Birinci Kısım - Meyve Risalesi - Altıncı Mesele

[TaLHa]

Altıncı Mesele

​

Risale-i Nur’un çok yerlerinde izahı ve kat’î hadsiz hüccetleri bulunan iman-ı billâh rüknünün binler küllî burhanlarından birtek burhana kısaca bir işarettir.


Kastamonu’da lise talebelerinden bir kısmı yanıma geldiler. “Bize Hâlıkımızı tanıttır; muallimlerimiz Allah’tan bahsetmiyorlar” dediler.

Ben dedim:

Sizin okuduğunuz fenlerden her fen, kendi lisan-ı mahsusuyla mütemadiyen Allah’tan bahsedip Hâlıkı tanıttırıyorlar. Muallimleri değil, onları dinleyiniz.

Meselâ, nasıl ki mükemmel bir eczahane ki, her kavanozunda harika ve hassas mizanlarla alınmış hayattar macunlar ve tiryaklar var; şüphesiz gayet maharetli ve kimyager ve hakîm bir eczacıyı gösterir.

Öyle de, küre-i arz eczahanesinde bulunan dört yüz bin çeşit nebatat ve hayvanat kavanozlarındaki zîhayat macunlar ve tiryaklar cihetiyle bu çarşıdaki eczahaneden ne derece ziyade mükemmel ve büyük olması nisbetinde, okuduğunuz fenn-i tıb mikyasıyla, küre-i arz eczahane-i kübrasının eczacısı olan Hakîm‑i Zülcelâli, hatta kör gözlere de gösterir, tanıttırır.

Hem, meselâ, nasıl bir harika fabrika ki, binler çeşit çeşit kumaşları basit bir maddeden dokuyor; şeksiz, bir fabrikatörü ve maharetli bir makinisti tanıttırır.

Öyle de, küre-i arz denilen yüz binler başlı, her başında yüz binler mükemmel fabrika bulunan bu seyyar makine-i Rabbâniye ne derece bu insan fabrikasından büyükse, mükemmelse, o derecede, okuduğunuz fenn-i makine mikyasıyla, küre-i arzın Ustasını ve Sahibini bildirir, tanıttırır.

Hem meselâ, nasıl ki, gayet mükemmel bin bir çeşit erzak etrafından celb edip içinde muntazaman istif ve ihzar edilmiş depo ve iaşe ambarı ve dükkân şeksiz, bir fevkalâde iaşe ve erzak mâlikini ve sahibini ve memurunu bildirir.

Hakîm-i Zülcelâl: sonsuz yücelik ve haşmet sahibi olan ve herşeyi hikmetle yapan Allah	Hâlık: herşeyi var eden, yaratıcı Allah
burhan: mantıkî delil, kanıt	celb etmek: kendine çekmek
cihet: taraf, yön	eczahâne-i kübra: en büyük eczane
erzak: rızıklar	fenn-i makine: makine bilimi, mühendisliği
fenn-i tıp: tıp ilmi	fevkalâde: olağanüstü
gayet: son derece	hadsiz: sayısız, sınırsız
hakîm: hikmetle iş yapan; herşeyi belirli maksat ve gayelere uygun ve tam yerli yerinde yapan	hayattar: canlı, hayat sahibi
hayvanat: hayvanlar	hüccet: kesin kanıt, delil
iaşe: besleme, yedirip içirme	ihzar etmek: hazırlamak
iman-ı billâh: Allah’a iman	istif: yığma, biriktirme
izah: açıklama	kat’î: kesin
kimyager: kimyacı	küllî: büyük, kapsamlı
küre-i arz: yerküre, dünya	lisan-ı mahsus: özel dil
maharet: beceri, hüner	makine-i Rabbâniye: herşeyin Rabbi olan Allah’ın makinesi
mikyas: ölçü	mizan: ölçü, terazi
muallim: öğretmen	muntazaman: düzenli olarak
mâlik: sahip	mütemadiyen: sürekli olarak
nebatat: bitkiler	nisbetinde: ölçüsünde
rükn: esas, şart	seyyar: gezen, dolaşan
tiryak: derman, güçlü ilâç	ziyade: çok, fazla
zîhayat: canlı, hayat sahibi

