2.LEMA-Osmanlica

FaKiR

Meþveret Bþk.
2.Lem'a

Lem'alar



ايكنجى لمعه



بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ



اِذْ نَادٰى رَبَّهُ اَنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ


صبر قهرمانى حضرتِ أيوب عليه السلامكۡ شو مناجاتى، هم مجرّب، هم تأثيرليدر. فقط آيتدن إقتباس صورتنده بزلر مناجاتمزده رَبِّ اَِنِّى مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ديمهلىيز. حضرتِ أيوب عليه السلامكۡ مشهور قصّهسنكۡ خلاصهسى شودر كه:

پك چوق ياره، بره ايچنده أپى مدّت قالديغى حالده، او خستهلغكۡ عظيم مكافاتنى دوشونهرك كمالِ صبر ايله تحمّل ايدوب قالمش. صوكۡره يارهلرندن تولّد ايدن قوردلر، قلبنه و ديلنه ايليشديگى زمان، ذكر و معرفتِ إلٰهيهنكۡ محللرى اولان قلب و لساننه ايليشدكلرى ايچون، او وظيفهِٔ عبوديته خلل گلير دوشونجهسيله كندى إستراحتى ايچون دگل، بلكه عبوديتِ إلٰهيه ايچون ديمش: "يا ربّ! ضرر بكۡا طوقوندى، لسانًا ذكريمه و قلبًا عبوديتمه خلل ويرييور." دييه مناجات ايدوب، جنابِ حق او خالص و صافى، غرضسز، ِللّٰه ايچون او مناجاتى غايت خارقه بر صورتده قبول ايتمش. كمالِ عافيتنى إحسان ايدوب أنواعِ مرحمتنه مظهر أيلهمش. ايشته بو لمعهده "بش نكته" وار.
برنجى نكته: حضرتِ أيوب عليه السلامكۡ ظاهرى ياره خستهلقلرينكۡ مقابلى، بزم باطنى و روحى و قلبى خستهلقلريمز واردر. ايچ طيشه، طيش ايچه بر چوريلسهك، حضرتِ أيوبدن داها زياده يارهلى و خستهلقلى گورونهجگز. چونكه ايشلديگمز هر بر گناه، قفامزه گيرن هر بر شبهه، قلب و روحمزه يارهلر آچار. حضرتِ أيوب عليه السلامكۡ يارهلرى، قيصهجق حياتِ دنيويهسنى تهديد ايدييوردى. بزم معنوى يارهلريمز، پك اوزون اولان حياتِ أبديهمزى تهديد ايدييور. او مناجاتِ أيوبيهيه، او حضرتدن بيكۡ دفعه داها زياده محتاجز. باخصوص ناصلكه او حضرتكۡ يارهلرندن نشئت ايدن قوردلر، قلب و لساننه ايليشمشلر؛ اويله ده؛ بزلرى، گناهلردن گلن يارهلر و يارهلردن حاصل اولان وسوسهلر، شبههلر (نَعُوذُ بِاللّٰه) محلِّ ايمان اولان باطنِ قلبه ايليشوب ايمانى زدهلر و ايمانكۡ ترجمانى اولان لسانكۡ ذوقِ روحانيسنه ايليشوب ذكردن نفرتكارانه اوزاقلاشديرهرق صوصديرييورلر.

أوت گناه قلبه ايشلهيوب، سياهلانديره سياهلانديره تا نورِ ايمانى چيقارنجهيه قدر قاتيلاشديرييور. هر بر گناه ايچنده كفره گيدهجك بر يول وار. او گناه إستغفار ايله چابوق إمحا ايديلمزسه، قورد دگل، بلكه كوچك بر معنوى ييلان اولارق قلبى ايصيرييور.

مثلا: اوتانديرهجق بر گناهى گيزلى ايشلهين بر آدم، باشقهسنكۡ إطّلاعندن چوق حجاب ايتديگى زمان، ملائكه و روحانياتكۡ وجودى اوكۡا چوق آغير گلييور. كوچك بر أماره ايله اونلرى إنكار ايتمك آرزو ايدييور.

