Çocukluğumun Ramazanları

Gazetelerde, eski ramazan günlerini anan yaşlıların hâtıralarına rastlanır. Elbette her yazar, kendi yaşına göre geçmiş yılları anlatmaktadır. Özellikle çocukluk çağında silinmez izler bırakan ramazan ayları, ileri yaşlardaki kişilerin zihninde ve hayâlinde, yaşanmış en güzel zamanlardır. Güzel olmakla birlikte, değişen şartlar sebebiyle, geri gelmesi mümkün olmayan vakitlerdir. Bu zamanları o günlerden bu günlere taşımak, hakkıyla anlatmak zordur. Ancak, zor olmasına rağmen, ifâde edilebildiği kadarı bile, anlatana olduğu kadar okuyana da zevk vermektedir ki, bu âdet devam edegelmektedir.

Bu ramazan-ı şerîfte, gazetemiz yazarlarından Osman Zengin Beyin ısrarlı teşviklerine ittibâen, bendeniz de altmış yıl öncelerine âit hayat sahnelerinden kesitler sunmaya çalışacağım. Anadolu’nun birçok ilçesi gibi, anlatacağım hâdiselerin yaşandığı bu kasaba da, bugün köylerde bulunan pek çok imkândan mahrûm idi. Şimdiki hayatın vazgeçilmez nice unsûru, 1950’lerde hayal bile edilemeyen konulardı.

Yaşadığımız ilçe, Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısımlarında yer alan, bereketli bir ova üzerinde ve Kızılırmak kenarında kurulmuş, târihî bir yerleşim alanı idi. Çok büyük bir kaya kütlesi üzerindeki kalesi, ırmağın üzerindeki kadîm taş köprüsü, mütevâzı Anadolu evleri, verimli bağ – bahçeleri ve mânevî değerlerine hâlâ kıymet veren, Osmanlı kültürünün izlerini taşıyan sıcak kanlı insanları ile çocukluğumun güzîde hâtıraları bu kasabada teşekkül etti.

Burada aklımda kalan ilk ramazan, yaz aylarına tesâdüf etmekte idi. Bunu te’yid için, Bilal Tunç Beyin sitesinde (*) yer alan târîh çevirme usûllerine başvurduğumda, 1950 yılı (hicrî 1369) ramazanının temmuz ayına tesâdüf ettiğini gördüm. Demek ki, hâfızam beni yanıltmamıştı.

Bu yıl, uzun bir zaman halkın rağmına hükümlerini zorla icrâ eden güçler, yapılan ilk serbest seçimde iktidârı kaybetmişti. Milletin istediği bir idâre iş başına geçmişti. Bunların da ilk icrâatı, ezanı aslî şeklinde okutmak olmuştu. Dînî bakımdan olduğu kadar, siyâsî bakımdan da gerçek hürriyete doğru adımlar atılacağına dâir halkın ümitleri canlanmıştı. Bütün bu durumlar idrâk edilen ramazanın daha aşk ve şevkle karşılanmasına vesîle olmuştu. İşte böyle bir vasatta iken aklımın erdiği, yapılanların az çok farkına vardığım ilk ramazan ile karşılaşmış bulunuyordum.


Ekrem KILIÇ
02.08.2011

Eski Ramazan günleri

(*): RÛMÎ TAKVİM VE TÂRİHLER

Daha önce, bu çevreyi okuyucularıma tanıtmak için, gazetemizde yıllar önce neşredilen “Geçmiş Yıllara Seyâhat” başlıklı yazımı, aşağıdaki köşeli parantez içinde ve italik harflerle dizilmiş bölümler hâlinde, istitrâden bu tefrikanın içerisine alıyorum. Mekân tasvîrleri ayrıca konuları içinde işleneceğinden, tekrarlar için özür diliyorum.

[Sevgili okuyucularımı elli - altmış yıl önceki zamanlara götürmek istiyorum. Yaşları, o günleri hatırlamaya müsâit olanlar, bu sûretle hâtıralarını tâzelemiş olurlar. Gençler de, bilmedikleri bir âlemi az-çok tanıma imkânı bulurlar...

Ülkemizde bu gün varlığının farkında olmadığımız nice nîmet, o günlerde yoktu. Elektrik, telefon, televizyon, buzdolabı, elektrikli veya gazlı fırın ve ocaklar, çamaşır ve bulaşık makinesi, soğutucu ve ısıtıcılar, motorlu araçlar .. hâsılı, aklınıza gelen ve gelmeyen bir çok eşyâ, o günkü insanların hayatlarını kolaylaştırmıyordu. Tabiî, onların temîni bakımından da, geçimlerini zorlaştırmıyordu...