 

[TaLHa]

Birinci Kısım - Sayfa 36

Öyle de, bir senede yirmi dört bin senelik bir dairede muntazaman seyahat eden ve yüz binler ve ayrı ayrı erzak isteyen taifeleri içine alan ve seyahatiyle mevsimlere uğrayıp, baharı bir büyük vagon gibi, binler ayrı ayrı taamlarla doldurarak, kışta erzakı tükenen biçare zîhayatlara getiren ve küre-i arz denilen bu Rahmânî iaşe ambarı ve bu sefine-i Sübhâniye ve bin bir çeşit cihazatı ve malları ve konserve paketleri taşıyan bu depo ve dükkân-ı Rabbânî, ne derece o fabrikadan büyük ve mükemmel ise, okuduğunuz veya okuyacağınız fenn-i iaşe mikyasıyla, o kat’iyette ve o derecede küre-i arz deposunun Sahibini, Mutasarrıfını, Müdebbirini bildirir, tanıttırır, sevdirir.

Hem nasıl ki dört yüz bin millet içinde bulunan ve her milletin istediği erzakı ayrı ve istimal ettiği silâhı ayrı ve giydiği elbisesi ayrı ve talimatı ayrı ve terhisatı ayrı olan bir ordunun mu’cizekâr bir kumandanı, tek başıyla bütün o ayrı ayrı milletlerin ayrı ayrı erzaklarını ve çeşit çeşit eslihalarını ve elbiselerini ve cihazatlarını, hiçbirini unutmayarak ve şaşırmayarak verdiği o acip ordu ve ordugâh, şüphesiz, bedahetle o harika kumandanı gösterir, takdirkârâne sevdirir.

Aynen öyle de, zemin yüzünün ordugâhında ve her baharda yeniden silâh altına alınmış bir yeni ordu-yu Sübhânîde nebatat ve hayvanat milletlerinden dört yüz bin nev’in çeşit çeşit elbise, erzak, esliha, talim, terhisleri gayet mükemmel ve muntazam ve hiçbirini unutmayarak ve şaşırmayarak, birtek kumandan-ı âzam tarafından verilen küre-i arzın bahar ordugâhı, ne derece mezkûr insan ordu ve ordugâhından büyük ve mükemmel ise, sizin okuyacağınız fenn-i askerî mikyasıyla dikkatli ve aklı başında olanlara o derece küre-i arzın Hâkimini ve Rabbini ve Müdebbirini ve Kumandan-ı Akdesini hayretler ve takdislerle bildirir ve tahmid ve tesbihle sevdirir.