هم مثلا: جهنّم عذابنى إنتاج ايدن بيوك بر گناهى ايشلهين بر آدم، جهنّمكۡ تهديداتنى ايشيتدكجه إستغفار ايله اوكۡا قارشى سپر آلمازسه، بتون روحيله جهنّمكۡ عدمنى آرزو ايتديگندن، كوچك بر أماره و بر شبهه، جهنّمكۡ إنكارينه جسارت ويرييور.
هم مثلا: فرض نمازينى قيلميان و وظيفهِٔ عبوديتى يرينه گتيرمهين بر آدمكۡ كوچك بر آمرندن كوچك بر وظيفهسزلك يوزندن آلديغى تكديردن متأثّر اولان او آدم، سلطانِ أزل و أبدكۡ مكرّر أمرلرينه قارشى فرضنده ياپديغى بر تنبللك، بيوك بر صيقنتى ويرييور و او صيقنتيدن آرزو ايدييور و معنًا دييور كه: "كاشكه او وظيفهِٔ عبوديتى بولونماسه ايدى." و بو آرزودن بر معنوى عداوتِ إلٰهيهيى إشمام ايدن بر إنكار آرزوسى اويانير. بر شبهه، وجودِ إلٰهيهيه دائر قلبه گلسه، قطعى بر دليل گبى اوكۡا ياپيشمغه مَيل ايدر. بيوك بر هلاكت قپوسى اوكۡا آچيلير. او بدبخت بيلمييور كه: إنكار واسطهسيله، غايت جزئى بر صيقنتى وظيفهِٔ عبوديتدن گلمگه مقابل، إنكارده ميليونلر ايله او صيقنتيدن داها مدهش معنوى صيقنتيلره كندينى هدف ايدر. سينگكۡ ايصيرماسندن قاچوب، ييلانكۡ ايصيرماسنى قبول ايدر. و هكذا.. بو اوچ مثاله قياس ايديلسين كه بَلْ رَانَ عَلٰى قُلُوبِهِمْ سرّى آكۡلاشيلسين.

ايكنجى نكته: يگرمى آلتنجى سوزده سرِّ قدره دائر بيان ايديلديگى گبى، مصيبت و خستهلقلرده إنسانلركۡ شكوايه اوچ وجهله حقلرى يوقدر.

برنجى وجه: جنابِ حق، إنسانه گيديرديگى وجود لباسنى صنعتنه مظهر ايدييور. إنسانى بر مودهل ياپمش، او وجود لباسنى او مودهل اوستنده كسر، بيچر، تبديل ايدر، تغيير ايدر؛ مختلف أسماسنكۡ جلوهسنى گوسترر. شافى إسمى خستهلغى ايستديگى گبى، رزّاق إسمى ده آجلغى إقتضا ايدييور. و هكذا... مَالِكُ الْمُلْكِ يَتَصَرَّفُ فِى مُلْكِهِ كَيْفَ يَشَاءُ
ايكنجى وجه: حيات مصيبتلرله، خستهلقلرله تصفّى ايدر، كمال بولور، قوّت بولور، ترقّى ايدر، نتيجه ويرر، تكمّل ايدر؛ وظيفهِٔ حياتيهيى ياپار. يكنسق إستراحت دوشگندهكى حيات، خيرِ محض اولان وجوددن زياده، شرِّ محض اولان عدمه ياقيندر و اوكۡا گيدر.

اوچنجى وجه: شو دارِ دنيا، ميدانِ إمتحاندر و دارِ خدمتدر؛ لذّت و اجرت و مكافات يرى دگلدر. مادام دارِ خدمتدر و محلِّ عبوديتدر؛ خستهلقلر و مصيبتلر، دينى اولمامق و صبر ايتمك شرطيله او خدمته و او عبوديته چوق موافق اولويور و قوّت ويرييور. و هر بر ساعتى، بر گون عبادت حكمنه گتيرديگندن شكوا دگل، شكر ايتمك گركدر. أوت عبادت ايكى قسمدر: بر قسمى مثبت، ديگرى منفى. مثبت قسمى معلومدر. منفى قسمى ايسه، خستهلقلر و مصيبتلرله مصيبتزده ضعفنى و عجزينى حسّ ايدوب ربِّ رحيمنه إلتجاكارانه توجّه ايدوب، اونى دوشونوب، اوكۡا يالواروب خالص بر عبوديت ياپار. بو عبوديته ريا گيرهمز، خالصدر. أگر صبر ايتسه، مصيبتكۡ مكافاتنى دوشونسه، شكر ايتسه، او وقت هر بر ساعتى بر گون عبادت حكمنه گچر. قيصهجق عمرى اوزون بر عمر اولور. حتّى بر قسمى وار كه، بر دقيقهسى بر گون عبادت حكمنه گچر. حتّى بر آخرت قارداشم، مهاجر حافظ أحمد إسمنده بر ذاتكۡ مدهش بر خستهلغنه زياده مراق ايتدم. قلبمه إخطار ايديلدى: "اونى تبريك ايت. هر بر دقيقهسى بر گون عبادت حكمنه گچييور." ذاتًا او ذات صبر ايچنده شكر ايدييوردى.

