Dokuzuncu Söz

[TaLHa]

فَسُبْحَانَ اللهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ

1 ​

EY BİRADER! Benden, namazın şu muayyen beş vakte

2 hikmet-i tahsisini soruyorsun. Pek çok hikmetlerinden yalnız birisine işaret ederiz.

Evet, herbir namazın vakti, mühim bir inkılâp başı olduğu gibi, azîm bir tasarruf-u İlâhînin âyinesi ve o tasarruf içinde ihsânât-ı külliye-i İlâhiyenin birer mâkesi olduğundan, Kadîr-i Zülcelâle o vakitlerde daha ziyade tesbih ve tazim ve hadsiz nimetlerinin iki vakit ortasında toplanmış yekûnuna karşı şükür ve hamd demek olan namaza emredilmiştir. Şu ince ve derin mânâyı bir parça fehmetmek için, Beş Nükteyi nefsimle beraber dinlemek lâzım.

BİRİNCİ NÜKTE

Namazın mânâsı, Cenâb-ı Hakkı tesbih ve tâzim ve şükürdür. Yani,

• celâline karşı kavlen ve fiilen Sübhânallah deyip takdis etmek;
• hem, kemâline karşı lâfzen ve amelen Allahu ekber deyip tâzim etmek;

[NOT]Dipnot-1 “Haydi siz akşama erdiğinizde ve sabaha kavuştuğunuzda Allah’ı tesbih edin. Göklerde ve yerde hamd ve övgü Ona mahsustur. İkindi vaktinde de ve öğle vaktine erişince de Allah’ı tesbih edip namaz kılın.” Rum Sûresi, 30:17-18.

Dipnot-2 Namazın beş vakte tahsisi konusunda yukarıdaki âyetlerle birlikte bk. Bakara Sûresi, 2:238. Buhârî, Zekât 1, 41, 64, Meğâzî 60, Tevhid 1; Müslim; Îmân 8, 29, 31, 259, Mesâcid 166; Tirmizî, Zekât 2, 6; Ebû Dâvûd, Salât 1, 9, Vitr 2, Zekât 5; Nesâî, Salat 1, 4, 6, Sıyâm 1, Îmân 23, Zekât 1, 46; İbni Mâce, İkâmetü’s-Salât 194, Zekât 1; Dârimî, Tahâret 1, Ezan 208, Zekât 1.[/NOT]

Allahu ekber: “Allah en büyüktür” (bk. k-b-r)	Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Kadîr-i Zülcelal: kudreti herşeyi kuşatan ve sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Allah (bk. ḳ-d-r; ẕü; c-l-l)	Sübhanallah: “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir” anlamında bir tesbih (bk. s-b-ḥ)
amelen: davranışla	azîm: çok büyük (bk. a-ẓ-m)
birader: kardeş	celâl: haşmet, ihtişam, yücelik, (bk. c-l-l)
fehmetmek: anlamak	fiilen: fiil ve davranışla (bk. f-a-l)
hadsiz: sayısız	hamd: övgü ve şükür (bk. ḥ-m-d)
hikmet: sebep, gaye, fayda (bk. ḥ-k-m)	hikmet-i tahsisi: ait kılınmasının hikmeti, gayesi (bk. ḥ-k-m)
ihsânât-ı külliye-i İlâhiye: Allah’ın herşeyi kuşatan bağış ve iyilikleri (bk. ḥ-s-n; k-l-l; e-l-h)	inkılâp: değişim, dönüşüm
kavlen: sözle	kemâl: kusursuzluk, mükemmellik (bk. k-m-l)
lâfzen: sözlü olarak	muayyen: belirli
mâkes: yansıma yeri	mühim: önemli
nefis: kişinin kendisi (bk. n-f-s)	nükte: ince anlamlı söz
takdis: Allah’ın her türlü eksiklik ve çirkinlikten yüce olduğunu ilân etme (bk. ḳ-d-s)	tasarruf: herşeyi dilediği gibi kullanma ve yönetme (bk. ṣ-r-f)
tasarruf-u İlâhî: Allah’ın faaliyet ve icraatları (bk. ṣ-r-f; e-l-h)	tesbih: Allah’ı her türlü noksan ve kusurdan yüce tutarak şanına layık ifadelerle anma (bk. s-b-ḥ)
tâzim: Allah’ın sonsuz azamet ve büyüklüğünü dile getirme (bk. a-ẓ-m)	yekûn: toplam
ziyade: fazla	âyine: ayna

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 71

• hem, cemâline karşı kalben ve lisanen ve bedenen Elhamdülillâh deyip şükretmektir.

Demek, tesbih ve tekbir ve hamd, namazın çekirdekleri hükmündedirler. Ondandır ki, namazın harekât ve ezkârında, bu üç şey her tarafında bulunuyorlar. Hem ondandır ki, namazdan sonra, namazın mânâsını tekid ve takviye için, şu kelimât-ı mübareke, otuz üç defa tekrar edilir;

1 namazın mânâsı şu mücmel hülâsalarla tekid edilir.

İKİNCİ NÜKTE

İbadetin mânâsı şudur ki: Dergâh-ı İlâhîde abd kendi kusurunu ve acz ve fakrını görüp kemâl-i Rububiyetin ve kudret-i Samedâniyenin ve rahmet-i İlâhiyenin önünde hayret ve muhabbetle secde etmektir.

Yani, Rububiyetin saltanatı, nasıl ki ubûdiyeti ve itaati ister. Rububiyetin kudsiyeti, paklığı dahi ister ki, abd, kendi kusurunu görüp, istiğfar ile ve Rabbini bütün nekaisten pak ve müberra ve ehl-i dalâletin efkâr-ı batılasından münezzeh ve muallâ ve kâinatın bütün kusurâtından mukaddes ve muarra olduğunu, tesbih ile, Sübhanallah ile ilân etsin.

Hem de Rububiyetin kemâl-i kudreti dahi ister ki, abd, kendi zaafını ve mahlûkatın aczini görmekle, kudret-i Samedâniyenin azamet-i âsârına karşı istihsan ve hayret içinde Allahu ekber deyip, huzû ile rükûa gidip, Ona iltica ve tevekkül etsin.

Hem Rububiyetin nihayetsiz hazine-i rahmeti de ister ki, abd, kendi ihtiyacını ve bütün mahlûkatın fakr ve ihtiyâcâtını sual ve dua lisanıyla izhar ve Rabbinin ihsan ve in’âmâtını şükür ve senâ ile ve Elhamdü lillâh ile ilân etsin.


[NOT]Dipnot-1 bk. Müslim, Mesâcid 144, 146; Tirmizî, Deavât 25; Nesâî, Sehv 92; İbni Mâce, İkâmetü’s-Salât 32.[/NOT]