Hâkim: herşeyi hükmü altında tutup idare eden ve yargılayan ve herşeye galip olan Allah	Kumandan-ı Akdes: bütün varlıkları emri altında tutan ve her türlü eksiklikten ve âcizlikten yüce olan Allah
Mutasarrıf: sonsuz tasarruf hakkı olan, mülkünde dilediği gibi tasarruf eden, her işi kendi istek ve kurallarına göre idare eden Allah	Müdebbir: idare eden, yöneten ve ilmiyle herşeyin sonunu görüp, ona göre hikmetle iş yapan Allah
Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah	Rahmânî: rahmet ve merhameti sonsuz olan Allah tarafından gönderilen
acip: hayret verici, şaşırtıcı	bedahet: apaçıklık
biçare: çaresiz	cihazat: donanımlar; cihazlar, âletler
dükkân-ı Rabbânî: herşeyin Rabbi olan Allah’ın bir dükkân gibi düzenleyerek bütün ihtiyaç maddelerimizi depoladığı yeryüzü	erzak: rızıklar
esliha: silâhlar	fenn-i askerî: askerlik ilmi
fenn-i iaşe: gıda bilimi, gıda mühendisliği	gayet: son derece
hayvanat: hayvanlar	iaşe: rızık, gıda
istimal etmek: kullanmak	kat’iyet: kesinlik
kumandan-ı âzam: her yere ve herşeye hükmeden en büyük kumandan	küre-i arz: yerküre, dünya
mezkûr: anılan, sözü geçen	mikyas: ölçü
muntazam: düzenli, intizamlı	muntazaman: düzenli olarak
mu’cizekâr: mu’cize gösteren	nebatat: bitkiler
nev’i: çeşit, tür	ordu-yu Sübhânî: her türlü kusur ve noksanlıktan uzak olan Cenâbı Allah’ın ordusu, mahlukatı
ordugâh: karargâh, ordunun bulunduğu yer	sefine-i Sübhaniye: her türlü kusur ve eksiklikten uzak olan Allah’ın bir gemi gibi yaratarak uzayda gezdirdiği dünya
taam: gıda, yiyecek	tahmid: Allah’ı övme ve Ona şükürlerini sunma
taife: grup, topluluk	takdirkârâne: takdir ederek
takdis: Allah’ı her türlü eksiklik ve çirkinlikten yüce tutma	talim: eğitim
talimat: bildiriler, emirler	terhis: göreve son verme
terhisat: göreve son vermeler	tesbih: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma
zemin: yer	zîhayat: canlı, hayat sahibi

 

[TaLHa]

Birinci Kısım - Sayfa 37

Hem nasılki bir harika şehirde milyonlar elektrik lâmbaları hareket ederek her yeri gezerler. Yanmak maddeleri tükenmiyor bir tarzdaki elektrik lâmbaları ve fabrikası, şeksiz, bedahetle elektriği idare eden ve seyyar lâmbaları yapan ve fabrikayı kuran ve iştial maddelerini getiren bir mu’cizekâr ustayı ve fevkalâde kudretli bir elektrikçiyi hayretler ve tebriklerle tanıttırır, yaşasınlar ile sevdirir.

Aynen öyle de, bu âlem şehrinde, dünya sarayının damındaki yıldız lâmbaları, bir kısmı—kozmoğrafyanın dediğine bakılsa—küre-i arzdan bin defa büyük ve top güllesinden yetmiş defa sür’atli hareket ettikleri halde, intizamını bozmuyor, birbirine çarpmıyor, sönmüyor, yanmak maddeleri tükenmiyor. Okuduğunuz kozmoğrafyanın dediğine göre, küre-i arzdan bir milyon defadan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşayan ve bir misafirhane-i Rahmâniyede bir lâmba ve soba olan güneşimizin yanmasının devamı için, her gün küre-i arzın denizleri kadar gazyağı ve dağları kadar kömür veya bin arz kadar odun yığınları lâzımdır ki sönmesin. Ve onu ve onun gibi ulvî yıldızları gazyağsız, odunsuz, kömürsüz yandıran ve söndürmeyen ve beraber ve çabuk gezdiren ve birbirine çarptırmayan bir nihayetsiz kudreti ve saltanatı, ışık parmaklarıyla gösteren bu kâinat şehr-i muhteşemindeki dünya sarayının elektrik lâmbaları ve idareleri ne derece o misâlden daha büyük, daha mükemmeldir; o derecede, sizin okuduğunuz veya okuyacağınız, fenn-i elektrik mikyasıyla, bu meşher-i âzam-ı kâinatın Sultanını, Münevvirini, Müdebbirini, Sâniini, o nuranî yıldızları şahit göstererek tanıttırır, tesbihatla, takdisatla sevdirir, perestiş ettirir.

