Fatih uğurlu: Hocam, kısaca hafızlığın genel tanımına yapar mısınız?
Yrd. Doç. Dr. Ali Osman Yüksel: ''Hıfz'' ezberlemek, ''hafıza'' ise toplayıp biriktirmek demektir.Bundan dolayıdır ki; ''Kur'an-ı ezberlemek işini becerip, başarmak suretiyle onun tamamını belleğinde toplayan fertlere ''Hafız'' denilmektedir.''Kur'an-ı Kerimin tamamını, usulünce ezbere okumak meziyeti'' olarakta tanımlanan ''Hafızlık'' bir Kur'an kursu eğitimi semeresidir ki, İmam hatip lisesinde ve öğrenim sonrasındaki dini ve mesleki hayatta, halkımızın saygısına mazhar olanların çoğunun, Kur'an kursu eğitimi gördüğü bir gerçektir.
Hocam, Kur'anın asıl metninin olduğu gibi muhafaza edilmesi ve bu metnin sonraki nesillere sağlıklı bir şekilde intikali için neler gereklidir?
1-Yazı
Yazıdan maksat, Kuran ayetlerini yazarak ve yazdırtarak mushaflaştırmak suretiyle olacaktır.Zira metni bir defa yazmak, bazen on defa okumaya bedel olabilecektir.Bu da aynı zamanda bundan sonra yer alacak olan''hıfz'' şartının gerçekleşmesi demektir.Ancak bu ''yazı'' olayı, çok büyük bir dikkat ve hassasiyet ister.Belki de bunu, ''Zabt'' sıfatıyla ifade etmek daha doğru olacaktır.
2-Hıfz
Bundan maksat, tek kelimeyle ''hafızlık'' demektir.Kıraat ilminin büyük üstadlarından Muhaddis İbnu'l-Cezeri (833/1429),Kuran metninin naklinde en çok itimad edilmesi gereken kaynağın, hafızların hıfzı ve onların sadrı (gönlü) olduğunu, Müslim'den naklettiği şu kutsi hadise dayanarak belirtmektedir:
''Rabbim bana'''Kalk, Kureyşe git; onları inzar et! Dedim ki: Ey Rabbim, o zaman onlar benin başımı kırarlar.Hatta ekmek ufalar gibi ufalayıp unuufak ederler.Bunun üzerine buyurdu ki: ''Ben seni Kureyşle, Kureyşi de seninle imtihan etmekteyim.Sana bir kitap indirdim ki onu su yakayamaz.Sen onu uyanıkken de uyurken de okursun.Sen bir ordu (asker) gönder; ben de ona itaat edenlerle birlikte sana isyan edenlere savaş.Ve sen infak et ki, sana da infak olunsun!''
3-Arz
Bu, Kuranı Kerimin hem öğrenimini, hem de hıfz ve talimini; mutlaka bir üstadın kontrolü ve murakabesi altında okuyarak, dinleterek ve ondan da dinlemek suretiyle yapılabilecek olan çok sağlıklı bir tahsil metodudur.
Üstad, Prof. Dr. Muhammet Hamidullah'ında dediği gibi: ''Kuran metninin muhafazası için yazı, ezber (hıfz) ve bir üstad yanında öğrenim görme şeklinde alınmış (bulunan) üçlü tedbir sayesinde, bu Kitab-ı Mubin tam ve kamil olarak zamanımıza kadar ulaşmış bulunmaktadır.
4-İcazet
Bunun bilinen diğer iki adı daha vardır: ''İcazetname'' ve ''Şehadetname.''
Her meslek erbabının mesleğini icra edebilmesi için kendisinden istenecek olan ilk şey, onun talip olduğu işe ne kadar ehil olup- olmadığını isbat eden yazılı ve tasdikli bir belge olacaktır..Ki bu belge ait olduğu şahsın, bir usta elinden çıktığını ve yapacağı işte başarılı oolacağını anlatır.
Kuran öğretmek de aynen böyledir.Ancak bu işin yetki belgesine özellikle İcaztename denilmektedir.Bu belgenin, Kuran üstadı tarafından öğrencileri arasından hak etmiş bulunanlara verilmesi gerekir.Çünkü bütün işlerimizi diplomalı ve bonservisli alim ve ustalardan öğrenip de, Allah(celle celalüh) kelamı olarak iman getirdiğimiz mukaddes kitabımızı ehliyetsiz ve icazetsiz kimselerden öğrenmeye kalkışmamış hiç doğru değildir.Bunun için de derler ki: ''Her şeyin, öğrenilmesi için bir kitabı vardır.Ancak Kuran öğrenmenin kitabı yok, hocası vardır''
Hocam, şimdi orjinal metinleri saklamada çok değişik yöntemlerde gelişti.Teknolojinin verdiği imkanlar mesela, ses bandı, plak, sinema filmi, video kaseti, CD VCD.
