Fatiha Sûresi

[Huseyni]

Cevap: Fatiha Sûresi - Sayfa: 50


Evet, mevâsim-i erbaada tedavi ve telebbüs gibi çok şeyler tebeddüle uğrar. Meselâ, kışın giyilen kalın elbise yazın tebeddüle uğrar veya kışın güzel tesiri olan bir ilâcın yazın fena tesiri olur, kullanılmaz. Kezalik, kalb ve ruhların gıdası olan ahkâm-ı diniyenin füruatı da, ömr-ü beşerin devreleri itibariyle tebeddüle uğrar.

﴿ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ

1 ﴾ Havf ve firar makamı olan şu sıfatın mâkablindeki makamlarla münasebatı ise, bu makamın hayret ve dehşet nazarıyla celâl ve cemâl ile muttasıf olan makam-ı rububiyete baktırması; ve iltica ve dehalet nazarıyla نَعْبُدُ

2 ’deki makam-ı ubudiyete baktırması ve acz nazarıyla نَسْتَعِينُ

3 deki tevekkül makamına baktırması; ve tesellî nazarıyla refik-ı daimîsi olan makam-ı recâya baktırmasıdır. Çünkü, korkunç birşeyi gören adam, korku ve hayret içinde kalır, sonra firar etmeye meyleder. Âciz olduğu takdirde tevekkül eder, sonra tesellî yollarını arar.

S - Cenâb-ı Hak Ganiyy-i Mutlaktır. Âlemde bu kadar dalâletlerin ve pek çirkin fena şeylerin yaratılışında ne hikmet vardır?

C - Kâinatta maksud-u bizzat ve küllî ve şümullü olarak yaratılan, ancak kemaller, hayırlar, hüsünlerdir. Şerler, kubuhlar, noksanlar ise hüsünlerin, hayırların, kemallerin arasında görülmeyecek kadar dağınık ve cüz’iyet kabilinden tebeî olarak yaratılmışlardır ki, hayırların, hüsünlerin, kemallerin mertebelerini, nevilerini, kısımlarını göstermeye vesile olsunlar ve hakaik-i nisbiyenin vücuduna veya zuhuruna bir mukaddeme ve bir vahid-i kıyasî olsunlar.


[NOT]Dipnot-1 “Gazaba uğramışların yoluna değil.” Fatiha Sûresi, 1:7.
Dipnot-2 “İbadet ederiz.” Fatiha Sûresi, 1:5.
Dipnot-3 “Yardım dileriz.” Fatiha Sûresi, 1:5.
[/NOT]

Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Ganiyy-i Mutlak: hiçbir şeye hiçbir şekilde muhtaç olmayan ve bütün varlıkların her türlü ihtiyaçlarını sınırsız gayb hazinelerinde bulunduran Allah
acz: acizlik, güçsüzlük	ahkâm-ı diniye: dinin hükümleri, esasları
celâl: büyüklük, azamet, haşmet	cemâl: güzellik
cüz’iyet: küçüklük, ferdîlik	dalâlet: hak yoldan sapkınlık, inkârcılık
dehalet: girme, dâhil olma, sığınma	dehşet: korku, ürkme
firar: kaçma	füruat: şubeler, dallar
hakaik-i nisbiye: göreceli hakikatler, bir diğerine göre hakikat olan şeyler	havf: korku
hayır: iyilik	hikmet: amaç, gaye
hüsün: güzellik	iltica: sığınma
itibarıyla: bakımından, özelliğiyle	kabilinden: gibisinden, türünden
kemâl: kusursuzluk, mükemmellik	kezâlik: bunun gibi, böylece
kubuh: çirkinlik	kâinat: evren, bütün yaratılmışlar
küllî: büyük, kapsamlı	makam-ı recâ: ümit makamı
makam-ı rububiyet: rububiyet makamı	makam-ı ubudiyet: Allah’a kulluk yeri, kulluk makamı
maksud-u bizzat: asıl gaye, temel hedef	mertebe: derece
mevâsim-i erbaa: dört mevsim	meyletmek: eğilim gösterme
mukaddeme: başlangıç, hazırlık	muttasıf: vasıflanmış, nitelendirilmiş
mâkabli: öncesi	münasebat: bağlantılar, ilişkiler
nazar: bakış açısı	nevi: çeşit, tür
refik-ı daimî: daimî arkadaş	sıfat: özellik, vasıf
tebeddül: başkalaşma, değişme	tebeî: dolaylı, başka bir şeye tabi olarak
telebbüs: giyinme, giyim	tevekkül: Allah’a dayanma ve güvenme
vahid-i kıyasî: ölçü birimi	vücud: varlık, var oluş
zuhur: ortaya çıkma, görünme	âciz: güçsüz, zavallı
ömr-ü beşer: insan ömrü	şer: kötülük
şümûl: kapsamlılık, kuşatıcılık