Allahu ekber: “Allah en büyüktür” (bk. k-b-r)	Elhamdü lillâh: “her türlü teşekkür ve övgü Allah’a aittir” (bk. ḥ-m-d)
Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah (bk. r-b-b)	Sübhanallah: Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir (bk. s-b-ḥ)
abd: kul (bk. a-b-d)	acz: güçsüzlük (bk. a-c-z)
azamet-i âsar: eserlerin büyüklüğü (bk. a-ẓ-m)	cemâl: sonsuz güzellik (bk. c-m-l)
dergâh-ı İlâhî: Cenab-ı Allah’ın rahmet kapısı (bk. e-l-h)	dua: yalvarma, yakarma (bk. d-a-v)
efkâr-ı bâtıla: asılsız, boş düşünceler (bk. f-k-r)	ehl-i dalâlet: hak yoldan sapmış, inançsız kimseler (bk. ḍ-l-l)
ezkâr: zikirler	fakr: fakirlik, ihtiyaç hali (bk. f-ḳ-r)
hamd: şükür ve övgü (bk. ḥ-m-d)	harekât: hareketler
hazine-i rahmet: Allah’ın rahmet hazinesi (bk. r-ḥ-m)	huzû: Allah’ın büyüklüğünü düşünerek boyun eğme
hülâsa: esas, öz	ihsan: iyilik, bağış (bk. ḥ-s-n)
ihtiyâcât: ihtiyaçlar (bk. ḥ-v-c)	iltica: sığınma
in’âmat: nimetler (bk. n-a-m)	istihsan: beğenme, güzel bulma (bk. ḥ-s-n)
istiğfar: bağışlanma dileme (bk. ğ-f-r)	izhar: gösterme (bk. ẓ-h-r)
kelimât-ı mübâreke: mübarek kelimeler, sözler (bk. k-l-m; b-r-k)	kemâl-i Rubûbiyet: Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesinin, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurmasının mükemmelliği (bk. k-m-l; r-b-b)
kemâl-i kudret: kudretin mükemmelliği (bk. k-m-l; ḳ-d-r)	kudret-i Samedâniye: herşey Kendisine muhtaç olduğu halde Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah’ın kudreti (bk. ḳ-d-r; ṣ-m-d)
kudsiyet: kusur ve noksandan uzak oluş, kutsallık (bk. ḳ-d-s)	kusurât: kusurlar
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)	lisanen: dille
mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)	muarrâ: temiz, pak, arınmış
muhabbet: sevgi (bk. ḥ-b-b)	mukaddes: kusur ve eksiklikten yüce, kutsal (bk. ḳ-d-s)
muâllâ: yüce	müberrâ: arınmış, temiz
mücmel: özetlenmiş (bk. c-m-l)	münezzeh: kusur ve eksiklikten arınmış, temiz (bk. n-z-h)
nekâis: noksanlıklar, eksiklikler	rahmet-i İlâhiye: Allah’ın şefkat ve merhameti (bk. r-ḥ-m; e-l-h)
rububiyet: Rablık; Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması (bk. r-b-b)	saltanat: egemenlik (bk. s-l-ṭ)
senâ: övgü	sual: isteme
takviye: güçlendirme, destekleme	tekbir: Allah’ın büyüklüğünü dile getirme (bk. k-b-r)
tekid: kuvvetlendirme	tesbih: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına layık ifadelerle anma (bk. s-b-ḥ)
tevekkül: Allah’a dayanma ve güvenme (bk. v-k-l)	ubûdiyet: Allah’a kulluk (bk. a-b-d)

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 72

Demek, namazın ef’âl ve akvâli bu mânâları tazammun ediyor ve bunlar için taraf-ı İlâhîden vaz edilmişler.

ÜÇÜNCÜ NÜKTE

Nasıl ki insan şu âlem-i kebirin bir misal-i musağğarıdır ve Fâtiha-i Şerife şu Kur’ân-ı Azîmüşşânın bir timsal-i münevveridir. Namaz dahi, bütün ibâdâtın envaını şamil bir fihriste-i nuraniyedir ve bütün esnâf-ı mahlûkatın elvân-ı ibadetlerine işaret eden bir harita-i kudsiyedir.

DÖRDÜNCÜ NÜKTE

Nasıl ki haftalık bir saatin saniye ve dakika ve saat ve günlerini sayan milleri birbirine bakarlar, birbirinin misalidirler ve birbirinin hükmünü alırlar. Öyle de, Cenâb-ı Hakkın bir saat-i kübrâsı olan şu âlem-i dünyanın saniyesi hükmünde olan gece ve gündüz deveranı ve dakikaları sayan seneler ve saatleri sayan tabakat-ı ömr-ü insan ve günleri sayan edvâr-ı ömr-ü âlem birbirine bakarlar, birbirinin misalidirler ve birbirinin hükmündedirler ve birbirini hatırlatırlar.

Meselâ, fecir zamanı, tulûa kadar, evvel-i bahar zamanına, hem insanın rahm-ı mâdere düştüğü âvânına, hem semâvât ve arzın altı gün hilkatinden birinci gününe benzer ve hatırlatır ve onlardaki şuûnât-ı İlâhiyeyi ihtar eder.

Zuhr zamanı ise, yaz mevsiminin ortasına, hem gençlik kemâline, hem ömr-ü dünyadaki hilkat-i insan devrine benzer ve işaret eder ve onlardaki tecelliyât-ı rahmeti ve füyuzât-ı nimeti hatırlatır.
Asr zamanı ise, güz mevsimine, hem ihtiyarlık vaktine, hem Âhirzaman Peygamberinin (aleyhissalâtü vesselâm) asr-ı saadetine benzer ve onlardaki şuûnât-ı İlâhiyeyi ve in’âmât-ı Rahmâniyeyi ihtar eder.

Mağrib zamanı ise, güz mevsiminin âhirinde pek çok mahlûkatın gurubunu,

Fatiha-i Şerife: Fatiha Sûresi	Kur’ân-ı Azîmüşşan: şanı yüce Kur’ân (bk. a-ẓ-m)
akvâl: sözler	aleyhissalâtü vesselâm: Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun (bk. ṣ-l-v; s-l-m)
arz: yer	asr: ikindi
asr-ı saadet: Peygamberimizin yaşadığı dönem, mutluluk asrı	deveran: dönüş
edvâr-ı ömr-ü âlem: dünyanın ömür devirleri (bk. a-l-m)	ef’al: fiiller, hareketler (bk. f-a-l)
elvân-ı ibadet: renk renk, çeşit çeşit ibadet (bk. a-b-d)	envâ: çeşitler, türler
esnâf-ı mahlûkat: yaratılmışların sınıfları, çeşitleri (bk. ḫ-l-ḳ)	evvel-i bahar: baharın başlangıcı
fecir: tan yerinin ağarması, sabah	fihriste-i nuraniye: nurlu fihriste (bk. n-v-r)
füyuzât-ı nimet: nimetlerin bolluğu, bereketi (bk. f-y-ḍ; n-a-m)	gurup: batış, ölüm
güz: sonbahar	harita-i kudsiye: kutsal harita (bk. ḳ-d-s)
hilkat: yaratılış (bk. ḫ-l-ḳ)	hilkat-i insan: insanın yaratılışı (bk. ḫ-l-ḳ)
ibâdat: ibadetler (bk. a-b-d)	ihtar etmek: hatırlatmak
in’âmât-ı Rahmâniye: Allah’ın sonsuz şefkat ve merhametiyle bağışladığı nimetler (bk. n-a-m; r-ḥ-m)	kemâl: olgunluk, mükemmellik (bk. k-m-l)
mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)	mağrib: akşam
misal: benzer, örnek (bk. m-s̱-l)	misal-i musağğar: küçültülmüş nümune (bk. m-s̱-l)
rahm-ı mâder: anne karnı (bk. r-ḥ-m)	saat-i kübrâ: çok büyük saat (bk. k-b-r)
semavat: gökler (bk. s-m-v)	tabakat-ı ömr-ü insan: insan ömrünün aşamaları
taraf-ı İlâhîden: Allah tarafından (bk. e-l-h)	tazammun: içine alma
tecelliyât-ı rahmet: rahmet yansımaları, görüntüleri (bk. c-l-y; r-ḥ-m)	timsal-i münevver: nurlu örnek (bk. m-s̱-l; n-v-r)
tulû: güneşin doğuşu	vaz edilmek: konulmak, yerleştirilmek
zuhr: öğle	Âhirzaman Peygamberi: dünya hayatının kıyamete yakın son devresinde gönderilen Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.m.) (bk. e-ḫ-r)
âhir: son (bk. e-ḫ-r)	âlem-i dünya: dünya âlemi (bk. a-l-m)
âlem-i kebir: büyük âlem, evren (bk. a-l-m; k-b-r)	âvân: anlar, vakitler
ömr-ü dünya: dünyanın ömrü	şuûnât-ı İlâhiye: Cenab-ı Allah’ın işleri, fiilleri ve tasarrufları (bk. ş-e-n; e-l-h)
şâmil: kapsayan

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 73

hem insanın vefatını, hem dünyanın kıyamet iptidasındaki harabiyetini ihtar ile tecelliyât-ı celâliyeyi ifham ve beşeri gaflet uykusundan uyandırır, ikaz eder.

İşâ vakti ise, âlem-i zulümat nehar âleminin bütün âsârını siyah kefeniyle setretmesini, hem kışın beyaz kefeni ile ölmüş yerin yüzünü örtmesini, hem vefat etmiş insanın bakıye-i âsârı dahi vefat edip nisyan perdesi altına girmesini, hem bu dar-ı imtihan olan dünyanın bütün bütün kapanmasını ihtar ile Kahhâr-ı Zülcelâlin celâlli tasarrufâtını ilân eder.