İnsanların ihtiyaçları daha azdı. Bu az ihtiyaçların büyük bir kısmı mahallî imkânlarla îmal ediliyordu. Evler, çevredeki yapı malzemelerinin varlığına uyumlu olarak taş, toprak ve ağaçtan yapılıyordu. Çoğu bahçe içinde tek veya iki katlı mütevâzı’ evlerdi. Anadolu’da evler ya ağaç iskeletli, tahta arasına moloz dolgu duvarlı kârgir cinsinden veya yine ağaç iskeletli kerpiçten olurdu. Bâzen, tuğla duvarlı olanına da rastlanırdı. Deniz çevrelerinde, hava akımını sağlamak için, bütünü kereste ve tahtadan olan sağlıklı evlerde oturulurdu.]


Ekrem KILIÇ
04.08.2011
Eski Anadolu evleri

[Evlerin bölümleri, pederşâhî (ata-erkil) bir âilenin, evli erkek üyelerinin eşleri ve çocukları ile bir arada yaşamasına uygundu. Evin mutfağı, kileri, banyosu, abdeshânesi, misâfir odası ve büyük salonu müşterek kullanılırdı. Her âilenin hem yatabileceği, hem özel olarak kullanabileceği birer odası bulunurdu. Gece yataklar yere serilir, gündüz kaldırılırdı. Bu odalarda, bir duvarda ortada ocak (şömine), iki yanında yüklük (dolap) yer alırdı. Bu dolaplardan birinin rafları yatakların istifi için kullanılırdı. Yataklar indirilince, dolabın alt bölmesi küçük bir gusulhâne (banyo) olacak şekilde yapılmıştı. Diğer yüklük ise, âilenin elbise ve özel eşyalarının saklandığı kısımdı.

Evlerdeki eşyâlar az, sâde ve basitti. Koltuk, masa, sandalye yerine sedir ve kerevet bulunurdu. Sergiler, perdeler, örtüler, hattâ halı ve kilimler o çevredeki hanımların mahâreti ile yapılmış el emeği-göz nûru san’at eserleriydi. Eşyâ en iktisâdî şekilde, işe yaradığı müddetçe kullanılırdı. Yapıldığı amaç için görev yapamaz duruma gelenler de, iyice yıpranıncaya kadar, başka maksatlarda kullanılacak şekilde onarılır, düzenlenirdi.

Avluda bir kuyu, bir anbar ile, hayvan besleniyorsa bir ahır ve kümes olurdu. Bâzı evlerin bu bölümleri, taş döşeli bir giriş katında yer alır; asıl ev ikinci katta bulunurdu. Âilenin tâze sebze ve meyve ihtiyâcını sağlayacak ufak bir bahçe, orta halli her evin ayrılmaz bir parçası gibiydi.

Sabahları erken, güneş doğmadan kalkılır ve güne namazla başlanırdı. Evin hanımları mevsimine göre, bahçede veya mutfaktaki ocağın içinde bulunan topraktan yapılmış küçük maltız’ın veya sacayağının üstünde çalı-çırpı yakar, tencerede sabah çorbasını hazırlardı. Ocağın tutuşturulması için sarf edilen gayreti bugünkilere anlatmak mümkin değildir. Zavallıların, eğilerek üflemekten nefesi kesilir; dumandan gözleri yaşlar içinde kalırdı. Zâten, fedâkâr anne ve ablalar duman, is, toprak kokusuna alışıktı.

Yer sofrasında, besmele ile başlanan yemek, çocukların çokluğuna göre sesli veya sessiz şekilde yenilir; Cenâb-ı Allâh’a verdiği güzel nîmetler için hamd edilerek kalkılırdı. Erkekler işlerine gitmek üzere uğurlanır; hanımlar evin günlük işini yapmak üzere kollarını sıvarlardı. Çocuklar da mevsimine göre, ya okula, ya Kur’ân öğrenmek için hocaya, ya da oyun için sokağa yollanırdı.](*)

(*): Husûsî arşivimizden. / B. Tunç


Ekrem KILIÇ
07.08.2011

bu yazıyı okuyunca tebessüm ettim kendimce ;Kendi çocukluğum aklıma geldi;

Hatırlıyorumda çocukken Rahmetli dedem bize öğlene kadar oruç tuttururdu..öğlen namazı ezanı okuyunca hadi çocuklar sizin orucunuz bitti Allah (c.c) kabul etsin derdi hurma verirdi elimize;ne kadar da mutlu olurduk o hurmayı yiyince;.....

tebliğ' Alıntı:

bu yazıyı okuyunca tebessüm ettim kendimce ;Kendi çocukluğum aklıma geldi;

Hatırlıyorumda çocukken Rahmetli dedem bize öğlene kadar oruç tuttururdu..öğlen namazı ezanı okuyunca hadi çocuklar sizin orucunuz bitti Allah (c.c) kabul etsin derdi hurma verirdi elimize;ne kadar da mutlu olurduk o hurmayı yiyince;.....