 

[Huseyni]

Cevap: Fatiha Sûresi - Sayfa: 51


S - Hakaik-i nisbiyenin ne kıymeti var ki, onun için şerler istihsan edilecek?

C - Hakaik-i nisbiye denilen şeyler, kâinatın eczası arasında bulunan rabıtalardır. Ve kâinattaki nizam, ancak hakaik-i nisbiyeden doğmuştur. Ve hakaik-i nisbiyeden kâinatın envaına bir vücud-u vâhid in’ikâs etmiştir. Hakaik-i nisbiye, büyük bir ölçüde hakaik-i hakikiyeden çoktur. Hatta bir zatın hakaik-i hakikiyesi yedi ise, hakaik-i nisbiyesi yedi yüzdür. Binaenaleyh, kubuh ve şerde şer varsa da kalildir. Malûmdur ki, şerr-i kalil için hayr-ı kesir terk edilmez. Terk edilirse, şerr-i kesir olur; zekât ve cihadda olduğu gibi.

Evet,

1 اِنَّمَا تُعْرَفُ اْلاَشْيَاۤءُ بِاَضْدَادِهَا meşhur kaziyeden maksat, birşeyin zıddı, o şeyin hakaik-i nisbiyesinin vücut veya zuhuruna sebeptir. Meselâ kubuh olmasaydı ve hüsünlerin arasına girmeseydi, hüsnün gayr-ı mütenahi olan mertebeleri tezahür etmezdi.

S – اَنْعَمْتَ

2 fiil, مَغْضُوبِ

3 ism-i mef’ul, ضَالِّينَ

4 ism-i fail olarak zikirlerinde ve keza, üçüncü fırkanın sıfatını ve ikinci fırkanın sıfatına terettüp eden âkıbetini ve birinci fırkanın ünvan-ı sıfatını aynen zikretmekte ne gibi bir hikmet vardır?

C - “Nimet” ünvanı, nefsin daima meylettiği bir lezzet olduğundan ihtiyar edilmiştir. Fiil-i mâzi olarak zikrindeki sebep, evvelce beyan edilmiştir.

İkinci fırka ise, kuvve-i gadabiyenin galebe ve tecavüzüyle tecavüz ederek ahkâmın terkiyle zulüm ve fıska düşmüşlerdir: Yahudilerin temerrüdü gibi.

Zulüm ve fıskta hasis ve hayırsız bir lezzet görüldüğünden, onlardan nefis teneffür



[NOT]Dipnot-1 Her şey zıtlarıyla bilinir.
Dipnot-2 Nimet verdin.
Dipnot-3 Gazaba ve öfkeye maruz kalanlar.
Dipnot-4 Hak yoldan sapanlar.
[/NOT]