Kuranı ezberleyen hafızlar, onun sözlerini saklayan yazı, plak, sinema filmi, ses bandı ve video kaseti gibi (odiyovizüel) herhangi bir cansız hafızadan tbütünüyle farklı değerlerdir.
Çünkü onlar , mekanik hafızlar ve benzeri şeyler gibi yalnızca cansız simgelerle doldurulmuş değillerdir.Onlar özellikle İslamın ruhu ile de yüklüdürler ve onlar, ayet ve sureler arasındaki gerekli ilişkileri kurup, icap ettiğninde canlı olarak tekrarlayabilene yegane değerlerimizdir.
Yaklaşık ondört buçuk yüzyıl boyunca olduğu gibi bundan böylede yine onlar, ''Kuranın canlı şahitleri'' olarak nesillerden nesillere islamı aktaracaklardır.
Çok şerefli bir mertebe
Merhum Prof. Dr.Tayyip Okiç hoca şöyle söyler:
''Fatihadan Nas suresine kadar Kuranı Kermin bütün sureleerini ezberlemek demek olan Hafızlık çok şerefli bir mertebedir.''Sizin hayırlınız Kuran öğrenip öğretenlerinizdir'' hadisine uyularak başlayan hafızlık Peygamber zamanından günümüze kadar devam edip gelmiş bulunmaktadır.İşte Peygamber (sallalahu aleyhi vesellemin) bu güzel tavsiyesine hemen ve sürekli bir şekilde uyulduğu için İslam aleminin her köşesinde Kuran ezberleyen hafızların sayısı günler geçtikçe artmış, eksilmemiştir.Osmanlı Türkleri imparatorluk döneminde Hafızlık çalışmlarına çok büyük önem vermişler ve sırf bu iş için Daru'l-Huffaz ve Daru'l-Kurra adında özel müesseseler kurmuşlardır.Halen bile Türkiye Türkleri çok şerefli bu hizmeti yaptırmaya devam etmektedirler.Sadece bu işin kurumlarının adı: Kuran Kursa olarak değiştirilmiştir.''
Evliya Çelebinin (1093/1682) bildirdiğine göre, onun zamanında sadece İstanbulda dokuz bin hafız bulunuyordu.Ki bunların üçte biri kadın idi.
Hocam, hafızlığa nasıl başlatıyorsunuz?
Hafızlığında kendine göre teknikleri var,Bu işi yapan, yani hafız yetiştiren hocanın da kendilerine göre metodları var.Ben aday önüme geldiği zaman, daha yüzüne baktığım zaman onun kaç sahife okuyacağını anlarım.''Sen 1'liksin, sen 2'liksin, sen 5'liksin derim.''YANİ 1, 2, 5 sahife.Kolay kolayda yanılmam.
HERKES HAFIZ ADAYIDIR
Bir süre sonra ''oğlum senden hafız olmaz'' dediğini oluyor mu?
Böyle birşey olmaz, mümkün değil.Hafız olmak isteyipte hafız olamayan bir öğrencimi hatırlamıyorum.Her Allah(celle celalüh)ın kulu mutlaka hafız olur, yeter ki istesin.Ama şeytan bazen aldatır, işe güce dalar, derdi olur.Böylece ne kadar yapmışsa o kadar kalır.Ama kendisini toparlarsa kaldığı yerden tekrar devam eder ve Allah(celle celalüh)ın lütfu ile yeniden hafızlık yolunda ilerler.Kuranın muhatabı insandır.İnamış insan Kuranı Kerimi öğrenmek zorundadır.En azından namzda okuyacağı sureleri öğrenmek zorundadır, doğru dürüst öğrenmek zorundadır.Binaaleyh burada hafıza devreye giriyor.Hele ''Benim yaşım geçmiş, benden hiçbirşey olmaz'' sözü çok berbat bir sözdür.Adam belki 60 yaşında iman edecek,Allah(celle celalüh)ın dinine girecek,O insan hafızlık yapmak isterse biz ona ne diyeceğiz, ''Sendan hafız olmaz, yaşın geçmiş.'' Böyle şey olmaz.Herkes bir hafız adayıdır, yeter ki hulus-i kalp ile istesin.Mesela Sahabe-i Kiram hepsi yaşlı-başlı insanlardı ve hepsi de hafız olmuşlardı.Hazreti Ebubekir, Hazreti Ömer, Hazreti Osman, hepsi hafızdılar.En küçükleri Hazreti Ali idi, o da hafızdı.Geçenlerde Ali Ulvi Kurucu üstadımın hatıralarını okuyorum.Merhum benim de hocam, Mustafa Runyun'un babası Kaşıkçı amca ne yapmış, 60'ından sonra Medineye hicret ettiklerinde başlamış hafızlığa.Ve hatimle teravih kıldırmış.Benim köyümün yakınında bir köy var, Amarat.Orada bir köylü 60'ından sonra hıfzını tamamladı, hafız oldu ve ilim tahsil etti , alim oldu,İslamda insana bütün kapılar açık, yeter ki iste.Bunun olmayacağını düşünmek insanın mantığına da ayıkır bir olay.İnsanda başka keramet aramayacağız, en büyük keramet hafızlıktır.