Genişletmek için tıkla ...

o oruçtan bende çok tuttum hocam "tekne orucu"

Çarşıda hep alışılmış sîmâlar, bilinen kimseler bulunurdu. Cuma günleri, köylerden gelen şahıslar, tanıdıkları dükkânlara uğrar; alış-veriş eder, hal-hatır sorarlardı. Her iki taraf da, birbirinden bu arada bulundukları yerlerde olan bitenleri öğrenirdi. Alışılmışın dışında bir şahıs farkedilince, bütün gözler ona dikilir; âdetâ, kimliğini ve bulunuş maksadını vücûdundan okumak istiyormuşçasına, adamcağız incelenir dururdu.

Yabancılara karşı bu hassâsiyet, mahallede de câri idi. Evlerin arasından geçen tanımadık birisi, perde arkalarından, kapı aralıklarından, cumbaların panjurlarından incelenir; hakkında bir karara varılmaya çalışılırdı. Kadınların merakları, erkekler kadar sessiz kalmaz; yabancı geçip gittikten sonra, konu – komşudan onun hakkında bilgi istenirdi.

Bağdan, bostandan satmak üzere çarşıya getirilen mahsuller, çoğunlukla bir merkep üzerinde taşınırdı. Bunlar, kasabanın mahallelerinden geçerken, bağa göçememiş olan âilelerin çocukları “yol hakkı” isterler; mal sâhibi de, yüküne göre, salkımın küçük bir dalıyla üzüm, bir armut, birkaç kaysı gibi bir ihsanda bulunurdu.

Serin içme suyu, ya özel sûrette sızdırmak üzere yapılmış testilerden veyâ soğusun diye kuyulara sallandırılmış kaplardan alınırdı. Çok ender de olsa, kim bilir hangi dağda kıştan îtina ile saklanmış olan kar satılırdı. Bir merkep üzerine kalın çuvallara, samana belenerek sarılmış kar, küçük parçalar hâlinde alınır; evlerde, şişe içinde hazırlanmış gül şurubuna atılarak ikram edilirdi. Sıcak yaz günü için, bundan âlâ bir içecek var mıydı!


Ekrem KILIÇ
08.08.2011

Yol hakkı

Davul sesiyle uyanamamak ihtimâli ile varsa, kurmalı saatler ayarlanır, ihtiyâten konu – komşuya tenbîh edilir ve ev halkı uykuya dalardı. Herhangi bir vâsıta ile ilk uyanan, evdeki anne veya ablaları kaldırırdı. Beyler biraz daha kestirirken, yaşlı olanlar abdest alıp gece namazı kılmak ve Kur’ân okumak gibi – çoğu zaman ramazan ayına mahsus kalan – ibâdetlerle meşgul olurlardı. Hanımlar, hemen, aynı zamanda mutfak görevini yapan oturma odasındaki işlerine koyulurlardı. Bu odada içerisinde linyit kömürü yakılan, kuzinemsi sobalar vardı. Kış akşamları, yatmadan önce atılan kömür, sahûra kadar dayanır ve o dar vakitte bir de ateşle uğraşmak gerekmezdi. Ancak, sobaların yakılmadığı zamanlar, odadaki ocakta çabuk tutuşan çalı – çırpı gibi yakacaklar kullanılırdı. Nedense yemekler, akşamdan hazırlanmak yerine, o dar vakitte tâze olarak pişirilir; hazırlanırdı. Sahûrda çoklukla hamur işi yiyecekler baş rol oynardı. Alışkanlıklara göre sulu yemek, pilavlardan biri veyâ erişte – henüz hazır makarna yoktu – ile bunları rahatça yutmak için de mutlaka bir hoşaf çeşidi, değilse ayran veyâ mayhoş pekmezden yapılan şerbet sofrada yer alırdı.