Yahudi: (bk. bilgiler – Yahudilik)	ahkâm: hükümler, esaslar
akıbet: netice, son	beyan etmek: açıklamak
binaenaleyh: bundan dolayı	cihâd: mücadele, din uğrunda gayret gösterme
ecza: kısımlar, parçalar	envâ: çeşitler, türler
fiil-i mâzi: gr. geçmiş zaman fiil kalıbı, kipi	fırka: topluluk, grup
fısk: günah, günahkârlık	galebe: üstün gelme
gayr-ı mütenâhi: sınırsız, sonsuz	hakaik-i hakikiye: göreceli olmayan, asıl mahiyeti ve zatı itibariyle hakikat, gerçek olan şeyler
hakaik-i nisbiye: göreceli hakikatler, bir diğerine göre hakikat olan şeyler	hasis: âdi, değersiz
hayr-ı kesir: çok hayır, iyilik	hikmet: amaç, gaye
hüsün: güzellik	ihtiyar etme: seçme, tercih etme
in’ikâs: yansıma, aksetme	ism-i fâil: gr. bir iş, oluş veya durumu yüklenen şahsı bildiren kelimedir, meselâ; kâtip
ism-i mef’ul: gr. bir iş, oluş ve hareketin kendisine yapıldığı veya tesir ettiği şeyi gösteren kelimedir, meselâ	istihsan: beğenme, güzel bulma
kalil: az	kaziye: hüküm, önerme
kezâ: bunun gibi	kubuh: çirkinlik, kötülük
kuvve-i gadabiye: öfke duygusu	malûm: bilinen, belli
meyletmek: eğilim göstermek	nefis: insanı daima kötülüğe, maddî zevk ve isteklere sevk eden duygu
nizam: düzen, kanun	rabıta: bağ, alâka
temerrüd: inat etme, karşı gelme, isyanda direnme	terettüp etmek: gerekmek, sonuç olarak ortaya çıkmak
tezahür etmek: görünmek, ortaya çıkmak	vücud: varlık, var oluş
vücud-u vâhid: tek bir vücut, varlık	zuhur: ortaya çıkma, görünme
ünvan-ı sıfat: sıfat ünvanı, sıfat isim	şer: kötülük
şerr-i kalîl: az kötülük, az şer	şerr-i kesir: çok kötülük

 

[Huseyni]

Cevap: Fatiha Sûresi - Sayfa: 52


etmez. Kur’ân-ı Kerim, o zulmün âkıbeti olan gadab-ı İlâhîyi zikretmiştir ki, nefisleri o zulüm ve fısktan tenfir ettirsin.

İstimrar ve devam şe’ninde olan isimlerden ism-i mef’ul olarak zikredilmesi ise, şer ve isyanların devam edip, tevbe ve af ile inkıta etmedikleri takdirde kat’îleşeceğine ve silinmez bir damga şekline geçeceğine işarettir.

﴿ وَلاَ الضَّالِّينَ

1 ﴾Üçüncü fırka ise, vehim ve hevâ-yı nefsin akıl ve vicdanlarına galebesiyle, bâtıl bir itikada tâbi olarak nifaka düşen bir kısım Nasârâdır. Dalâlet, nefisleri tenfir ve ruhları inciten bir elem olduğundan, Kur’ân-ı Kerim, o fırkayı aynı o sıfatla zikretmiştir.

Ve ism-i fâil olarak zikrindeki sebep ise, dalâletin dalâlet olması, devam etmesine mütevakkıf olup, inkıtaa uğradığı zaman affa dahil olacağına işarettir.

Ey arkadaş! Bütün lezzetler imanda olduğu gibi, bütün elemler de dalâlettedir. Bunun izahı ise:

Bir şahıs, kudret-i Ezeliye tarafından, adem zulümatından şu korkunç dünya sahrasına atılırken gözünü açar, bakar. Bir lütuf beklediği zaman, birden bire, düşmanlar gibi, hastalıklar, elemler, belâlar hücum etmeye başlarlar. Bir medet, bir yardım için müsterhimâne tabiata ve anâsıra baktığı vakit, kasavet-i kalble, merhametsizikle karşılaşır. Ecram-ı semaviyeden istimdat etmek üzere başını havaya kaldırır. O ecram, atom bombaları gibi dehşetli ve heybetli halleriyle gözüne görünür. Hemen gözünü yumar, başını eğer, düşünmeye başlar. Bakar ki, hayatî hâcetleri bağırıp çağırmaya başlarlar. Bütün bütün tevahhuş ederek hemen kulaklarını tıkar, vicdanına iltica eder.