Hocam hafızlık, yani Kuranın tamamını ezberlemek kaç ay istiyor?
Normalde 20 ayda bitiriliyor.Ama, 120 günde yani 4 ayda bitirenlerde var.İşte Ömer Çetin.Profesör adayı Halil İbrahim Kaçar 120 günde.Ömer Çetinle tek gün tatil yapmadık,.Her gün 5 sahife, 5 sahife ezberledi.İnan, bazen talebeden utandığım oluyordu.Kışta kıyamette sabah geliyorum, Ömer Çetin orada bekliyor. Bir gün dahi ondan erken gelemedim.Muhammed Hamdi Elmalılı da 120 günde hafız olmuş.
Son yıllarda yaygınlaşan gerek ülke çapında, gerekse uluslararası çapta çapta yapılan hafızlık ve Kuran okuma yarışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok faydalı olduğu kanatindeyim.Bu yarışmalar, Kuran öğrenmeye teşviktir, çok iyidir.
Kuran aydınlığında yaşayacağımız bir dünya duasıyla teşekkürlerimiz sunuyoruz.Nice hafızlar yetiştirmenizi temenni ediyoruz.Manasını bilen, ilmiyle amel eden, Türkiyeyi aydınlatan hafızlar
Amin Amin Amin...
Yrd. Doç. Dr. Ali Osman Yüksel: ''Hıfz'' ezberlemek, ''hafıza'' ise toplayıp biriktirmek demektir.Bundan dolayıdır ki; ''Kur'an-ı ezberlemek işini becerip, başarmak suretiyle onun tamamını belleğinde toplayan fertlere ''Hafız'' denilmektedir.''Kur'an-ı Kerimin tamamını, usulünce ezbere okumak meziyeti'' olarakta tanımlanan ''Hafızlık'' bir Kur'an kursu eğitimi semeresidir ki, İmam hatip lisesinde ve öğrenim sonrasındaki dini ve mesleki hayatta, halkımızın saygısına mazhar olanların çoğunun, Kur'an kursu eğitimi gördüğü bir gerçektir.
Hocam, Kur'anın asıl metninin olduğu gibi muhafaza edilmesi ve bu metnin sonraki nesillere sağlıklı bir şekilde intikali için neler gereklidir?
1-Yazı
Yazıdan maksat, Kuran ayetlerini yazarak ve yazdırtarak mushaflaştırmak suretiyle olacaktır.Zira metni bir defa yazmak, bazen on defa okumaya bedel olabilecektir.Bu da aynı zamanda bundan sonra yer alacak olan''hıfz'' şartının gerçekleşmesi demektir.Ancak bu ''yazı'' olayı, çok büyük bir dikkat ve hassasiyet ister.Belki de bunu, ''Zabt'' sıfatıyla ifade etmek daha doğru olacaktır.
2-Hıfz
Bundan maksat, tek kelimeyle ''hafızlık'' demektir.Kıraat ilminin büyük üstadlarından Muhaddis İbnu'l-Cezeri (833/1429),Kuran metninin naklinde en çok itimad edilmesi gereken kaynağın, hafızların hıfzı ve onların sadrı (gönlü) olduğunu, Müslim'den naklettiği şu kutsi hadise dayanarak belirtmektedir:
''Rabbim bana'''Kalk, Kureyşe git; onları inzar et! Dedim ki: Ey Rabbim, o zaman onlar benin başımı kırarlar.Hatta ekmek ufalar gibi ufalayıp unuufak ederler.Bunun üzerine buyurdu ki: ''Ben seni Kureyşle, Kureyşi de seninle imtihan etmekteyim.Sana bir kitap indirdim ki onu su yakayamaz.Sen onu uyanıkken de uyurken de okursun.Sen bir ordu (asker) gönder; ben de ona itaat edenlerle birlikte sana isyan edenlere savaş.Ve sen infak et ki, sana da infak olunsun!''