Gece vakti ise, hem kışı, hem kabri, hem âlem-i berzahı ifham ile, ruh-u beşer rahmet-i Rahmâna ne derece muhtaç olduğunu insana hatırlatır. Ve gecede teheccüd ise, kabir gecesinde ve berzah karanlığında ne kadar lüzumlu bir ışık olduğunu bildirir, ikaz eder ve bütün bu inkılâbat içinde Cenâb-ı Mün’im-i Hakikînin nihayetsiz nimetlerini ihtar ile, ne derece hamd ve senâya müstehak olduğunu ilân eder.

İkinci sabah ise, sabah-ı haşri ihtar eder. Evet, şu gecenin sabahı ve şu kışın baharı ne kadar makul ve lâzım ve kat’i ise, haşrin sabahı da, berzahın baharı da o kat’iyettedir.

Demek, bu beş vaktin herbiri bir mühim inkılâp başında olduğu ve büyük inkılâpları ihtar ettiği gibi, kudret-i Samedâniyenin tasarrufât-ı azîme-i yevmiyesinin işaretiyle, hem senevî, hem asrî, hem dehrî, kudretin mucizâtını ve rahmetin hedâyâsını hatırlatır. Demek asıl vazife-i fıtrat ve esas-ı ubûdiyet ve kat’i borç olan farz namaz, şu vakitlerde lâyıktır ve enseptir.

BEŞİNCİ NÜKTE

İnsan fıtraten gayet zayıftır. Halbuki herşey ona ilişir, onu müteessir ve müteellim

Cenâb-ı Mün’im-i Hakikî: gerçek nimet verici olan yüce Allah (bk. n-a-m; ḥ-ḳ-ḳ)	Kahhâr-ı Zülcelâl: mutlak üstünlük sahibi olan, haşmet ve yüceliği sonsuz Allah (bk. ḳ-h-r; ẕü; c-l-l)
asrî: yüzyıllık	bakiye-i âsâr: geride kalan eserler, izler (bk. b-ḳ-y)
berzah: kabir âlemi	beşer: insan
celâlli: haşmetli, ihtişamlı, heybetli (bk. c-l-l)	dehrî: çağları içine alan
dâr-ı imtihan: imtihan yeri	ensep: en uygun (bk. n-s-b)
esas-ı ubûdiyet: kulluğun esası, özü (bk. a-b-d)	fıtraten: yaratılış gereği (bk. f-ṭ-r)
gaflet: duyarsızlık, mânevî sorumluluklarından habersiz davranma hali (bk. ğ-f-l)	hamd: övgü ve şükür (bk. ḥ-m-d)
harabiyet: yok oluş, yıkılış	haşir: öldükten sonra âhirette tekrar diriltilip Allah’ın huzurunda toplanma (bk. ḥ-ş-r)
hedâyâ: hediyeler, armağanlar	ifham: anlatma
ihtar: hatırlatma	ikaz: uyarma
inkılâbat: büyük değişimler, dönüşümler	inkılâp: değişim, dönüşüm
iptida: başlangıç	işâ: yatsı
kat’iyet: kesinlik	kat’î: kesin
kudret: güç, iktidar (bk. ḳ-d-r)	kudret-i Samedâniye: herşey Ona muhtaç olduğu halde Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah’ın kudreti (bk. ḳ-d-r; ṣ-m-d)
kıyamet: dünyanın sonu, varlığın bozulup dağılması (bk. ḳ-v-m)	lâzım: gerekli
makul: akla uygun	mu’cizât: mu’cizeler, bir benzerini yapma konusunda başkalarını âciz bırakan olağanüstü şeyler (bk. a-c-z)
mühim: önemli	müstehak: lâyık (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
müteellim etme: acı verme	müteessir etme: üzme, etkileme
nehar: gündüz	nihayetsiz: sonsuz
nisyan: unutkanlık	rahmet: şefkat, merhamet, ihsan (bk. r-ḥ-m)
rahmet-i Rahmân: rahmeti sonsuz olan Allah’ın şefkat ve merhameti (bk. r-ḥ-m)	ruh-u beşer: insan ruhu (bk. r-v-ḥ)
sabah-ı haşr: haşir sabahı (bk. ḥ-ş-r)	senevî: yıllık
senâ: övme, yüceltme	setretme: örtme
tasarrufât: tasarruflar, herşeyi dilediği gibi kullanma ve yönetme (bk. ṣ-r-f)	tasarrufât-ı azîme-i yevmiye: hergün meydana gelen büyük tasarruflar, faaliyetler (bk. ṣ-r-f; a-ẓ-m)
tecelliyat-ı celâliye: Allah’ın sınırsız haşmet ve yüceliğini gösteren yansımalar (bk. c-l-y; c-l-l)	teheccüd: gece sabah vaktinden önce kılınan namaz
vazife-i fıtrat: yaratılış görevi (bk. f-ṭ-r)	âlem-i berzah: kabir âlemi (bk. a-l-m)
âlem-i zulümat: karanlıklar âlemi (bk. a-l-m; ẓ-l-m)	âsar: eserler, izler

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 74

eder. Hem gayet âcizdir. Halbuki belâları ve düşmanları pek çoktur. Hem gayet fakirdir. Halbuki ihtiyâcâtı pek ziyadedir. Hem tembel ve iktidarsızdır. Halbuki hayatın tekâlifi gayet ağırdır. Hem insaniyet onu kâinatla alâkadar etmiştir. Halbuki sevdiği, ünsiyet ettiği şeylerin zevâl ve firakı, mütemadiyen onu incitiyor. Hem akıl ona yüksek maksatlar ve bâki meyveler gösteriyor. Halbuki eli kısa, ömrü kısa, iktidarı kısa, sabrı kısadır.

İşte, bu vaziyette bir ruh, fecir zamanında bir Kadîr-i Zülcelâlin, bir Rahîm-i Zülcemâlin dergâhına niyazla, namazla müracaat edip arzıhal etmek, tevfik ve medet istemek ne kadar elzem; ve peşindeki gündüz âleminde başına gelecek, beline yüklenecek işleri, vazifeleri tahammül için ne kadar lüzumlu bir nokta-i istinat olduğu bedâheten anlaşılır.

Ve zuhr zamanında—ki o zaman gündüzün kemâli ve zevâle meyli ve yevmî işlerin âvân-ı tekemmülü ve meşâğilin tazyikinden muvakkat bir istirahat zamanı ve fâni dünyanın bekàsız ve ağır işlerin verdiği gaflet ve sersemlikten ruhun teneffüse ihtiyaç vakti ve in’âmât-ı İlâhiyenin tezahür ettiği bir andır—ruh-u beşer o tazyikten kurtulup, o gafletten sıyrılıp, o mânâsız ve bekàsız şeylerden çıkıp, Kayyûm-u Bâkî olan Mün’im-i Hakikînin dergâhına gidip el bağlayarak, yekûn nimetlerine şükür ve hamd edip ve istiâne etmek ve celâl ve azametine karşı rükû ile aczini izhar etmek ve kemâl-i bîzevâline ve cemâl-i bîmisâline karşı secde edip hayret ve muhabbet ve mahviyetini ilân etmek demek olan zuhr namazını kılmak ne kadar güzel, ne kadar hoş, ne kadar lâzım ve münasip olduğunu anlamayan insan, insan değil...