Bakar ki, vicdanı, binler âmâl (emeller) ve emanî ile dolu gürültülerinden cinnet getirecek bir hale gelir. Acaba, hiçbir cihetten hiçbir tesellî çaresini bulamayan o zavallı şahıs, mebde ile meâdı, Sâni ile haşri itikad etmezse, onun o vaziyetinden Cehennem daha serin olmaz mı?


[NOT]Dipnot-1 “Ve sapmışların yoluna değil.” Fatiha Sûresi, 1:7.
[/NOT]

Nasârâ: Hıristiyanlar	Sâni: her şeyi mükemmel ve san’atlı bir şekilde yaratan Allah
adem: hiçlik, yokluk	akıbet: netice, son
anâsır: unsurlar, elementler	bâtıl: gerçek dışı, sahte, yalan
cihet: taraf, yön	dalâlet: hak yoldan sapkınlık
ecram: gök cisimleri, gezegenler, yıldızlar	ecrâm-ı semâviye: gök cisimleri
elem: acı, keder, sıkıntı	emanî: temenniler, arzular, istekler
fırka: topluluk, grup	fısk: günah, günahkârlık
gadab-ı İlâhî: Allah’ın hiddeti ve gazabı	galebe: üstün gelme
hacet: ihtiyaç	haşr: yeniden diriliş; insanların öldükten sonra tekrar diriltilip Allah‘ın huzurunda toplanması
heva-yı nefis: nefsin hoşuna giden, gelip geçici yasak arzu ve istekleri	iltica etmek: sığınmak
inkıta: kesilme, sona erme	ism-i fâil: gr. bir iş, oluş veya durumu yüklenen şahsı bildiren kelimedir, meselâ; kâtip
ism-i mef’ul: gr. bir iş, oluş ve hareketin kendisine yapıldığı veya tesir ettiği şeyi gösteren kelimedir, meselâ	istimdad etmek: yardım istemek
istimrar: devamlılık	itikad: inanç
itikad etme: inanma, iman etme	kasavet-i kalb: kalb katılığı
kat’îleşmek: kesinleşmek	kudret-i ezeliye: başlangıcı olmayan, ezelden beri var olan Allah’ın sınırsız güç ve iktidarı
lütuf: iyilik, ikram, bağış	mebde’: başlangıç; ilk yaradılış
medet: yardım	meâd: dönülecek yer; ölümden sonraki yaratılış, haşir
müsterhimâne: yalvararak, merhamet dileyerek	mütevakkıf: bağlı
nefis: insanı daima kötülüğe, maddî zevk ve isteklere sevk eden duygu	nifak: münafıklık, ikiyüzlülük
tabi olmak: uymak	teneffür etmek: nefret etmek
tenfir: nefret ettirme	tevahhuş etmek: korkmak, ürkmek
tevbe: pişmanlık duyarak günahtan dönüş	vehim: kuruntu, varsayım
zulümat: karanlıklar	şer: kötülük
şe’n: iş, özellik

 

[Huseyni]

Cevap: Fatiha Sûresi - Sayfa: 53


Evet, o bîçare, havf ve heybetten, acz ve ra’şetten, vahşet ve gönül darlığından, yetimlikle meyusiyetten mürekkep bir vaziyet içinde olup, kudretine bakar; kudreti âciz ve nâkıs. Hâcetlerine bakar; def edilecek bir durumda değildir. Çağırıp yardım istese, yardımına gelen yok. Her şeyi düşman, her şeyi garip görür. Dünyaya geldiğine bin defa nedamet eder, lânet okur.

Fakat o şahsın, sırat-ı müstakime girmekle kalbi ve ruhu nur-u imanla ışıklanırsa, o zulmetli evvelki vaziyeti nuranî bir hâlete inkılâp eder. Şöyle ki:

O şahıs, hücum eden belâları, musibetleri gördüğü zaman, Cenâb-ı Hakka istinad eder, müsterih olur.