Gürültüden uyanabilmişse çocuklar, uykulu gözlerini oğuştura oğuştura yerde kurulan sofranın bir köşesine oturur, herkesin toplanmasını beklemeden sevdikleri yemeklerden atıştırmaya başlarlardı. Sahûr sofraları, akşam vakitlerindeki gibi gürültülü ve neş’eli olmazdı. Uykunun galebe çaldığı insanlar, bir an evvel yemeklerini yemek ve yatmak için acele ederler ve bu arada uykuları kaçmasın diye pek fazla konuşmazlardı.

Yemekler yenip, el ve ağızlar yıkanıp, oruca niyet edildikten sonra, o dolu mîdelerle yataklara dönülürdü. İmsâk vaktine daha epey zaman olduğundan, sabah namazı kılmak îtiyâdında olanlar, saati namaz için yeniden kurar ve uykunun râhatlatıcı dünyasına girerlerdi.

Az olan câmilerin minârelerinden okunan temcîd (ramazana mahsus sahûr salâsı) ile ezanlar, aslî hüviyetine kavuşalı fazla olmamıştı. Daha önceki ramazanlarda, yıllar süren Türkçe ibâdet zorlamasıyla, uydurma birşeyler söylenirdi.


Ekrem KILIÇ
11.08.2011
Sahurlar

İlçenin nüfûsu bugünki pek çok beldenin altında olsa da, o zamana nisbeten orta halli idi. Tabiî, bugünki gürültü üreten motorlu araçlar, ev ve dükkân gereçleri, radyo – televizyon gibi eğlence vâsıtaları olmadığından, tâbir tam yerinde, sinek uçsa duyulacak bir sessizlik kasabaya hâkim idi. Bu bakımdan o zamanlar ramazanlarda iftar ile sahûrun başlangıç ve bitiş vakitlerini duyurmak çok zor değildi. Maamâfih, bu iş için, uzunca bir kendir bitkisinin gövdesine bağlı, içi barut dolu haznesinin ucunda fitili bulunan bir havâî fişek kullanılırdı. Ateşlenen fişek “fışşşt!” diye bir ses çıkararak hayli yükseğe yükselir, arkasından havada patlayarak oldukça uzaklardan işitilir bir ses meydana getirirdi.

Beş – altı tane câmi, çeşitli mahallelerin ibâdet ihtiyâcını karşılamaya kâfî idi. Minârelerden okunan ezan ve salâ o sessizlikte her taraftan duyulurdu. Başka zamanlar namaz ibâdetine fazlaca dikkat etmeyenler bile ramazan aylarında namazı, bilhassa terâvihi aksatmazlardı. Çarşı câmii her vakit, mahalle câmileri de sabah, özellikle yatsı namazlarında dolu olurdu.

Çocuklar için terâvih namazı ayrı bir eğlence vesîlesi idi. Altı – yedi yaşından küçükler anneleri; daha büyükler babaları ile terâvih namazlarına katılırlardı. Cemâat namaza başladıktan sonra, çocuklar olmadık yaramazlıklara koyulurlardı. Ekserî arka sıralarda saf tutan maskaralar, “kıh, pıh!” sesleri çıkararak başkalarını güldürmek, birbirini gıdıklamak, takkesini kapmak, secdede safını bırakıp başka bir sıraya katılmak gibi pek çok haylazlıklar yaptıktan sonra; büyüklerden azar işitmemek için, bir melek mâsûmiyetiyle, selâma ciddî ciddî katılırlardı. Namazın akabinde tesbihât için hazırladıkları tesbihleri birbirinden kapmak işin son faslını teşkîl ederdi.

Ramazanın sonlarına doğru, hatim bağışlama veyâ mevlüt merâsimi dolayısıyla dağıtılan şekerleri veyâ sonraları bisküvit arasına konmaya başlanan lokumları almak için çocuklar, câmi kapısında sıra olurlardı. İki çıkış kapısı olan câmilerde, dağıtılan yiyecekleri birer defa daha alabilmek için bir kapıdan çıkıp öbüründen girerek sıraya dâhil olan açıkgöz çocuklar, çabuk teşhîs edilip kovalanmazlarsa, bir kere daha şeker veya lokum almış olmakla epey zaman övünürlerdi.


