Kelime Analizi 78: Firdevs

kenz-i mahfi

Sorumlu
FİRDEVS (فردوس)
Cennet, cennetin tabakalarından birisi, bostan manalarına gelmektedir. Firdevs kelimesi bizzat cennetin tamamı için kullanıldığı gibi cennetin tabakalarından birisi için de kullanılmaktadır.

Kelimenin kökeni hakkında ihtilaf olmakla beraber Yunanca "bahçe" manasına gelen "paradeisos" kelimesinden Arapça'ya geçtiği ve Arapçalaştırıldığı yaygın görüştür. Eski Yunanca'da Pers kırallarının bahçeleri için kullanıldığı gibi İncil'de cennet bahçesi için de kullanılmıştır. Eski Farsça'da "paridez" kelimesi "avlu, etrafı çevrili bahçe" demektir.

"Cennet" kelimesinin başka dillerdeki karşılığına baktığımızda;
İngilizce "paradise",
İbranice "pardes",
Ermenice "pardez",
Almanca "paradies",
Fransızca "paradis",
İtalyanca "paradiso",
Portekizce "paraiso",
Macarca "paradiscom",
Arnavutça "parajse",
Latince "paradisum"

Arap câhiliye şiirinde nadiren bu kelimeye rastlanır. Bu durum onun bir başka dilden Arapçalaştırıldığını göstermektedir.
Kur'an-ı Kerim'de "bahçe ve bostan" manasında kullanılmıştır. Bu kelime kabul gören kanaate göre aslı Rumca olup sonradan Arapçalaştırılmıştır. Firdevs kelimesinin çoğulu "Ferâdis" olup Suriye'de bir yerleşim adıdır. Suriye'deki bahçelere Bizans döneminde "firdevs" denilmekteydi.

"Cennet" manasına gelen Firdevs kelimesi hemen hemen bütün dillerde birbirine yakın biçimlerde bulunmakla kişinin evine bitişik, duvarlarla çevrili ve içinde de her türden meyve, özellikle üzüm bağları bulunan geniş bahçe demektir. Bazı dillerde, bu kelimenin sevimli kuşlar ve hayvanlar içerme anlamı da bulunmaktadır.

Firdevs, çok sayıda bahçeler, bağlıklar içeren geniş bir yerdir.

Firdevs kelimesi Cennetin tamamı veya bir bölümü için kullanılmaktadır. "İçinde her türlü ağacın ve özellikle üzüm bağlarının bulunduğu büyük bahçe" demek olan bu kelime edebiyatta üzüm ve asmaların çoğunlukta olduğu sık ağaçlarla kaplı yemyeşil bahçeleri ifade etmek için kullanılmıştır. Firdevs kelimesinin sadece Şam bölgesinde "bahçe" manasında kullanıldığı dolayısıyla sonradan Arapça'ya girdiği anlaşılmaktadır. Arapça'da aynı kökten gelen ve "çardaklanmış" manasında olan "müferdes" kelimesinin bulunması her ne kadar bu kelimenin kaynağının yabancı olduğu kabul edilse dahi Arapça'ya yerleşmiş olduğunu göstermektedir.

Firdevs bazı kaynaklarda Yemame ve Şam yöresindeki bazı yerlerin adıdır. Fahreddin-i Razi, bu kelimenin Habeşçe olduğunu kaydederken bazıları Süryanice'den geldiğini kabul etmişlerdir. Kelime önce Grekçe "paradis" biçiminde Arapça'ya girmiş daha sonra suni olarak firdevs müfredi şeklinde türetilmiştir.

"Firdevs" kelimesi hadis-i şeriflerde de zikredilmektedir. Bu hadislerin rivayetine göre firdevs cennetin ortası, en yüksek ve en değerli bölgesi olup arşın altındadır. Aynı zamanda cennet ırmaklarının fışkırdığı bir bölge olan firdevs cennetleri dört tanedir. İkisinde kullanılan eşya ve süslemeler altından, diğerlerinde ise gümüştendir. Hadislerde müslümanlara Allah (CC)'den firdevs cennetinin istenilmesi tavsiye edilmiştir.

İslam alimleri firdevs cenneti hakkındaki mütalaaları iki başlıkta toplamışlardır. Bunlar:
1. Firdevs cennetin tamamını ifade eden bir isimdir. Zira müzekker bir kelime olduğu halde Kur'an-ı Kerim'de firdevs karşılığında müennes zamiri kullanılmıştır. Bu da onun cennet kelimesinin yerine kullanıldığını göstermektedir. Ayrıca Mü'minun Suresi'nin baş tarafından, namaz kılan, zekat veren, iffetlerini koruyan ve emanete riayet eden müminlerin firdevse varis olup orada ebediyen kalacakları belirtilmiştir. Mearic Suresi'nde ise bu vasıflara sahip olanların cennetlerde ağırlanacakları ifade edilmiştir. Bu ayetler de firdevsin cennetin bütününü ifade ettiğini göstermektedir.

2. Firdevs cennetin ortasını, en yüksek ve en değerli bölgesini teşkil eden kısımlarının adı olup burada peygamberler ile veliller kalacaktır. Zira hadislerde dört firdevs cennetinin bulunduğu bildirilmiş ve özellikle firdevsin cennetin en kıymetli bölgesi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca bazı ayetlerde, Rabbinin huzuruna çıkacağını düşünerek ondan korkanlara iki cennetin yanında iki cennet daha verileceği vaad edilmiştir. Bu da cennetin bütün bölgelerinin aynı olmadığna, yapılan amellere göre farklı derecelerinin bulunduğuna ve firdevsin de onun en değerli mevkiini teşkil ettiğine bir delildir.Bu iki görüş arasında ikinci görüşün daha isabetli olduğu kabul edilmiştir. Birinci görüş ise daha çok kelimenin dil kurallarından kaynaklanan karşılığına göre verilmiş bir manadır.

Kur'an-ı Kerim'de "Firdevs" kelimesi 2 ayette geçmektedir. Bunlar:
Kehf Suresi 107.ayet ve Mü'minun Suresi 11.ayetlerdir. Kehf Suresi'nde "Cennet-ül firdevs" olarak zikredilmiştir. Mü'minun Suresi'nde ise sadece "firdevs" olarak geçmektedir.

Firdevs Şehri, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin güneyinde kendi adını taşıyan Şehristanın yönetim merkezidir. Meşhed şehrinin yaklaşık olarak 360 km güneyindedir.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "Firdevs" kelimesi toplam 35 defa zikredilmiştir. "Firdevs" kelimesinin Ebced Değeri: 350'dir.
 
Üst