Yine o şahıs, ebede kadar uzanıp giden emellerini, istidatlarını düşündüğü zaman, saadet-i ebediyeyi tasavvur eder. O saadet-i ebediyenin mâü’l-hayatından bir yudum içer, kalbindeki emellerini teskin eder.

Yine o şahıs, başını kaldırıp semaya ve etrafa bakar, herşeyle ünsiyet peyda eder.

Yine o şahıs, semadaki ecrama bakar; hareketlerinden dehşet değil, ünsiyet ve emniyet peyda eder ve onların o hareketlerini ibret ve hayretle tefekkür eder.

Yine o şahıs, ecram-ı ulviye ile öyle bir kesb-i muarefe eder ki, hangi bir cirme bakarsa baksın, o cirmlerden “Ey arkadaş, bizden tevahhuş etme. Hareketlerimizden korkma. Hepimiz bir Hâlıkın memurlarıyız” diye, me’nus ve emniyet verici sesleri kalben işitmeye başlar.

Hülâsa: O şahıs, evvelki vaziyetinde, vicdanındaki o dehşetli ve vahşetli ve korkunç âlâm-ı şedideden kurtulmak için, tesellîlerle hissini iptal ve sarhoşlukla o halleri unutmak ister. İkinci hâletinde ise, ruhunda yüksek lezzetleri ve saadetleri hisseder; kalbini ikaz, vicdanını tahrik edip ruhunu ihsas ettikçe o saadetler ziyadeleşir ve ona mânevî cennetlerin kapıları açılır.

اَللّٰهُمَّ بِحُرْمَةِ هٰذِهِ السُّورَةِ اِجْعَلْنَا مِنْ اَصْحَابِ الصِّرَاطِ الْمُسْتَقِيمِ. اٰمِينَ

1

​

[NOT]Dipnot-1 Allah’ım, bizi bu sûrenin hürmetine sırât-ı müstakim ehlinden eyle. Âmin.
[/NOT]

Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah	Hâlık: her şeyi yaratan Allah
acz: acizlik, güçsüzlük	bîçare: çaresiz
cirm: cisim	def etmek: gidermek, uzaklaştırmak
ebed: sonu olmayan, sonsuz	ecram: gök cisimleri, yıldızlar
ecrâm-ı ulviye: gök cisimleri, gökteki büyük cisimler	emniyet: güven
emniyet peydâ etmek: güven kazanmak	hacet: ihtiyaç
havf: korku	hâlet: durum, hâl
hülâsa: kısaca, özet	ihsas etmek: hissettirmek
inkılâp etmek: dönüşmek	istidat: kabiliyet, yetenek
istinad etmek: dayanmak	kesb-i muarefe etme: tanışma
kudret: güç, iktidar	meyusiyet: ümitsizlik
me’nus: cana yakın, sevimli	musibet: belâ, felaket, sıkıntı
mâü’l-hayat: hayat suyu	mürekkep: oluşmuş, birleşik
müsterih olma: rahatlama, huzura kavuşma	nedamet etmek: pişman olmak
nur-u iman: iman nuru, aydınlığı	nâkıs: eksik, noksan
peydâ etmek: kazanmak	ra’şet: titreyiş, ürperme
saadet: mutluluk	saadet-i ebediye: sonu olmayan, sonsuz mutluluk
semâ: gökyüzü	sırât-ı müstakîm: dinin belirlediği dosdoğru yol
tahrik etmek: harekete geçirmek	tasavvur etmek: düşünmek, hayal etmek
tefekkür etmek: düşünmek	teskin: sakinleştirme, rahatlatma
tevahhuş etmek: ürkmek, kormak	vahşet: ürküntü, yalnızlık
vahşetli: ürkütücü	ziyadeleşmek: artmak, çoğalmak
zulmetli: karanlıklı	âciz: güçsüz, kuvvetsiz
âlâm-ı şedide: şiddetli elemler, acılar	ünsiyet etmek: alışmak, dostluk kurmak