Asr vaktinde ki, o vakit hem güz mevsim-i hazinanesini ve ihtiyarlık halet-i mahzunânesini ve âhir zaman mevsim-i elîmânesini andırır ve hatırlattırır. Hem

Kadîr-i Zülcelâl: sonsuz yücelik ve haşmet sahibi ve herşeye gücü yeten Allah (bk. ḳ-d-r; ẕü; c-l-l)	Kayyûm-u Bâkî: devamlı hayat sahibi olan ve herşeyi her an ayakta tutan Allah (bk. ḳ-v-m; b-ḳ-y)
Mün’im-i Hakikî: gerçek nimet verici olan Allah (bk. n-a-m; ḥ-ḳ-ḳ)	Rahîm-i Zülcemâl: sonsuz güzellik ve merhamet sahibi Allah (bk. r-ḥ-m; ẕü; c-m-l)
acz: âcizlik, güçsüzlük (bk. a-c-z)	alâkadar: alâkalı, ilgili
arzıhal etmek: durumunu bildirmek	asr: ikindi
azamet: büyüklük (bk. a-ẓ-m)	bedâheten: ap açık şekilde
bekàsız: geçici, devamlı olmayan (bk. b-ḳ-y)	bâkî: sürekli, devamlı (bk. b-ḳ-y)
celâl: büyüklük, heybet, haşmet (bk. c-l-l)	cemâl-i bîmisâl: benzersiz güzellik (bk. c-m-l; m-s̱-l)
dergâh: huzur, makam	elzem: çok gerekli
fecir: tan yerinin ağarması, sabah	firak: ayrılık (bk. f-r-ḳ)
fâni: gelip geçici, ölümlü (bk. f-n-y)	gaflet: dalgınlık, umursamazlık (bk. ğ-f-l)
güz: sonbahar	hamd: şükür ve övgülerini sunma (bk. ḥ-m-d)
hâlet-i mahzunâne: üzüntülü durum	ihtiyâcât: ihtiyaçlar (bk. ḥ-v-c)
iktidar: güç, kudret (bk. ḳ-d-r)	in’âmat-ı İlâhiye: Allah’ın verdiği nimetler (bk. n-a-m; e-l-h)
istirahat: rahatlama, dinlenme	istiâne: yardım dileme
izhar: gösterme (bk. ẓ-h-r)	kemâl: olgunluk (bk. k-m-l)
kemâl-i bîzevâl: yok olmayan mükemmellik, kusursuzluk (bk. k-m-l; z-v-l)	kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)
mahviyet: tevazu, alçakgönüllülük	maksat: gaye, istek (bk. ḳ-ṣ-d)
medet: yardım	mevsim-i elîmâne: acılarla dolu mevsim
mevsim-i hazinane: hüzünlü mevsim	meyl: eğilim
meşâğil: meşguliyetler	muhabbet: sevgi (bk. ḥ-b-b)
muvakkat: geçici	münasip: uygun (bk. n-s-b)
müracaat: başvurma	mütemadiyen: sürekli olarak
niyaz: yalvarma, yakarma, dua	nokta-i istinat: dayanak noktası (bk. s-n-d)
rûh-u beşer: insan ruhu (bk. r-v-ḥ)	rükû: namazda eğilmek
tahammül: dayanma, katlanma	tazyik: baskı
tekâlif: yükümlülükler, sorumluluklar	teneffüs: nefes alma, dinlenme
tevfik: başarı, yardım	tezâhür: ortaya çıkma, görünme (bk. ẓ-h-r)
vaziyet: durum	yekûn: bütün, toplam
yevmî: günlük	zevâl: gelip geçicilik, batış (bk. z-v-l)
ziyade: çok, fazla	zuhr: öğle
âciz: güçsüz (bk. a-c-z)	âhir zaman: dünya hayatının kıyamete yakın son devresi (bk. e-ḫ-r)
âvân-ı tekemmül: tamamlanma vakti (bk. k-m-l)	ünsiyet: yakınlık, dostluk

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 75

yevmî işlerin neticelenmesi zamanı, hem o günde mazhar olduğu sıhhat ve selâmet ve hayırlı hizmet gibi niam-ı İlâhiyenin bir yekûn-u azîm teşkil ettiği zamanı, hem o koca güneşin ufûle meyletmesi işaretiyle insan bir misafir memur ve herşey geçici, bîkarar olduğunu ilân etmek zamanıdır. Şimdi, ebediyeti isteyen ve ebed için halk olunan ve ihsana karşı perestiş eden ve firaktan müteellim olan ruh-u insan, kalkıp, abdest alıp, şu asr vaktinde ikindi namazını kılmak için Kadîm-i Bâkî ve Kayyûm-u Sermedînin dergâh-ı Samedâniyesine arz-ı münacat ederek, zevâlsiz ve nihayetsiz rahmetinin iltifatına iltica edip, hesapsız nimetlerine karşı şükür ve hamd ederek, izzet-i Rububiyetine karşı zelilâne rükûa gidip, sermediyet-i Ulûhiyetine karşı mahviyetkârâne secde ederek, hakikî bir teselli-i kalp, bir rahat-ı ruh bulup huzur-u kibriyâsında kemerbeste-i ubûdiyet olmak demek olan asr namazını kılmak ne kadar ulvî bir vazife, ne kadar münasip bir hizmet, ne kadar yerinde bir borc-u fıtrat eda etmek, belki gayet hoş bir saadet elde etmek olduğunu, insan olan anlar.

Mağrib vaktinde ki, o zaman hem kışın başlamasında yaz ve güz âleminin nazenin ve güzel mahlûkatının vedâ-yı hazinânesi içinde gurub etmesinin zamanını andırır. Hem insanın vefatıyla bütün sevdiklerinden bir firâk-ı elîmâne içinde ayrılıp kabre girmek zamanını hatırlatır. Hem dünyanın zelzele-i sekerat içinde vefatıyla, bütün sekenesi başka âlemlere göçmesi ve bu dar-ı imtihan lâmbasının söndürülmesi zamanını andırır, hatırlatır ve zevâlde gurub eden mahbuplara perestiş edenleri şiddetle ikaz eder bir vakittir.

İşte, akşam namazı için, böyle bir vakitte, fıtraten bir cemâl-i bâkîye âyine-i müştak olan ruh-u beşer,

Kadîm-i Bâkî: varlığının başlangıcı olmayan ve sürekli hayat sahibi Allah (bk. ḳ-d-m; b-ḳ-y)	Kayyûm-u Sermedî: varlığı sürekli olan ve herşeyi her an ayakta tutan Allah (bk. ḳ-v-m)
arz-ı münacat: yalvarıp yakarma, kurtuluş isteme (bk. n-c-v)	asr: ikindi
borc-u fıtrat: yaratılış borcu (bk. f-ṭ-r)	bîkarar: kararsız
cemâl-i bâkî: kalıcı ve devamlı güzellik (bk. c-m-l, b-ḳ-y)	dergâh-ı Samedâniye: herşey Kendisine muhtaç olduğu halde Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah’ın yüce katı (bk. ṣ-m-d)
dâr-ı imtihan: imtihan yeri	ebed/ebediyet: sonsuzluk (bk. e-b-d)
eda etmek: yerine getirmek	firak: ayrılık (bk. f-r-ḳ)
firâk-ı elîmâne: acı ve üzüntü verici ayrılık (bk. f-r-ḳ)	fıtraten: yaratılış itibarıyla (bk. f-ṭ-r)
gurub etmek: batmak	güz: sonbahar
hakikî: gerçek, doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)	halk olunma: yaratılma (bk. ḫ-l-ḳ)
hamd: şükür ve övgü (bk. ḥ-m-d)	huzur-u kibriyâ: sonsuz büyüklük sahibi Allah’ın yüce huzuru (bk. ḥ-ḍ-r; k-b-r)
ihsan: iyilik, ikram, bağış (bk. ḥ-s-n)	iltica: sığınma
iltifat: iyilik ve güzellikle muamele	izzet-i Rubûbiyet: her varlığı yaratılış amacına hikmetli bir biçimde ulaştırarak terbiye ve idare eden Allah’ın şeref ve yüceliği (bk. a-z-z; r-b-b)
kemerbeste-i ubûdiyet: kulluk için el bağlayıp Allah’ın huzurunda durma (bk. a-b-d)	mahbup: sevgili (bk. ḥ-b-b)
mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)	mahviyetkârâne: alçak gönüllülükle
mazhar: sahip olma (bk. ẓ-h-r)	mağrib: akşam
meyletmek: yönelmek, yüz tutmak	münasip: uygun (bk. n-s-b)
müteellim: acı çeken	nazenin: ince, narin, nazik
niam-ı İlâhiye: Allah’ın verdiği nimetler (bk. n-a-m; e-l-h)	nihayetsiz: sonsuz
perestiş: taparcasına düşkünlük	rahat-ı ruh: ruh rahatlığı (bk. r-v-ḥ)
rahmet: merhamet, şefkat (bk. r-ḥ-m)	ruh-u beşer: insan ruhu (bk. r-v-ḥ)
rûh-u insan: insan ruhu (bk. r-v-ḥ)	rükû: namazda eğilmek
saadet: mutluluk	secde: namazda yere kapanmak
sekene: sakinler, oturanlar (bk. s-k-n)	selâmet: esenlik, güven (bk. s-l-m)
sermediyet-i Ulûhiyet: Allah’ın ortak kabul etmeyen ilâhlığının sonsuzluğu ve sürekliliği (bk. e-l-h)	teselli-i kalp: kalbin tesellisi, rahatı
teşkil: oluşturma	ufûl: batış
ulvî: yüce	vedâ-yı hazînâne: hüzünlü vedâ
yekûn-ü azîm: büyük toplam (bk. a-ẓ-m)	yevmî: günlük
zelilâne: zayıflık içinde	zelzele-i sekerat: ölüm anındaki sarsıntı
zevâl: batış, koyboluş (bk. z-v-l)	zevâlsiz: yok olmayan (bk. z-v-l)
âlem: dünya (bk. a-l-m)	âyine-i müştak: Allah’ın güzel isimlerini bir ayna gibi üzerinde aksettiren ve Onun sonsuz güzelliğine düşkün olan insan