Ekrem KILIÇ
12.08.2011
Çocukların teravih namazı

Sahûrda tıka basa yiyemediğinden, kahvaltı saatinden bir müddet sonra acıkmaya başlayan çocuklar, yiyeceklerin saklandığı tel-dolapları, mutfaktaki rafları kurcalamaya başlarlardı. Yaşı oldukça küçük olup orucun kurallarını bilmeyenler için kimsenin görmediği zamanlarda bir iki lokma atıştırmakta bir beis yoktu. Aklı az çok erenler ise günah olmasın diye yemeseler bile, yiyecekleri ellemek, koklamak gibi ufak kaçamaklarla açlıklarını yatıştırma teşebbüsünde bulunurlardı.

Bütün gün aç kalmaya tahammül edemeyecekleri tahmîn edilen küçükler, büyüklerince, öğle vaktine kadar “yarım oruç” tutup, sonraki gün tutacakları diğer bir yarım oruçla birleştirme çözümüyle cesâretlendirilir ve öğleye kadar dayanmaları sağlanırdı. Susayan çocuklara yutmamak şartiyle ağızlarını çalkalamak, yüzlerini yıkamak, başlarını ıslatmak yoluyla susuzlukları giderme çâreleri öğretilirdi.

Oruçlu olduğum günlerde dayanamayacağım gerekçesiyle, neresinde acıkırsam, orada orucu düğümler; başka bir günki ile birleştirmek üzere bir köşeye (!) koyardım. İftara yakın ağzımda tuttuğum eriği yemekle yememek arasında bocalayarak güç-belâ tamamladığım günü hâtırlıyorum. Her yıl mevsimine göre ilk çıkan meyveler; ilkbahardan îtibâren kirazlar, can erikleri, bâdemler, zerdâliler, hazîran elma ve armutları, şeftâliler sofrada ”iftarlık” olarak yer alırdı.

Bu iftarlıklar, akşam ezanı okunduğunda, top veya fişek atıldığında, yemeğe başlamadan önce orucu açmak için besmele ile ağıza atılan ilk yiyeceklerden meydana gelirdi. Şimdi her mevsim ve sofrada bulunabilen hurma gibi kutsal sayılan yiyecekleri, o zamanlar bulmak çok zordu. Onun yerine oruçlar – ismi Kur’an’da anılan bir yiyecek olduğundan – bir zeytin tanesi ile açılırdı. Fakat bu, kesin bir kural olmayıp, herkes imkânına ve ihtiyâcına göre bir yiyecekle başlamayı tercîh ederdi.

Biz çocuklar için en iyi iftarlık, her çeşidinden tatlı nîmetlerdi.


Ekrem KILIÇ
13.08.2011
Yarım oruç

Kasabanın mahalleleri çoğu kârgîr, iki katlı, damları kiremitli müstakil evlerden meydana gelirdi. Yapı malzemesi olarak ağaç iskeletin üzerine çakılmış tahtaların içine doldurulan tuğla, kerpiç veya molozlar kullanılırdı. Bir kısım zengin evlerinin yığma tuğladan inşa edildiği de görülürdü. Tamamen toprak kerpiçten yapılmış yığma evler ise tek katlı olurdu. Tatlı kireçle sıvalı evler, ekseriyetle beyaz idi. Alt katta taş döşeli bir giriş, tuvalet, ahır, samanlık, anbar bulunur; arka kapı bahçeye açılırdı. Alt kattan yukarı bir merdivenle çıkılır, geniş bir sofaya girilirdi. Sofanın etrafında sıralanan odalardan biri hem oturma odası, hem mutfak idi. Üst katta ayrıca bir abdesthâne ve helâ yer alırdı. Diğer odalardan biri misafirler için, öbürleri evde yaşayanların yatıp kalktıkları, bir bakıma husûsî bir mekân idi.

Pederşâhî âile yapısının devam ettiği kasabada, varsa evin evli erkek çocukları bu husûsî odalarda ikàmet ederlerdi. Bütün odalarda bir duvarda ortada şömine, sağ ve solundaki boşluklarda birer dolap içine gizlenmiş raflar ile geceleri yere serilen yatak – yorganın toplanıp konulduğu yüklükler yer alırdı. Yüklüğün alt bölmesi, bir tahta kapağın kaldırılması ile küçük bir ”gusulhâne” hâline gelirdi. Böylece evli çiftler, ihtiyaç hâlinde, ocakta ısınan bir güğüm içindeki su ile orada yıkanabilirlerdi.

Kış mevsiminde âile fertleri iyice bir temizlenmek için çarşı hamamına giderlerse de yaz mevsiminde bu gusulhânelerde yıkanır; gençler ve çocuklarsa serinlemek için ırmakta veya kasabanın içinden geçen, epey tehlikeli akmakta olan kanalda “çimerlerdi.”