Hem meselâ, nasıl ki bir kitap bulunsa ki, bir satırında bir kitap ince yazılmış ve herbir kelimesinde ince kalemle bir sûre-i Kur’âniye yazılmış. Gayet mânidar ve bütün meseleleri birbirini teyid eder ve kâtibini ve müellifini fevkalâde maharetli ve iktidarlı gösteren bir acîp mecmua, şeksiz, gündüz gibi kâtip ve musannifini kemâlâtıyla, hünerleriyle bildirir, tanıttırır. Mâşâallah, bârekâllah cümleleriyle takdir ettirir.

Aynen öylede, bu kâinat kitab-ı kebîri ki, birtek sahifesi olan zemin yüzünde

Müdebbir: idare eden, ilmiyle herşeyin sonunu görüp ona göre hikmetle iş yapan Allah	Münevvir: herşeyi maddî ve mânevî nurlandıran, sonsuz nur sahibi Allah
Sultan: hükümdâr, yönetici; Allah	Sâni: herşeyi mükemmel bir san’atla yaratan Allah
acip: şaşırtıcı, hayret verici	arz: dünya
bedahet: apaçıklık	bârekallah: Allah ne mübarek yaratmış, ne kadar hayırlı ve mübarek kılmış
fenn-i elektrik: elektrik bilimi	fevkalâde: olağanüstü
gayet: son derece	hüner: beceri, ustalık
iktidar: güç, kudret	intizam: disiplin, düzen
iştial: yanma, tutuşma	kemâlât: faziletler, iyilikler, mükemmel özellikler
kitab-ı kebir: büyük kitap	kozmoğrafya: astronomi, gök bilimi
kudret: güç ve iktidar	kâinat: evren, yaratılan herşey
kâtip: yazan, yazıcı	küre-i arz: yer küre, dünya
maşaallah: Allah dilemiş ve ne güzel yaratmış	mecmua: kitap, dergi
meşher-i âzam-ı kâinat: büyük kâinat sergisi	mikyas: ölçü
misafirhane-i Rahmâniye: Allah’ın sonsuz rahmetiyle kulları için bir konak gibi hazırladığı dünya	misal: örnek, benzetme
musannif: sınıflandıran, düzenleyen; daha önce yazılmış bir eseri derleyip toplayan, sınıflandıran	mu’cizekâr: mu’cize gösteren
mânidar: anlamlı	müellif: telif eden, yazan
nihayetsiz: sınırsız, sonsuz	nuranî: nurlu, parlak
perestiş ettirmek: sevdirmek	seyyar: gezen, dolaşan
sûre-i Kur’âniye: Kur’ân’ın sûresi	takdisat: kutsamalar, Allah’ı her türlü eksiklik ve çirkinlikten yüce tutmalar
tesbihat: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma	teyid etmek: desteklemek
ulvî: yüce, yüksek	zemin: yer
ziyade: çok, fazla	şehr-i muhteşem: muhteşem şehir
şeksiz: kuşkusuz, şüphesiz

 

[TaLHa]

Birinci Kısım - Sayfa 38

ve birtek forması olan baharda, üçyüz bin ayrı ayrı kitaplar hükmündeki üç yüz bin nebatî ve hayvanî taifeleri beraber, birbiri içinde, yanlışsız, hatasız, karıştırmayarak, şaşırmayarak, mükemmel, muntazam ve bazan ağaç gibi bir kelimede bir kasideyi ve çekirdek gibi bir noktada bir kitabın tamam bir fihristesini yazan bir kalem işlediğini gözümüzle gördüğümüz bu nihayetsiz mânidar ve her kelimesinde çok hikmetler bulunan şu mecmua-i kâinat ve bu mücessem Kur’ân-ı ekber-i âlem, mezkûr misaldeki kitaptan ne derece büyük ve mükemmel ve mânidar ise, o derecede—sizin okuduğunuz fenn-i hikmetü’l-eşya ve mektepte bilfiil mübaşeret ettiğiniz fenn-i kıraat ve fenn-i kitabet geniş mikyaslarıyla ve dürbîn gözleriyle—bu kitab-ı kâinatın Nakkâşını, Kâtibini hadsiz kemâlâtıyla tanıttırır, Allahu Ekber cümlesiyle bildirir, Sübhânallah takdisiyle tarif eder, Elhamdülillâh senâlarıyla sevdirir.