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 76

• şu azîm işleri yapan ve bu cesîm âlemleri çeviren, tebdil eden Kadîm-i Lemyezel ve Bâkî-i Lâyezâlin Arş-ı Azametine yüzünü çevirip, bu fânilerin üstünde Allahu ekber deyip, onlardan ellerini çekip, hizmet-i Mevlâ için el bağlayıp, Dâim-i Bâkînin huzurunda kıyam edip Elhamdü lillâh demekle kusursuz kemâline, misilsiz cemâline, nihayetsiz rahmetine karşı hamd ü senâ edip;

1 اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ demekle muinsiz Rububiyetine, şeriksiz Ulûhiyetine, vezirsiz Saltanatına karşı arz-ı ubûdiyet ve istiâne etmek;

• hem nihâyetsiz kibriyâsına, hadsiz kudretine ve aczsiz izzetine karşı rükûa gidip bütün kâinatla beraber zaaf ve aczini, fakr ve zilletini izhar etmekle
  
  2سُبْحَانَ رَبِّىَ الْعَظِيمُ deyip, Rabb-i Azîmini tesbih edip;

• hem zevâlsiz cemâl-i Zâtına, tağayyürsüz sıfât-ı kudsiyesine, tebeddülsüz kemâl-i sermediyetine karşı secde edip, hayret ve mahviyet içinde terk-i mâsivâ ile muhabbet ve ubûdiyetini ilân edip, hem bütün fânilere bedel bir Cemîl-i Bâkî, bir Rahîm-i Sermedî bulup
  
  3سُبْحَانَ رَبِّىَ اْلاَعْلٰى demekle zevâlden münezzeh, kusurdan müberrâ Rabb-i Âlâsını takdis etmek;

[NOT]Dipnot-1 “Ancak Sana kulluk eder, ancak Senden yardım isteriz.” Fâtiha Sûresi, 1:5.

Dipnot-2 Büyük ve yüce olan Rabbimi her türlü noksandan tenzih ederim.

Dipnot-3 En yüce olan Rabbimi her türlü noksandan tenzih ederim.[/NOT]

Allahu ekber: “Allah en büyüktür” (bk. k-b-r)	Arş-ı Azamet: Allah’ın sınırsız egemenliğinin ve büyüklüğünün tecelli ettiği yer (bk. a-r-ş; a-ẓ-m)
Bâki-i Lâyezâl: hiçbir zaman yok olmayan, varlığı kalıcı ve sürekli olan Allah (bk. b-ḳ-y; lâ; z-v-l)	Cemîl-i Bâki: sonsuz güzellik sahibi ve varlığı sürekli ve kalıcı olan Allah (bk. c-m-l; b-ḳ-y)
Dâim-i Bâki: varlığı kalıcı ve sürekli olan Allah (bk. b-ḳ-y)	Elhamdü lillâh: “hamd ve şükür yalnızca Allah’a mahsustur” (bk. ḥ-m-d)
Kadîm-i Lemyezel: varlığının başlangıcı ve sonu olmayan Allah (bk. ḳ-d-m; z-v-l)	Rabb-i Azîm: sonsuz büyüklük sahibi ve herşeyin Rabbi olan Allah (bk. r-b-b; a-ẓ-m)
Rabb-i Âlâ: herşeyden yüce olan Rab (bk. r-b-b)	Rahîm-i Sermedî: varlığı sürekli olan ve yarattığı varlıklara sonsuz merhameti ve şefkatiyle davranan Allah (bk. r-ḥ-m)
Saltanat: egemenlik (bk. s-l-ṭ)	Ulûhiyet: İlâhlık (bk. e-l-h)
arz-ı ubûdiyet: kulluğu sergileme (bk. a-b-d)	azîm: büyük (bk. a-ẓ-m)
cemâl: güzellik (bk. c-m-l)	cemâl-i Zat: Zâtının güzelliği (bk. c-m-l)
cesîm: cüsseli, çok büyük	fakr: fakirlik, ihtiyaç hali (bk. f-ḳ-r)
fâni: gelip geçici, ölümlü (bk. f-n-y)	hadsiz: sınırsız
hamd ü senâ: şükretme ve övme (bk. ḥ-m-d)	hizmet-i Mevlâ: dostumuz ve gözeticimiz olan Allah’ın hizmetinde bulunma
istiâne etmek: yardım dilemek	izhar: gösterme (bk. ẓ-h-r)
izzet: şeref, yücelik, üstünlük (bk. a-z-z)	kemâl: mükemmellik, kusursuzluk (bk. k-m-l)
kemâl-i sermediyet: tam ve kusursuz süreklilik (bk. k-m-l)	kibriyâ: azamet, büyüklük (bk. k-b-r)
kudret: güç, iktidar (bk. ḳ-d-r)	kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)
kıyâm etmek: ayakta durmak (bk. ḳ-v-m)	mahviyet: alçakgönüllülük
misilsiz: benzersiz (bk. m-s̱-l)	muhabbet: sevgi (bk. ḥ-b-b)
muinsiz: yardımcısız	müberra: arınmış, temiz
münezzeh: arınmış, kusurdan uzak ve yüce (bk. n-z-h)	nihayetsiz: sonsuz
rububiyet: Rablık; Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması (bk. r-b-b)	rükûa gitmek: namazda eğilmek
secde etmek: namazda yere kapanmak	sıfât-ı kudsiye: kutsal sıfatlar, kusursuz özellikler (bk. v-ṣ-f; ḳ-d-s)
takdis etmek: Allah’ın her türlü eksiklikten pak ve yüce olduğunu dile getirmek (bk. ḳ-d-s)	tağayyürsüz: hiçbir zaman değişmeyen
tebdil: değiştirme	tebeddülsüz: hiçbir zaman değişmeyen
terk-i mâsivâ: Allah’tan başka herşeyi terketmek	tesbih: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına layık ifadelerle anma (bk. s-b-ḥ)
ubûdiyet: kulluk (bk. a-b-d)	vezirsiz: yardımcısız
zaaf: zayıflık	zevâl: yok olup gitme (bk. z-v-l)
zevâlsiz: yok olmayan (bk. z-v-l)	zillet: aşağılık, horluk
âlem: dünya (bk. a-l-m)	şeriksiz: ortaksız

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 77

• sonra teşehhüd edip, oturup, bütün mahlûkatın tahiyyât-ı mübarekelerini ve salâvât-ı tayyibelerini kendi hesabına o Cemîl-i Lemyezel ve Celîl-i Lâyezâle hediye edip ve Resul-i Ekremine selâm etmekle biatını tecdid ve evamirine itaatini izhar edip ve imanını tecdid ile tenvir etmek için şu kasr-ı kâinatın intizam‑ı hakîmânesini müşahede edip Sâni-i Zülcelâlin vahdâniyetine şehadet etmek;

• hem saltanat-ı Rububiyetin dellâlı ve mübelliğ-i marziyâtı ve kitab-ı kâinatın tercüman-ı âyâtı olan Muhammed-i Arabî Aleyhissalâtü Vesselâmın risaletine şehadet etmek demek olan mağrib namazını kılmak ne kadar latîf, nazif bir vazife, ne kadar aziz, leziz bir hizmet, ne kadar hoş ve güzel bir ubûdiyet, ne kadar ciddî bir hakikat ve bu fâni misafirhanede bâkiyâne bir sohbet ve dâimâne bir saadet olduğunu anlamayan adam, nasıl adam olabilir

İşâ vaktinde ki, o vakit gündüzün ufukta kalan bakıye-i âsârı dahi kaybolup gece âlemi kâinatı kaplar. Mukallibü’l-Leyli ve’n-Nehâr

1 olan Kadîr-i Zülcelâlin o beyaz sahifeyi bu siyah sahifeye çevirmesindeki tasarrufât-ı Rabbâniyesiyle, yazın müzeyyen yeşil sahifesini kışın bârid beyaz sahifesine çevirmesindeki Musahhıru’ş-Şemsi ve’l-Kamer

2 olan Hakîm-i Zülkemâlin icraat-ı İlâhiyesini hatırlatır.