Ramazanda her evin kendine göre, iftar dâvetleri olurdu. Bu iş çok yakın akrabalar arasında olmuyorsa, mutfakta kadın ve çocuklara, misâfir odasında erkeklere olmak üzere iki sofra hazırlanması sûretiyle icrâ edilirdi. Bu sofralarda imkân dâhilinde en iyi ikram yapılırdı.

Evin çocukları ile misâfir çocukları iftar sofralarını daha gürültülü hâle getirmekte gecikmezlerdi. Kadınlar, bu yaramazlardan kurtulmak için erkeklerin yanına gönderirlerse de beyler bu manevrayı çabucak savuşturarak yaramazları öbür odaya kovarlardı.


Ekrem KILIÇ
14.08.2011
İftar dâvetleri

Düşündüm bir an çocukluğumdan ramazana dair hatırladığım pek kare yok çünkü 18 yaşıma kadar oruç tutmadım. Ben,abim ve babam oruç tutmazdık sadece annem ve anneannem tutardı tek hatırladığım iftar saatinde sıcak pideler. diyorum ya herkesin imtihanı bir başka.

eskiden ramazanlar daha güzeldi fının önüne gidince ekmek sırası sel gibiydi şimdi ise zerre kadar yok insan ölümü düşünmezmi ölümün yaşa bakmadığını düşünmezmi sanmazmıki nasıl yaşarsan öyle öleceksin Şu dünyada yüzlerce ahmak etek dolusu altın verirde şeytandan dert satın alır Mevlana

ÇOCUKLUĞUMUN RAMAZANLARI
EKREM KILIÇ
18.08.2011



Çarşı câmiinde, sahûrdan sonra, sünnet ve güzel bir âdet-i İslâmiye olan “mukàbele” okunurdu. Uzunca bir süre dînî konularda devletin baskısı altında kaldığından, halkın çoğunluğu usûlünce Kur’ân okumayı bilemezdi. İmsâk vakti ile sabah namazının kılınacağı âna kadar günde bir cüz, çoğu kez hâfız olan câmiin imam ve müezzinleri tarafından okunurken, cemâat de önündeki Kur’ân-ı Kerîm’den onu tâkip ederdi. Bu iş hem bütün ay boyunca devâm edeceğinden, hem de sabahları uykusuz kalınacağından pek fazla tâlibi olmayan bir ibâdet çeşidi idi. Biz çocukların bu mevzûda bildikleri, yalnızca büyüklerin anlattıklarından ibâretti. Çünki, o saatlerde uyanık bir çocuğa rastlamak mümkün değildi.

Ramazan ayında evlerde hatim okutmak âdeti de vardı. Günün herhangi bir vaktinde, planlandığı üzere ev ev gezip, her evde çok hızlı bir şekilde bir cüz okuyan ve böylelikle bayramdan önce Kur’ân’ı hatmederek evdekilerin geçmişlerine bağışlamak üzere para ile tutulan hâfızlar bu ayda ortaya çıkarlardı. Adamların programları gün içinde olduğundan, evde çoğu zaman yalnızca hanımların bulunduğu vakitlerde gelen bu hâfızlara evin veyâ komşunun erkek çocukları refâkat ederlerdi. Büyük bir hızla okunan cüz, 10-15 dakikada biterdi. Bu süre içinde hâfızın sallana sallana okuyuşu, gözleri de kapalı ise, çocuklar tarafından taklît edilirdi. Misâfir odasında cüzünü tamamlayan hâfız acele ile diğer evlere koştururdu. Hâfız efendi, iftara dâvet edilmiş ise, o gün akşama yakın gelir; bu sırada evin erkekleri de geldiğinden, cüzü birlikte dinlerlerdi.

Okunan hatmin bağışlanma duâsı çoğu kez Kadîr Gecesine denk getirilir ve câmide daha kalabalık bir cemâat huzûrunda yapılırdı. Bayram telâşına girmemek üzere, birkaç gün evvelden ev halkının katıldığı küçük bir toplulukta da hatim duâsı edilirdi.


Evlerde hatim okutma

Bu son başlık aynen benimi anlatıyor acaba dedim hocam;Bağda Ramazanda daha bir güzelmiş..Tecrübe ettik bu sene elh..Daha sakin ve daha huzurlu kesinllikle..Ne bileyim şunu hissettim hep ,İnsan yanlız olunca ,insanlardan uzaklaşınca Allah'a daha bir yakın oluyormuş..