran deniz, ana deniz, umman manalarına gelmektedir.

Kelime olarak Arapça "ukyanus" kelimesinden gelmektedir ki "dünyanın çevresini saran sınırsız deniz" demektir. Bu kelime ise Eski Yunanca aynı anlama gelen "ōkeanós" kelimesinden gelmektedir. Yani kelime Yunanca'dan Arapça'ya geçmiştir.
Okyanus kelimesi Yunanca "nehir" manasına gelen "Okeanos" kelimesinden gelmektedir. Yunan mitolojisinde Okeanos kelimesi aynı zamanda dünyayı dört bir yandan çevreleyen efsanevi Okeanos Nehri'nin tanrısı manasına gelmektedir. Okeanos, denizlerin ve suyun tanrısı olarak kabul edilmiştir. Yunan mitolojisinde dünya bir tepsi gibi dümdüz kabul edilmiş ve bu tepsinin etrafını da Okeanos adını verdikleri bir nehrin çevrelediği ve yeryüzündeki bütün suların asıl kaynağının bu nehir olduğu kabul edilmiştir. Okeanosun anaforlu ve dalgalı bir su olduğu düşünülmüştür. Zamanla coğrafya bilgilerinin ilerlemesiyle beraber büyük denizlere özellikle de o zamanda daha iyi bilinen Atlantik Okyanusuna verilen isim olmuştur.
Okeanos kelimesinin karşılığı olarak Arapça'da "umman" kelimesi kullanılmıştır. Ortaçağ İslam coğrafyacıları daha çok "muhît" kelimesini kullanmışlardır.
Yunanlılar Cebelitarık Boğazı'ndan gelen güçlü akıntıyı farketmişler ve bunun bir nehir olduğunu düşünmüşlerdir. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak % 71'i sular ile kaplıdır ve bu suların yaklaşık yarısı 3000 metreden daha derindir.
Yunanca'dan pek çok dünya diline geçen "okeanos" kelimesi okyanusları ifade etmek için kullanılmıştır.
Okyanus kelimesinin İngilincesi "ocean";
Fransızcası "océan"
İtalyancası "oceano";
Almancası "ozean";
Rusçası "okean" kelimeleridir. Bunun yanında Türk Lehçelerinde de benzer şekilde "okean" kelimesinin okyanus için kullanıldığı görülmektedir.

Dünya üzerinde 3 okyanus bulunmaktadır. Bunlar Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu'dur.
"Kamus-u Okyanus" olarak bilinen ve Arapça'daki tüm kelimeleri kapsamayı hedefleyen eserin müellifi Fîruz Abadî'dir. Bu meşhur eser Edebiyat, Arap dili uzmanları ve İlahiyatçılar tarafından gayet iyi bilinmektedir.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "Okyanus" kelimesi 3 defa zikredilmiştir. "Okyanus" kelimesinin geçtiği yerler şunlardır;
"...hem Avrupa, Afrika, Okyanusya, iki Asya, iki Amerika namlarıyla maruf yedi kıt'ası;..." (Lem'alar, 45)
"Bilahare Siirt'e bağlı Tillo kasabasına gitti. Meşhur bir türbeye kapandı. Orada hârika olarak Kamus-u Okyanus'u Bab-üs Sin'e kadar hıfzetti." (Tarihçe-i Hayatı, 39)
"Ganj Nehri ile Bahr-i Muhit-i Atlasî (Atlas Okyanusu" arasındaki memleketler, Kur'anı bir kanun-u esasi ve teşrii hayatın ruhu olarak tanımışlardır." (İşarat'ül İ'caz, 217)
 
Üst