Hem mürur-u zamanla ehl-i kuburun bakiye-i âsârı dahi şu dünyadan kesilmesiyle


[NOT]Dipnot-1 bk. Nur Sûresi, 24:44.

Dipnot-2 bk. Râd Sûresi, 13:2.[/NOT]

Aleyhissalâtü Vesselâm: Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun (bk. ṣ-l-v; s-l-m)	Celil-i Lâyezal: varlığı sürekli, haşmet ve yüceliği sonsuz olan Allah (bk. c-l-l; lâ; z-v-l)
Cemîl-i Lemyezel: varlığı sürekli, güzelliği sonsuz olan Allah (bk. c-m-l; z-v-l)	Hakîm-i Zülkemâl: sonsuz mükemmellik sahibi, herşeyi hikmetle yapan Allah (bk. ḥ-k-m; ẕü; k-m-l)
Kadîr-i Zülcelâl: sonsuz yücelik, haşmet, güç ve kuvvet sahibi olan Allah (bk. ḳ-d-r; ẕü; c-l-l)	Muhammed-i Arabî: Arapların içinden çıkan peygamberimiz Muhammed (a.s.m.) (bk. ḥ-m-d)
Mukallibü’l-Leyli ve’n-Nehâr: gece ve gündüzü birbiri ardına çeviren Allah	Musahhırü’ş-Şemsi ve’l-Kamer: güneş ve ayı emri altında tutan ve onları hizmetimize veren Allah
Resul-i Ekrem: Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.) (bk. r-s-l; k-r-m)	Sâni-i Zülcelâl: sonsuz haşmet sahibi ve herşeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah (bk. ṣ-n-a; ẕü; c-l-l)
aziz: izzetli, yüce, değerli (bk. a-z-z)	bakiye-i âsâr: arta kalan eserler, izler (bk. b-ḳ-y)
biat: bağlılık yemini	bâkiyâne: sonsuzluğa yakışır biçimde (bk. b-ḳ-y)
bârid: soğuk	dellâl: ilan edici, duyurucu
dâimâne: sürekli olarak	ehl-i kubur: kabirdekiler
evamir: emirler	fâni: gelip geçici, ölümlü (bk. f-n-y)
hakikat: gerçek, doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)	icraat-ı İlâhiye: Allah’ın icraatları (bk. e-l-h)
intizam-ı hakîmâne: son derece hikmetle işleyen düzen (bk. n-ẓ-m; ḥ-k-m)	itaat: emre uyma
izhar: gösterme (bk. ẓ-h-r)	işâ: yatsı
kasr-ı kâinat: kâinat sarayı (bk. k-v-n)	kitab-ı kâinat: kâinat kitabı (bk. k-t-b; k-v-n)
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)	latîf: hoş, güzel (bk. l-ṭ-f)
leziz: lezzetli	mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)
mağrib: akşam	mübelliğ-i marziyât: Allah’ın razı olacağı hal ve hareketleri bildiren elçi (bk. b-l-ğ)
mürûr-u zaman: zamanın geçmesi	müzeyyen: süslü (bk. z-y-n)
müşahede: gözleme (bk. ş-h-d)	nâzif: temiz, pak (bk. n-ẓ-f)
risalet: peygamberlik (bk. r-s-l)	saadet: mutluluk
saltanat-ı Rububiyet: Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması (bk. s-l-ṭ; r-b-b)	salâvât-ı tayyibe: varlıkların ibadet ve duaları, Allah’ı tesbih ve takdis eden güzel sözleri (bk. ṣ-l-v)
tahiyyât-ı mübareke: canlıların bereket ve tebrik sebebi olan hal dilleriyle ve yaşayışlarıyla dile getirdikleri dualar (bk. ḥ-y-y; b-r-k)	tasarrufât-ı Rabbâniye: herşeyi terbiye ve idare eden Allah’ın fiil ve icraatları (bk. ṣ-r-f; r-b-b)
tecdid: yenileme	tenvir: nurlandırma, aydınlatma (bk. n-v-r)
tercüman-ı âyât: âyetlerin, delillerin tercümanı	teşehhüd: namazda oturmak
ubûdiyet: kulluk (bk. a-b-d)	vahdâniyet: Allah’ın bir ve benzersiz oluşu ve ortağının olmayışı (bk. v-ḥ-d)
şehâdet: tanıklık, şahitlik (bk. ş-h-d)

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 78

bütün bütün başka âleme geçmesindeki Hâlık-ı Mevt ve Hayatın

1 şuûnât-ı İlâhiyesini andırır.
Hem dar ve fâni ve hakir dünyanın tamamen harap olup, azîm sekerâtıyla vefat edip, geniş ve bâki ve azametli âlem-i âhiretin inkişafında Hâlık-ı Arz ve Semâvâtın tasarrufât-ı celâliyesini ve tecelliyât-ı cemâliyesini andırır, hatırlattırır bir zamandır.

Hem şu kâinatın Mâlik ve Mutasarrıf-ı Hakikîsi, Mâbud ve Mahbûb-u Hakikîsi o Zât olabilir ki, gece-gündüzü, kış ve yazı, dünya ve âhireti, bir kitabın sahifeleri gibi suhuletle çevirir, yazar, bozar, değiştirir, bütün bunlara hükmeder bir Kadîr-i Mutlak olduğunu ispat eden bir vaziyettir.
İşte, nihayetsiz âciz, zayıf, hem nihayetsiz fakir, muhtaç, hem nihayetsiz bir istikbal zulümâtına dalmakta, hem nihayetsiz hâdisât içinde çalkanmakta olan ruh-u beşer, yatsı namazını kılmak için şu mânâdaki işâda,

• İbrahimvâri
  
  2 لاَۤ اُحِبُّ اْلاٰفِلِينَ deyip, Mâbûd-u Lemyezel, Mahbûb-u Lâyezâlin dergâhına namazla iltica edip ve şu fâni âlemde ve fâni ömürde ve karanlık dünyada ve karanlık istikbalde bir Bâkî-i Sermedî ile münâcât edip, bir parçacık bir sohbet-i bâkiye, birkaç dakikacık bir ömr-ü bâki içinde dünyasına nur serpecek, istikbalini ışıklandıracak, mevcudâtın ve ahbabının firak ve zevâlinden neş’et eden yaralarına merhem sürecek olan Rahmân-ı Rahîmin iltifat-ı rahmetini ve nur-u hidayetini görüp istemek;

[NOT]Dipnot-1 bk. Mülk Sûresi, 67:2.

Dipnot-2 “Gece bastırınca İbrahim bir yıldız gördü, ‘Rabbim budur!’ dedi. Yıldız sönünce de, ‘Ben öyle sönüp batanları tanrı diye sevmem’ (dedi).” En’âm Sûresi, 6:76.[/NOT]