İşte bu fenlere kıyasen, yüzer fünûndan her bir fen, geniş mikyasıyla ve hususi âyinesiyle ve dürbünlü gözüyle ve ibretli nazarıyla bu kâinatın Hâlık-ı Zülcelâlini esmâsıyla bildirir, sıfâtını, kemâlâtını tanıttırır.

İşte bu muhteşem ve parlak bir burhan-ı vahdâniyet olan mezkûr hücceti ders vermek içindir ki, Kur’ân-ı Mucizü’l-Beyan çok tekrarla, en ziyade

1 خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ ve

2 رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ
​

âyetleriyle Hàlıkımızı bize tanıttırıyor, diye o mektepli gençlere dedim. Onlar dahi tamamıyla kabul edip tasdik ederek “Hadsiz şükür olsun Rabbimize ki, tam kudsî ve ayn-ı hakikat bir ders aldık. Allah senden razı olsun” dediler.

[NOT]

Dipnot-1 “Gökleri ve yeri yarattı.” En’âm Sûresi, 6:1.

Dipnot-2 “Göklerin ve yerin Rabbi.” Ra’d Sûresi, 13:16.[/NOT]

Allahu Ekber: “Allah en büyüktür”	Elhamdü lillâh: “ezelden ebede her türlü hamd ve övgü Allah’a mahsustur”
Hâlık: her şeyi yaratan Allah	Hâlık-ı Zülcelâl: sonsuz yücelik ve haşmet sahibi ve herşeyi yaratan Allah
Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan: açıklamalarıyla benzerini yapmakta akılları âciz bırakan Kur’ân	Kur’ân-ı ekber-i âlem: bir Kur’ân gibi olan büyük kâinat kitabı
Kâtib: bütün varlıkları bir kitap yazar gibi, mükemmel bir şekilde yaratan Allah	Nakkaş: herşeyi san’atlı bir şekilde nakış nakış işleyen Allah
Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah	Sübhânallah: “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir”
ayn-ı hakikat: gerçeğin ta kendisi	bilfiil: fiilen, gerçekte
burhan-ı vahdâniyet: Allah’ın birliğine ait delil	esmâ: Allah’ın isimleri
fenn-i hikmetü’l-eşya: felsefe ilmi; varlıkların hikmetlerini inceleyen ilim	fenn-i kitabet: yazma, hat sanatı
fenn-i kıraat: okuma ilmi	fihriste: içindekiler, program
fünun: fenler, bilimler	hadsiz: sayısız, sınırsız
hayvanî: hayvansal	hikmet: herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması
hususi: özel	hüccet: kesin delil
kaside: övgü şiiri	kemâlât: faziletler, iyilikler, mükemmel özellikler
kitab-ı kâinat: kâinat kitabı, evren	kudsî: her türlü kusur ve noksandan uzak, kutsal
kâinat: evren, yaratılan herşey	mecmua-i kâinat: kâinat kitabı
mezkûr: anılan, sözü geçen	mikyas: ölçü
misal: benzer, örnek	muntazam: düzenli, intizamlı
mânidar: mânâlı, anlamlı	mübaşeret: temas etme, meşgul olma
mücessem: cisimleşmiş, maddi yapısı olan	nazar: bakış, dikkat
nebâtî: bitkisel	nihayetsiz: sınırsız, sonsuz
senâ: övme, methetme	taife: grup, topluluk
takdis: Allah’ı her türlü eksiklik ve çirkinlikten yüce tutma	tasdik etmek: doğrulamak, onaylamak
ziyade: çok, fazla

 

[TaLHa]

Birinci Kısım - Sayfa 39

Ben de dedim:

İnsan binler çeşit elemlerle müteellim ve binler nev’î lezzetlerle mütelezziz olacak bir zîhayat makine ve gayet derece acziyle beraber hadsiz maddî-mânevî düşmanları ve nihayetsiz fakrıyla beraber hadsiz zâhirî ve bâtınî ihtiyaçları bulunan ve mütemadiyen zevâl ve firak tokatlarını yiyen bir biçare mahlûk iken, birden iman ve ubudiyetle böyle bir Padişah-ı Zülcelâle intisap edip bütün düşmanlarına karşı bir nokta-i istinat ve bütün hâcâtına medar bir nokta-i istimdat bularak, herkes mensup olduğu efendisinin şerefiyle, makamıyla iftihar ettiği gibi, o da böyle nihayetsiz Kadîr ve Rahîm bir Padişaha iman ile intisap etse ve ubudiyetle hizmetine girse ve ecelin idam ilânını kendi hakkında terhis tezkeresine çevirse ne kadar memnun ve minnettar ve ne kadar müteşekkirâne iftihar edebilir, kıyas ediniz.

O mektepli gençlere dediğim gibi, musibetzede mahpuslara da tekrar ile derim:

Onu tanıyan ve itaat eden, zindanda dahi olsa bahtiyardır. Onu unutan, saraylarda da olsa zindandadır, bedbahttır. Hattâ bir bahtiyar mazlum, idam olunurken bedbaht zâlimlere demiş: “Ben idam olmuyorum, belki terhis ile saadete gidiyorum. Fakat, ben de sizi idam-ı ebedî ile mahkûm gördüğümden sizden tam intikamımı alıyorum.” Lâ ilâhe illâllah diyerek sürur ile teslim-i ruh eder.

سُبْحَانَكَ لاَعِلْمَ لَنَاۤ اِلاَّ مَاعَلَّمْتَنَاۤ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

1


​

[NOT]Dipnot-1 “Seni her türlü noksandan tenzih ederiz, Senin bize öğrettiğinden başka bilgimiz yoktur. Sen herşeyi hakkıyla bilir, her işi hikmetle yaparsın.” Bakara Sûresi, 2:32.



[/NOT]

Kadîr: herşeye gücü yeten, herşeyi yapabilen, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah	Lâ ilâhe illâllah: “Allah’tan başka ilâh yoktur”
Padişah-ı Zülcelâl: sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Padişah, Allah	Rahîm: rahmeti herşeyi kuşatan, sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah
acz: acizlik, güçsüzlük	bahtiyar: talihli, mutlu
bedbaht: kötü bahtlı, talihsiz	biçare: çaresiz
bâtınî: iç, görünmeyen	ecel: ölüm vakti
elem: acı, keder	fakr: fakirlik, ihtiyaç hâli
firak: ayrılık	gayet: son derece
hadsiz: sınırsız	hâcât: ihtiyaçlar
idam-ı ebedî: dirilmemek üzere sonsuz yok oluş	iftihar etmek: övünmek
intisap etmek: mensup olmak, bağlanmak	mahkûm: hüküm giyen, hükmedilen
mahlûk: yaratık	mahpus: hapsedilmiş
mazlum: zulme uğramış	medar: dayanak noktası, eksen
mensup: bağlı	minnettar: şükran duyma
musibetzede: belâya, sıkıntıya düşmüş olan kimse	müteellim: acı çeken
mütelezziz: lezzet alan, lezzetlenen	mütemadiyen: sürekli olarak
müteşekkirâne: teşekkür ederek	nev’î: çeşit, tür
nihayetsiz: sonsuz	nokta-i istimdad: medet, yardım isteme noktası
nokta-i istinad: dayanak noktası	saadet: mutluluk
sürur: mutluluk, sevinç	terhis: göreve son verme, dünya görevinin sona ermesi, ölüm
teslim-i ruh: ruhunu teslim etme, ölme	tezkere: belge
ubûdiyet: Allah’a kulluk	zahirî: açık, görünürde
zevâl: geçip gitme, kaybolma	zîhayat: canlı, hayat sahibi