Sual : kur’anın 4 esası nedir?
El-Cevap: Tevhid, Risalet, Haşir, Adalet ve İbadet
Sual: Burhanı inni ve limmi nedir?
El-Cevap : Burhan-ı inni: eserden müessire geçmek demektir. Mesela, dumanın ateşe delil olması gibi. (Allahın varlığı ispar edilirken bu metodla ispat edilir.) Burhan-ı limmi ise: müessirden esere geçmek demektir. Ateşin dumana delil olması gibi. Gece görülen ateşten orada duman olduğunu anlamak gibi. ( Tevhidin haricindeki, Risalet, Haşr gibi imani mevzular bu metodla ispatt edilir.)
Sual : Manayı ismi ve Manayı harfi nedir?
El-Cevap : Manay-ı harfi: mevcudata Allah namına bakmak demektir. Kuranında da bizden istediği bakış tarzı budur. Mesela güzel bir çiçeğe bakarken “Allah ne güzel yaratmış” yağmura bakarken “yağdırılıyor” nazarıyla bakmak. Manay-ı İsmi: mevcudata mevcudat ve tabiat namına bakmak demektir. “Allah ne güzel yaratmış” diye bakmak lazımken “ne güzel” diye bakmak, yağmurdan bahsederken “yağdırılıyor” değilde “yağıyor” demek gibi.
Sual : Taklidi ve tahkiki iman nedir.?
El-Cevap : Taklidi iman kişinin aile ve çevresinden delilsiz bir şekilde iman esaslarını öğrenip iman etmesidir. Böyle bir imanı taşıyan insanların imanı zayıf bir iman olup kolaylıkla günahlara ve küfre girebilirler. Tahkiki iman ise araştırmaya dayalı delilli ispatlı bir iman olup Allaha adeta görüyormuş gibi iman etmektir. Allahın bizden istediği böyle bir imandır. İslam alimleri herkesin imanını kuvvetlendirmesinin farzı ayn olduğunu söylemişlerdir.
Sual : Allah bir olduğu halde had ve hesaba gelmez bu kadar mevcudatı nasıl işitiyor görüyor ve idare ediyor? Bunu nasıl izah edebiliriz.
El-Cevap : Güneş bir tane olduğu halde bir anda yeryüzündeki bütün bitki, hayvan ve insanlara ısı, ışık verebiliyor. Bu güneşe zor gelmediği gibi onu yaratan Allaha da bu kadar varlıkları çekip çevirmek zor gelmez. Bir komutan bir “arş” emriyle bir askeride hareket ettirir bir orduyu da. Komutana göre bu ikisi aynı kolaylıktadır. Allahın kudretine nisbetlede en küçükle en büyük aynı kolaylıktadır.
Sual : Marifetullahı nasıl elde edebiliriz?.
El-Cevap : Marifetullah afaki ve enfüsi seyr olmak üzere iki şekilde elde edilir. Afaki seyr mevcudata varlıklara bakarak, marifetullahı elde etmek, enfüsi seyr ise, insanın kendi vucut ve ruhunu tahlil ederek Allahın sanatını müşahede ederek marifetullahı elde etmesidir.
Sual : İnsan Allaha kaç cihetle ayinedarlık eder.
El-Cevap : 3 cihetle. 1) Zıtlarla. Yani insan kendindeki acz ile Allahın kudretini, fakirliğiyle Allahın zenginliğini ve rahmetini, hastalıkla Allahın Şafi ismini vs. anlar. 2) Numunelerle. Mesela bizde işitme görme hayat ilim olduğu gibi Allahında işitmesi görmesi, hayat ve ilmi vardır. 3) üzerimizde tecelli eden sanat ve nakışlarla. Mesela Allahın musavvir, müzeyyin ismi, yaratan oluşu bizim üzerimizde tecelli eder.
Sual : Acz ve fakr nedir?
El-Cevap : Acz insanın musibetlere karşı güçsüz oluşu, fakr ise insanın ihtiyaç ve arzularını temine gücü yetmemesi demektir.
Sual : Acz ve fakr insanı Allaha yöneltir mi?
El-Cevap : musibetlere maruz olan bir insan, musibetlerden kurtulmaya gücü yetmeyince ister istemez kendisine yardım edecek bir noktayı istinad arar. Musibetlere karşı noktayı istinad ancak Allaha iman ve Allahın kudretine istinad ile olur. İhtiyaç ve arzularını temin edemeyen insan ister istemez bir noktayı istimdad arar. Bu ise onu ahirete imana ve Allahın merhametine iltica etmeye götürür.
Sual : Lezzeti ruhaniye nasıl elde edilir.?
El-Cevap : lezzeti ruhaniye, imanı billah, marifetullah ve muhabbetullahın neticesidir.
Sual : Muhabbetin sebepleri nelerdir.?
El-Cevap : muhabbetin sebebleri cemal (güzellik) kemal (mükemmellik) ihsan (iyilik) tir.
Sual : Muhabbetullah nasıl elde edilir.?
El-Cevap : kainata manayı harfiyle bakarak mevcudatta olan bütün güzellik, mükemmellik ve iyiliklerin hepsinin Allahdan olduğunu bilmek anlamakla muhabbetullah oluşur.
Sual : Muhabbetullahın neticesi nedir.?
El-Cevap : muhabbetullahın yani Allahı sevmenin neticesi onun peygamberine bağlanmak kuran ve sünneti yaşamaktır.