Bâkî-i Sermedî: varlığı kalıcı ve sürekli olan Allah (bk. b-ḳ-y)	Halik-ı Mevt ve Hayat: ölümü ve hayatı yaratan Allah (bk. ḫ-l-ḳ
Hâlik-ı Arz ve Semavat: gökleri ve yeri yaratan Allah (bk. ḫ-l-ḳ; s-m-v)	Kadîr-i Mutlak: sınırsız güç ve kuvvet sahibi olan Allah (bk. ḳ-d-r; ṭ-l-ḳ)
Mahbûb-u Hakikî: sevilen ve gerçek anlamda sevilmeye lâyık olan Allah (bk. ḥ-b-b; ḥ-ḳ-ḳ)	Mahbûb-u Lâyezâl: hiçbir zaman kaybolup gitmeyecek yegane sevgili olan Allah (bk. ḥ-b-b; lâ; z-v-l)
Mutasarrıf-ı Hakikî: gerçek tasarruf sahibi olan, her işi kendi istek ve kurallarına göre idare eden Allah (bk. ṣ-r-f; ḥ-ḳ-ḳ)	Mâbud: kendisine ibadet edilen Allah (bk. a-b-d)
Mâbûd-u Lemyezel: varlığı hiçbir zaman son bulmayan ve ibadete layık tek ilâh olan Allah (bk. a-b-d; z-v-l)	Mâlik: herşeyin hakiki sahibi olan Allah (bk. m-l-k)
Rahmân-ı Rahîm: kullarına karşı sınırsız rahmet sahibi olan ve rahmetinin eserleri dünya ve âhireti dolduran Allah (bk. r-ḥ-m)	ahbab: sevgililer, dostlar (bk. ḥ-b-b)
azametli: büyük (bk. a-ẓ-m)	azîm: çok büyük (bk. a-ẓ-m)
bâki: kalıcı ve sürekli (bk. b-ḳ-y)	dergâh: Allah’ın yüce katı, huzuru
firak: ayrılık (bk. f-r-ḳ)	fâni: gelip geçici, ölümlü (bk. f-n-y)
hakir: hor ve değersiz	harap olmak: yok olmak
hâdisat: olaylar	iltica etmek: sığınmak
iltifat-ı rahmet: Allah’ın sonsuz rahmet ve lütfuyla muamele etmesi (bk. r-ḥ-m)	inkişaf: açılma, açığa çıkma (bk. k-ş-f)
istikbal: gelecek zaman	işâ: yatsı
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)	mevcudât: varlıklar (bk. v-c-d)
münâcat etmek: yalvarıp yakarmak, kurtuluş istemek (bk. n-c-v)	neş’et etmek: doğmak
nihayetsiz: sonsuz	nûr-u hidayet: doğru yola eriştiren hidayet nuru (bk. n-v-r; h-d-y)
rûh-u beşer: insan ruhu (bk. r-v-ḥ)	sekerat: can çekişme
sohbet-i bâkiye: sonsuzluk sırrına erişmiş sohbet (bk. b-ḳ-y)	suhûletle: kolaylıkla
tasarrufât-ı celâliye: Allah’ın sonsuz haşmetini yansıtan işleri, icraatları (bk. ṣ-r-f; c-l-l)	tecelliyât-ı cemâliye: Allah’ın sonsuz güzelliğinin yansımaları, görüntüleri (bk. c-l-y; c-m-l)
zevâl: geçicilik, yokluk (bk. z-v-l)	zulümât: karanlıklar (bk. ẓ-l-m)
âciz: güçsüz (bk. a-c-z)	âhiret: öteki dünya, öldükten sonraki hayat (bk. e-ḫ-r)
âlem: dünya (bk. a-l-m)	âlem-i âhiret: âhiret âlemi, öteki dünya (bk. a-l-m; e-ḫ-r)
ömr-ü bâkî: devamlı ve kalıcı ömür (bk. b-ḳ-y)	İbrahimvâri: Hz. İbrahim (a.s.) gibi (bk. bilgiler)
şuûnât-ı İlâhiye: Cenab-ı Allah’ın işleri, fiilleri ve icraatları (bk. ş-e-n; e-l-h)

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 79

• hem muvakkaten onu unutan ve gizlenen dünyayı o dahi unutup, dertlerini kalbin ağlamasıyla dergâh-ı rahmette döküp;

• hem ne olur ne olmaz, ölüme benzeyen uykuya girmeden evvel son vazife-i ubûdiyetini yapıp, yevmiye defter-i amelini hüsn-ü hâtime ile bağlamak için salâta kıyam etmek,

• yani bütün fâni sevdiklerine bedel bir Mâbud ve Mahbûb-u Bâkînin ve bütün dilencilik ettiği âcizlere bedel bir Kadîr-i Kerîmin ve bütün titrediği muzırların şerrinden kurtulmak için bir Hafîz-i Rahîmin huzuruna çıkmak;

• hem Fâtiha ile başlamak, yani birşeye yaramayan ve yerinde olmayan, nâkıs, fakir mahlûkları medih ve minnettarlığa bedel, bir Kâmil-i Mutlak ve Ganiyy-i Mutlak ve Rahîm ve Kerîm olan Rabbü’l-Âlemîni medh ü senâ etmek, hem
  
  1اِيَّاكَ نَعْبُدُ hitabına terakki etmek, yani küçüklüğü, hiçliği, kimsesizliği ile beraber, Ezel ve Ebed Sultanı olan
  
  2مَالِكِيِوْمِالدِّينِ’e intisabıyla şu kâinatta nazdar bir misafir ve ehemmiyetli bir vazifedar makamına girip,

اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ

3 demekle bütün mahlûkat namına, kâinatın cemaat-i kübrâsı ve cemiyet-i uzmâsındaki ibâdât ve istiânâtı Ona takdim etmek;

• hem
  
  4 اِهْدِناَ الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ demekle, istikbal karanlığı içinde saadet-i ebediyeye giden nuranî yolu olan sırat-ı müstakime hidayeti istemek;

[BILGI]Dipnot-1 “(Ey Rabbimiz) ancak Sana kulluk ederiz.” Fâtiha Sûresi, 1:5.

Dipnot-2 “O, hesap gününün sahibidir.” Fâtiha Sûresi, 1:4.

Dipnot-3 “Ancak Sana kulluk eder, ancak Senden yardım isteriz.” Fâtiha Sûresi, 1:5.

Dipnot-4 “Bizi doğru yola ilet.” Fâtiha Sûresi, 1:6.[/BILGI]

Ezel ve Ebed Sultanı: varlığının başlangıcı ve sonu olmayan kudret ve hakimiyet sahibi Allah (bk. e-z-l; e-b-d; s-l-ṭ)	Ganiyy-i Mutlak: sınırsız zenginliğe sahip olan Allah (bk. ğ-n-y; ṭ-l-ḳ)
Hafîz-i Rahîm: sonsuz rahmetiyle kullarını koruyup gözeten Allah (bk. ḥ-f-ẓ; r-ḥ-m)	Kadîr-i Kerîm: sonsuz cömertlik sahibi olan ve kudreti herşeye yeten Allah (bk. ḳ-d-r; k-r-m)
Kerîm: sonsuz cömertlik ve ikram sahibi Allah (bk. k-r-m)	Kâmil-i Mutlak: sınırsız mükemmellik ve kusursuzluk sahibi Allah (bk. k-m-l; ṭ-l-ḳ)
Mahbûb-u Bâki: varlığı hiçbir zaman son bulmayan ve herşeyden daha sevgili olan Allah (bk. ḥ-b-b; b-ḳ-y)	Mâbud: kendine ibadet edilen Allah (bk. a-b-d)
Rabbü’l-Âlemîn: âlemlerin Rabbi olan Allah (bk. r-b-b; a-l-m)	Rahîm: rahmeti herşeyi kuşatan Allah (bk. r-ḥ-m)
bedel: karşılık	cemaat-i kübrâ: çok büyük cemaat, topluluk (bk. c-m-a; k-b-r)
cemiyet-i uzmâ: çok büyük cemiyet, topluluk (bk. c-m-a; a-ẓ-m)	defter-i amel: insanın iyi ve kötü işlerinin kaydedildiği defter
dergâh-ı rahmet: Allah’ın rahmet kapısı (bk. r-ḥ-m	fâni: gelip geçici, ölümlü (bk. f-n-y)
hidâyeti istemek: doğru yola ermeyi istemek (bk. h-d-y)	hüsn-ü hâtime: güzel son (bk. ḥ-s-n)
ibâdat: ibadetler (bk. a-b-d)	intisap: bağlanma (bk. n-s-b)
istikbâl: gelecek	istiânât: yardım dilemeler
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)	kıyam etmek: namazda ayağa kalkmak (bk. ḳ-v-m)
mahlûk: yaratık (bk. ḫ-l-ḳ)	mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)
medh ü senâ: övme ve yüceltme	medih: övme
minnettarlık: şükran duymak, iyilik karşısında kendini borçlu hissetmek	muvakkaten: geçici olarak
muzır: zararlı şeyler	nazdar: nazlı
nuranî: nurlu, aydınlık (bk. n-v-r)	nâkıs: eksik
saadet-i ebediye: sonsuz mutluluk (bk. e-b-d)	salât: namaz (bk. ṣ-l-v)
sırât-ı müstakîm: dinin belirlediği dosdoğru yol	takdim etmek: sunmak (bk. ḳ-d-m)
terakkî etmek: yükselmek	vazife-i ubûdiyet: kulluk görevi (bk. a-b-d)
yevmiye: günlük	âciz: güçsüz, zayıf (bk. a-c-z)
şer: kötülük