3-Arz
Bu, Kuranı Kerimin hem öğrenimini, hem de hıfz ve talimini; mutlaka bir üstadın kontrolü ve murakabesi altında okuyarak, dinleterek ve ondan da dinlemek suretiyle yapılabilecek olan çok sağlıklı bir tahsil metodudur.
Üstad, Prof. Dr. Muhammet Hamidullah'ında dediği gibi: ''Kuran metninin muhafazası için yazı, ezber (hıfz) ve bir üstad yanında öğrenim görme şeklinde alınmış (bulunan) üçlü tedbir sayesinde, bu Kitab-ı Mubin tam ve kamil olarak zamanımıza kadar ulaşmış bulunmaktadır.
4-İcazet
Bunun bilinen diğer iki adı daha vardır: ''İcazetname'' ve ''Şehadetname.''
Her meslek erbabının mesleğini icra edebilmesi için kendisinden istenecek olan ilk şey, onun talip olduğu işe ne kadar ehil olup- olmadığını isbat eden yazılı ve tasdikli bir belge olacaktır..Ki bu belge ait olduğu şahsın, bir usta elinden çıktığını ve yapacağı işte başarılı oolacağını anlatır.
Kuran öğretmek de aynen böyledir.Ancak bu işin yetki belgesine özellikle İcaztename denilmektedir.Bu belgenin, Kuran üstadı tarafından öğrencileri arasından hak etmiş bulunanlara verilmesi gerekir.Çünkü bütün işlerimizi diplomalı ve bonservisli alim ve ustalardan öğrenip de, Allah(celle celalüh) kelamı olarak iman getirdiğimiz mukaddes kitabımızı ehliyetsiz ve icazetsiz kimselerden öğrenmeye kalkışmamış hiç doğru değildir.Bunun için de derler ki: ''Her şeyin, öğrenilmesi için bir kitabı vardır.Ancak Kuran öğrenmenin kitabı yok, hocası vardır''
Hocam, şimdi orjinal metinleri saklamada çok değişik yöntemlerde gelişti.Teknolojinin verdiği imkanlar mesela, ses bandı, plak, sinema filmi, video kaseti, CD VCD.
Kuranı ezberleyen hafızlar, onun sözlerini saklayan yazı, plak, sinema filmi, ses bandı ve video kaseti gibi (odiyovizüel) herhangi bir cansız hafızadan tbütünüyle farklı değerlerdir.
Çünkü onlar , mekanik hafızlar ve benzeri şeyler gibi yalnızca cansız simgelerle doldurulmuş değillerdir.Onlar özellikle İslamın ruhu ile de yüklüdürler ve onlar, ayet ve sureler arasındaki gerekli ilişkileri kurup, icap ettiğninde canlı olarak tekrarlayabilene yegane değerlerimizdir.
Yaklaşık ondört buçuk yüzyıl boyunca olduğu gibi bundan böylede yine onlar, ''Kuranın canlı şahitleri'' olarak nesillerden nesillere islamı aktaracaklardır.
Çok şerefli bir mertebe
Merhum Prof. Dr.Tayyip Okiç hoca şöyle söyler:
''Fatihadan Nas suresine kadar Kuranı Kermin bütün sureleerini ezberlemek demek olan Hafızlık çok şerefli bir mertebedir.''Sizin hayırlınız Kuran öğrenip öğretenlerinizdir'' hadisine uyularak başlayan hafızlık Peygamber zamanından günümüze kadar devam edip gelmiş bulunmaktadır.İşte Peygamber (sallalahu aleyhi vesellemin) bu güzel tavsiyesine hemen ve sürekli bir şekilde uyulduğu için İslam aleminin her köşesinde Kuran ezberleyen hafızların sayısı günler geçtikçe artmış, eksilmemiştir.Osmanlı Türkleri imparatorluk döneminde Hafızlık çalışmlarına çok büyük önem vermişler ve sırf bu iş için Daru'l-Huffaz ve Daru'l-Kurra adında özel müesseseler kurmuşlardır.Halen bile Türkiye Türkleri çok şerefli bu hizmeti yaptırmaya devam etmektedirler.Sadece bu işin kurumlarının adı: Kuran Kursa olarak değiştirilmiştir.''