El-Cevap: Tevhid, Risalet, Haşir, Adalet ve İbadet
Sual: Burhanı inni ve limmi nedir?
El-Cevap : Burhan-ı inni: eserden müessire geçmek demektir. Mesela, dumanın ateşe delil olması gibi. (Allahın varlığı ispar edilirken bu metodla ispat edilir.) Burhan-ı limmi ise: müessirden esere geçmek demektir. Ateşin dumana delil olması gibi. Gece görülen ateşten orada duman olduğunu anlamak gibi. ( Tevhidin haricindeki, Risalet, Haşr gibi imani mevzular bu metodla ispatt edilir.)
Sual : Manayı ismi ve Manayı harfi nedir?
El-Cevap : Manay-ı harfi: mevcudata Allah namına bakmak demektir. Kuranında da bizden istediği bakış tarzı budur. Mesela güzel bir çiçeğe bakarken “Allah ne güzel yaratmış” yağmura bakarken “yağdırılıyor” nazarıyla bakmak. Manay-ı İsmi: mevcudata mevcudat ve tabiat namına bakmak demektir. “Allah ne güzel yaratmış” diye bakmak lazımken “ne güzel” diye bakmak, yağmurdan bahsederken “yağdırılıyor” değilde “yağıyor” demek gibi.
Sual : Taklidi ve tahkiki iman nedir.?
El-Cevap : Taklidi iman kişinin aile ve çevresinden delilsiz bir şekilde iman esaslarını öğrenip iman etmesidir. Böyle bir imanı taşıyan insanların imanı zayıf bir iman olup kolaylıkla günahlara ve küfre girebilirler. Tahkiki iman ise araştırmaya dayalı delilli ispatlı bir iman olup Allaha adeta görüyormuş gibi iman etmektir. Allahın bizden istediği böyle bir imandır. İslam alimleri herkesin imanını kuvvetlendirmesinin farzı ayn olduğunu söylemişlerdir.
Sual : Allah bir olduğu halde had ve hesaba gelmez bu kadar mevcudatı nasıl işitiyor görüyor ve idare ediyor? Bunu nasıl izah edebiliriz.
El-Cevap : Güneş bir tane olduğu halde bir anda yeryüzündeki bütün bitki, hayvan ve insanlara ısı, ışık verebiliyor. Bu güneşe zor gelmediği gibi onu yaratan Allaha da bu kadar varlıkları çekip çevirmek zor gelmez. Bir komutan bir “arş” emriyle bir askeride hareket ettirir bir orduyu da. Komutana göre bu ikisi aynı kolaylıktadır. Allahın kudretine nisbetlede en küçükle en büyük aynı kolaylıktadır.
Sual : Marifetullahı nasıl elde edebiliriz?.
El-Cevap : Marifetullah afaki ve enfüsi seyr olmak üzere iki şekilde elde edilir. Afaki seyr mevcudata varlıklara bakarak, marifetullahı elde etmek, enfüsi seyr ise, insanın kendi vucut ve ruhunu tahlil ederek Allahın sanatını müşahede ederek marifetullahı elde etmesidir.
Sual : İnsan Allaha kaç cihetle ayinedarlık eder.
El-Cevap : 3 cihetle. 1) Zıtlarla. Yani insan kendindeki acz ile Allahın kudretini, fakirliğiyle Allahın zenginliğini ve rahmetini, hastalıkla Allahın Şafi ismini vs. anlar. 2) Numunelerle. Mesela bizde işitme görme hayat ilim olduğu gibi Allahında işitmesi görmesi, hayat ve ilmi vardır. 3) üzerimizde tecelli eden sanat ve nakışlarla. Mesela Allahın musavvir, müzeyyin ismi, yaratan oluşu bizim üzerimizde tecelli eder.
Sual : Acz ve fakr nedir?
El-Cevap : Acz insanın musibetlere karşı güçsüz oluşu, fakr ise insanın ihtiyaç ve arzularını temine gücü yetmemesi demektir.
Sual : Acz ve fakr insanı Allaha yöneltir mi?
El-Cevap : musibetlere maruz olan bir insan, musibetlerden kurtulmaya gücü yetmeyince ister istemez kendisine yardım edecek bir noktayı istinad arar. Musibetlere karşı noktayı istinad ancak Allaha iman ve Allahın kudretine istinad ile olur. İhtiyaç ve arzularını temin edemeyen insan ister istemez bir noktayı istimdad arar. Bu ise onu ahirete imana ve Allahın merhametine iltica etmeye götürür.
Sual : Lezzeti ruhaniye nasıl elde edilir.?
El-Cevap : lezzeti ruhaniye, imanı billah, marifetullah ve muhabbetullahın neticesidir.
Sual : Muhabbetin sebepleri nelerdir.?
El-Cevap : muhabbetin sebebleri cemal (güzellik) kemal (mükemmellik) ihsan (iyilik) tir.
Sual : Muhabbetullah nasıl elde edilir.?
El-Cevap : kainata manayı harfiyle bakarak mevcudatta olan bütün güzellik, mükemmellik ve iyiliklerin hepsinin Allahdan olduğunu bilmek anlamakla muhabbetullah oluşur.
Sual : Muhabbetullahın neticesi nedir.?
El-Cevap : muhabbetullahın yani Allahı sevmenin neticesi onun peygamberine bağlanmak kuran ve sünneti yaşamaktır.