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 80

• hem şimdi yatmış nebatat, hayvanat gibi gizlenmiş güneşler, huşyar yıldızlar, birer nefer misillü emrine musahhar ve bu misafirhane-i âlemde birer lâmbası ve hizmetkârı olan Zât-ı Zülcelâlin kibriyâsını düşünüp, Allahu ekber deyip rukûa varmak;

• hem bütün mahlûkatın secde-i kübrâsını düşünüp, yani şu gecede yatmış mahlûkat gibi her senede, her asırdaki envâ-ı mevcudat, hattâ arz, hattâ dünya birer muntazam ordu, belki birer muti’ nefer gibi vazife-i ubûdiyet-i dünyeviyesinden emr-i كُنْ فَيَكُونُ
  
  1 ile terhis edildiği zaman, yani âlem-i gayba gönderildiği vakit, nihayet intizam ile zevâlde gurub seccadesinde Allahu ekber deyip secde ettikleri, hem emr-i كُنْ فَيَكُونُ ’dan gelen bir sayha-i ihyâ ve ikaz ile yine baharda kısmen aynen, kısmen mislen haşrolup, kıyam edip, kemerbeste-i hizmet-i Mevlâ oldukları gibi, şu insancık, onlara iktidaen, o Rahmân-ı Zülkemâlin, o Rahîm-i Zülcemâlin bârgâh-ı huzurunda hayret-âlûd bir muhabbet, bekà-âlûd bir mahviyet, izzet-âlûd bir tezellül içinde Allahu ekber deyip sücuda gitmek, yani bir nevi miraca çıkmak demek olan işâ namazını kılmak ne kadar hoş, ne kadar güzel, ne kadar şirin, ne kadar yüksek, ne kadar aziz ve leziz, ne kadar mâkul ve münasip bir vazife, bir hizmet, bir ubûdiyet, bir ciddî hakikat olduğunu elbette anladın.

Demek şu beş vakit, herbiri birer inkılâb-ı azîmin işârâtı ve icraat-ı cesîme-i Rabbâniyenin emârâtı ve in’âmât-ı külliye-i İlâhiyenin alâmâtı olduklarından, borç ve zimmet olan farz namazın o zamanlara tahsisi nihayet hikmettir.


[NOT]Dipnot-1 “(Cenâb-ı Hak) Birşeyin olmasını murad ettiği zaman, Onun işi sadece ‘Ol’ demektir; o da oluverir.” Yâsin Sûresi, 36:82.[/NOT]

Allahu ekber: “Allah en büyüktür” (bk. k-b-r)	Rahmân-ı Zülkemâl: sonsuz mükemmellik ve merhamet sahibi olan Allah (bk. r-ḥ-m; ẕü; k-m-l)
Rahîm-i Zülcemâl: sonsuz güzellik sahibi ve rahmeti sınırsız olan Allah (bk. r-ḥ-m; ẕü; c-m-l)	Zât-ı Zülcelâl: sonsuz yücelik ve haşmet sahibi Zât, Allah (bk. ẕü; c-l-l)
alâmât: alâmetler, işaretler	arz: yeryüzü, dünya
aziz: yüce, şerefli, değerli (bk. a-z-z)	bekà-âlûd: sonsuzluk sırrından pay almış (bk. b-ḳ-y)
bârgâh-ı huzur: Allah’ın huzuru, yüce katı (bk. ḥ-ḍ-r)	emârât: belirtiler, işaretler
envâ-i mevcudat: varlıkların çeşitleri, türleri (bk. v-c-d)	gurûb: batma
hakikat: gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)	hayret-âlûd: hayret verici
hayvanat: hayvanlar (bk. ḥ-y-y)	haşrolmak: yeniden dirilip toplanmak; bahar mevsiminde bitkilerin ve hayvanların dirilip yeryüzüne yayılması (bk. ḥ-ş-r)
hikmet: herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması (bk. ḥ-k-m)	hizmetkâr: hizmetçi
huşyar: uyanık	icraat-ı cesîme-i Rabbâniye: Allah’ın çok büyük ve kapsamlı işi, icraatı (bk. r-b-b)
iktidaen: uyarak	inkılâb-ı azîm: çok büyük değişim (bk. a-ẓ-m)
intizam: düzenlilik (bk. n-ẓ-m)	in’âmât-ı külliye-i İlâhiye: Allah’ın yarattığı varlıklara sunduğu hadsiz nimetler (bk. n-a-m; k-l-l; e-l-h)
izzet-âlûd: şeref ve yücelikle karışık (bk. a-z-z)	işâ: yatsı
işârat: işaretler	kemerbeste-i hizmet-i Mevlâ: Allah’ın huzurunda, Onun emrine hazır şekilde el bağlamak
kibriyâ: azamet, büyüklük (bk. k-b-r)	kıyâm etmek: ayağa kalkmak (bk. ḳ-v-m)
leziz: lezzetli	mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)
mahviyet: alçakgönüllülük	mirac: Allah’ın huzuruna yükselme (bk. a-r-c)
misafirhane-i âlem: dünya misafirhanesi (bk. a-l-m)	misillü: gibi (bk. m-s̱-l)
mislen: benzer şekilde (bk. m-s̱-l)	muhabbet: sevgi (bk. ḥ-b-b)
muntazam: düzenli (bk. n-ẓ-m)	musahhar: boyun eğmiş
mutî: emre uyan, itaatkâr	mâkul: akla uygun
münasip: uygun (bk. n-s-b)	nebâtat: bitkiler
nefer: asker, er	rükûa varmak: namazda eğilmek
sayha-i ihyâ ve ikaz: hayat veren ve uyaran sesleniş (bk. ḥ-y-y)	secde etmek: yere kapanmak
secde-i kübrâ: en büyük secde (bk. k-b-r)	sücuda gitmek: namazda yere ka-panmak
tahsis: ait kılma	terhis: vazifeye son verme, salıverilme
tezellül: kendini alçak tutmak	ubûdiyet: kulluk (bk. a-b-d)
vazife-i ubûdiyet-i dünyeviye: dünyadaki kulluk görevi (bk. a-b-d)	zevâl: batış, kayboluş (bk. z-v-l)
zimmet: borç, sorumluluk	âlem-i gayb: görünmeyen âlem (bk. a-l-m; ğ-y-b)

<tbody style="margin: 0px; padding: 0px;">
</tbody>

 

[TaLHa]

Dokuzuncu Söz - Sayfa 81

سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَاۤ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَناَ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

1
اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلٰى مَنْ اَرْسَلْتَهُ مُعَلِّماً لِعِبَادِكَ لِيُعَلِّمَهُمْ كَيْفِيَّةَ مَعْرِفَتِكَ وَالْعُبوُدِيَّةِ لَكَ وَمُعَرِّفاً لِكُنُوزِ اَسْمَاۤئِكَ وَتَرْجُمَاناً ِلاٰيَاتِ كِتَابِ كَاۤئِنَاتِكَ وَمِرْاٰةً بِعُبوُدِيَّتِهِ لِجَمَالِ

رُبُوبِيَّتِكَ وَعَلٰۤى اٰلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ وَارْحَمْناَ وَارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ اٰمِينَ بِرَحْمَتِكَ يَاۤ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

2

​

[NOT]Dipnot-1 “Sen bütün kusurlardan, noksan sıfatlardan, aczden ve şerikten münezzeh olan Sübhânsın. Senin bize öğrettiğinden başka bilgimiz yoktur. Muhakkak ki Sen herşeyi hakkıyla bilen Alîm, herşeyi hikmetle yapan Hakîm’sin.” Bakara Sûresi, 2:32.

Dipnot-2 Allahım, kullarına Seni nasıl tanıyacaklarını ve Sana nasıl kulluk edeceklerini öğretmek ve isimlerinin hazinelerini tarif etmek üzere, kâinat kitabının âyetlerinin tercümanı ve kulluğuyla Senin cemâl-i rububiyetine bir ayna olarak gönderdiğin zâta, onun bütün âl ve ashâbına salât ve selâm et. Bize ve erkek, kadın bütün mü’minlere merhamet et. Âmin, rahmetinle ey merhamet edenlerin en merhametlisi.[/NOT]