Kelime Analizi 8: Dağdağa

kenz-i mahfi

Sorumlu
DAĞDAĞA: Gürültü, ıztırap, boş yere telaş ve zorluklar, manalarına geliyor.

"dağdağa" kelimesi Arapça'da "gıdıklamak" manasına geliyor.

"dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur" diye bir atasözü vardır. "Dağdağa" kelimesiyle iki dağ birbirine kavuşturulmuştur.

"dağdağa" kelimesi, insanın hayalinde çağrışım yaparak sanki tecessüm etmiş bir kelime gibidir, yani içinde "dağ" gibi manalar saklıdır. Sıkıntı ve derdin büyüklüğünü ifade etmek için "dertlerim dağlar kadar" veya hasreti ifade etmek için "seni özledim dağlar kadar" ifadesinde büyüklük "dağ" ile ifade edilmiş.

Zihinde bir mananın tecessüm etmesine yardım eden "dağdağa" kelimesi gibi pek çok kelime mevcuttur. Bu manada olarak "dağdağa" kelimesinin kullanımına dair Risale-i Nur Külliyatı'ndan iki misal verelim.

5. Sözde: "O dalgalı meydan-ı harb, bu dağdağalı dünya hayatıdır" denilmekle, "dalga" ile "dağ" zihinde tecüssüm ettirilmiş yani "dalga"nın "dağ"lar gibi olduğu zihne gelmektedir.

23. Sözde: "Sol tarafıma baktım; müthiş zulümât dalgaları içinde azîm fırtınalar, dağdağalar, dâhiyeler hazırlandığını görüyor gibi oldum." cümlesinde yine "dalga" ile "dağdağa" kelimesi aynı cümlede kullanılarak dalgaların, dağlar gibi olduğu zihinde canlandırılmıştır.

"dağdağa" ve "fırtına" kelimeleri aynı cümlede zikredilmekle "fırtına"nın zihinde büyüklüğü canlandırılmak istenilmiştir. Buna bir kaç misal verelim.

11. Şua'da: "ve ey fitne-i ahirzamanın şu dağdağalı ve fırtınalı zamanında Hazret-i Eyyub aleyhisselamdan ziyade hastalıklara, dertlere giriftar olan..." 1. Şua'da: "onun hayatı çok dehşetli dağdağaları ve fırtınaları görmek ve çekmekle beraber..."

17. Lem'ada: "işte, on üç sene evvel, dağdağalı bir fırtına-i ruhiye neticesinde, eski said'in gülmeleri yeni said'in ağlamalarına inkılap edeceği hengamda.."

1. Lem'ada: "deniz fırtınalı ve gece dağdağalı..."

7. Şua'da: "Bu câmid, hayatsız, şuursuz, mütemadiyen çalkanan, kararsız, fırtınalı, dağdağalı, sebatsız, hedefsiz şu havanın perdesiyle ve zâhirî sûretiyle vücuda gelen yüz binler hakîmâne ve rahîmâne ve san'atkârâne işler ve ihsanlar ve imdatlar bilbedahe ispat eder ki..."

"dağdağa" kelimesinin en çok kullanılan manası "ızdırap"tır. Bu bakımdan "dağdağa" kelimesinin karşılığı külliyatta verilmiştir. Buna misal:

1. Mektup'ta: "Dar, sıkıntılı, dağdağalı, zelzeleli dünya zindanından çıkarıp, vüs'atli, sürurlu, ıztırapsız, bâki bir hayata mazhariyetle, Mahbûb-u Bâkînin daire-i rahmetine girmektir." Bu cümlede 3. kelime olan "dağdağa" ile devamında "ızdırap" kelimesi kullanılarak manası verilmiştir.

"dağdağa" kelimesi ile kurulan terkipler şunlardır:
-dağdağa-i kalbi
-dağdağa-i hayat-ı cismaniye
-dağdağa-i tegayyür
-dağdağa-i siyaset
-dağdağa-i hayat

"dağdağa" kelimesi ile nazar-ı dikkate sunulan bazı ifadeler şunlardır:
-dağdağalı dünya hayatı
-harbin dağdağa ve dehşetleri
-gayet dağdağalı bir hayat
-hayatın müthiş dağdağaları
-dağdağalı hayat-ı dünyeviye
-dağdağalı bir teşevvüş-ü fikri
-hakaik-ı şeriatı güneş gibi gösterir ve ucuz ve dağdağasız verebilir
-dağdağalı bir fırtına-i ruhiye
-dağdağalı ve fitneli zaman
-daimi mücahedat ve dağdağalar
-dağdağalı, kararsız hayat-ı dünyeviye
-dağdağalı zamanlar
-dağdağalı, zararsız bir düşman (İngiliz)

"dağdağa" kelimesinin Ebced değeri 2013'tür.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "dağdağa" kelimesinin geçme oranları şöyledir.

Sözler12
Mektubat15
Lem'alar10
Şualar13
Mesnevi-i Nuriye2
Asa-yı Musa8
Barla Lahikası-
Kastamonu Lahikası2
Emirdağ Lahikası1
Sikke-i Tasdik-i Gaybi2
Tarihçe-i Hayatı5
İşaratü'l İ'caz-
TOPLAM70
 
Üst