Evliya Çelebinin (1093/1682) bildirdiğine göre, onun zamanında sadece İstanbulda dokuz bin hafız bulunuyordu.Ki bunların üçte biri kadın idi.
Hocam, hafızlığa nasıl başlatıyorsunuz?
Hafızlığında kendine göre teknikleri var,Bu işi yapan, yani hafız yetiştiren hocanın da kendilerine göre metodları var.Ben aday önüme geldiği zaman, daha yüzüne baktığım zaman onun kaç sahife okuyacağını anlarım.''Sen 1'liksin, sen 2'liksin, sen 5'liksin derim.''YANİ 1, 2, 5 sahife.Kolay kolayda yanılmam.
HERKES HAFIZ ADAYIDIR
Bir süre sonra ''oğlum senden hafız olmaz'' dediğini oluyor mu?
Böyle birşey olmaz, mümkün değil.Hafız olmak isteyipte hafız olamayan bir öğrencimi hatırlamıyorum.Her Allah(celle celalüh)ın kulu mutlaka hafız olur, yeter ki istesin.Ama şeytan bazen aldatır, işe güce dalar, derdi olur.Böylece ne kadar yapmışsa o kadar kalır.Ama kendisini toparlarsa kaldığı yerden tekrar devam eder ve Allah(celle celalüh)ın lütfu ile yeniden hafızlık yolunda ilerler.Kuranın muhatabı insandır.İnamış insan Kuranı Kerimi öğrenmek zorundadır.En azından namzda okuyacağı sureleri öğrenmek zorundadır, doğru dürüst öğrenmek zorundadır.Binaaleyh burada hafıza devreye giriyor.Hele ''Benim yaşım geçmiş, benden hiçbirşey olmaz'' sözü çok berbat bir sözdür.Adam belki 60 yaşında iman edecek,Allah(celle celalüh)ın dinine girecek,O insan hafızlık yapmak isterse biz ona ne diyeceğiz, ''Sendan hafız olmaz, yaşın geçmiş.'' Böyle şey olmaz.Herkes bir hafız adayıdır, yeter ki hulus-i kalp ile istesin.Mesela Sahabe-i Kiram hepsi yaşlı-başlı insanlardı ve hepsi de hafız olmuşlardı.Hazreti Ebubekir, Hazreti Ömer, Hazreti Osman, hepsi hafızdılar.En küçükleri Hazreti Ali idi, o da hafızdı.Geçenlerde Ali Ulvi Kurucu üstadımın hatıralarını okuyorum.Merhum benim de hocam, Mustafa Runyun'un babası Kaşıkçı amca ne yapmış, 60'ından sonra Medineye hicret ettiklerinde başlamış hafızlığa.Ve hatimle teravih kıldırmış.Benim köyümün yakınında bir köy var, Amarat.Orada bir köylü 60'ından sonra hıfzını tamamladı, hafız oldu ve ilim tahsil etti , alim oldu,İslamda insana bütün kapılar açık, yeter ki iste.Bunun olmayacağını düşünmek insanın mantığına da ayıkır bir olay.İnsanda başka keramet aramayacağız, en büyük keramet hafızlıktır.
Hocam hafızlık, yani Kuranın tamamını ezberlemek kaç ay istiyor?
Normalde 20 ayda bitiriliyor.Ama, 120 günde yani 4 ayda bitirenlerde var.İşte Ömer Çetin.Profesör adayı Halil İbrahim Kaçar 120 günde.Ömer Çetinle tek gün tatil yapmadık,.Her gün 5 sahife, 5 sahife ezberledi.İnan, bazen talebeden utandığım oluyordu.Kışta kıyamette sabah geliyorum, Ömer Çetin orada bekliyor. Bir gün dahi ondan erken gelemedim.Muhammed Hamdi Elmalılı da 120 günde hafız olmuş.
Son yıllarda yaygınlaşan gerek ülke çapında, gerekse uluslararası çapta çapta yapılan hafızlık ve Kuran okuma yarışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok faydalı olduğu kanatindeyim.Bu yarışmalar, Kuran öğrenmeye teşviktir, çok iyidir.
Kuran aydınlığında yaşayacağımız bir dünya duasıyla teşekkürlerimiz sunuyoruz.Nice hafızlar yetiştirmenizi temenni ediyoruz.Manasını bilen, ilmiyle amel eden, Türkiyeyi aydınlatan hafızlar
Amin Amin Amin...