اوچنجى نكته: بر ايكى سوزده بيان ايتديگمز گبى: هر إنسان گچمش حياتنى دوشونسه، قلبنه و لساننه يا "آه" ويا "اوخ" گلير. يعنى يا تأسّف ايدر، يا "الحمد ِللّٰه" دير. تأسّفى ديديرتن، أسكى زمانكۡ لذائذينكۡ زوال و فراقندن نشئت ايدن معنوى ألملردر. چونكه زوالِ لذّت ألمدر. بعضًا موقّت بر لذّت، دائمى ألم ويرر. دوشونمك ايسه او ألمى دشييور، تأسّف آقيتيور. أسكى حياتنده گچيرديگى موقّت آلامكۡ زوالندن نشئت ايدن معنوى و دائمى لذّت، "الحمد ِللّٰه" ديديرتير. بو فطرى حالتله برابر، مصيبتلركۡ نتيجهسى اولان ثواب و مكافاتِ اُخرويه و قيصه عمرى، مصيبت واسطهسيله اوزون بر عمر حكمنه گچمهسنى دوشونسه صبردن زياده، شكر ايدر. "اْلحَمْدُ ِللّٰهِ عَلٰى كُلِّ حَالٍ سِوَى الْكُفْرِ وَ الضَّلاَلِ" ديمسى إقتضا ايدر. مشهور بر سوز وار كه: "مصيبت زمانى اوزوندر." أوت مصيبت زمانى اوزوندر. فقط عُرفِ ناسده ظن ايديلديگى گبى صيقنتيلى اولديغندن اوزون دگل، بلكه اوزون بر عمر گبى حياتى نتيجهلر ويرديگى ايچون اوزوندر.
دردنجى نكته: يگرمى برنجى سوزكۡ برنجى مقامنده بيان ايديلديگى گبى: جنابِ حقّكۡ إنسانه ويرديگى صبر قوّتنى أوهام يولنده طاغيتمازسه، هر مصيبته قارشى كافى گلهبيلير. فقط وهمكۡ تحكّميله و إنسانكۡ غفلتيله و فانى حياتى باقى توهّم ايتمهسيله، صبر قوّتنى ماضى و مستقبله طاغيتوب حالِ حاضردهكى مصيبته قارشى صبرى كافى گلمز، شكوايه باشلار. عادتا (حاشا) جنابِ حقّى إنسانلره شكوا ايدر. هم چوق حقسز بر صورتده و ديوانهجهسنه شكوا ايدوب صبرسزلق گوسترر. چونكه گچمش هر بر گون، مصيبت ايسه زحمتى گيتمش، راحتى قالمش؛ ألمى گيتمش، زوالندهكى لذّت قالمش؛ صيقنتيسى گچمش، ثوابى قالمش. بوندن شكوا دگل، بلكه متلذّذانه شكر ايتمك لازم گلير. اونلره كوسمك دگل، بِالعكس محبّت ايتمك گركدر. اونكۡ او گچمش فانى عمرى، مصيبت واسطهسيله باقى و مسعود بر نوع عمر حكمنه گچر. اونلردهكى آلامى وهم ايله دوشونوب بر قسم صبرينى اونلره قارشى طاغيتمق، ديوانهلكدر. امّا گلهجك گونلر ايسه مادام داها گلمهمشلر؛ ايچلرنده چكهجگى خستهلق ويا مصيبتى شيمديدن دوشونوب صبرسزلق گوسترمك، شكوا ايتمك، أحمقلقدر. "يارين، اوبر گون آج اولاجغم، صوسز اولاجغم" دييه بوگون متماديًا صو ايچمك، أكمك يمك، نه قدر أحمقجهسنه بر ديوانهلكدر. اويله ده گلهجك گونلردهكى، شيمدى عدم اولان مصيبت و خستهلقلرى دوشونوب، شيمديدن اونلردن متألّم اولمق، صبرسزلق گوسترمك، هيچ بر مجبوريت اولمادن كندى كندينه ظلم ايتمك اويله بر بلاهتدر كه، حقّنده شفقت و مرحمت لياقتنى سلب ايدييور.
الحاصل: ناصل شكر، نعمتى زيادهلشديرييور؛ اويله ده شكوا، مصيبتى زيادهلشديرر، هم مرحمته لياقتى سلب ايدر.

برنجى حربِ عمومينكۡ برنجى سنهسنده، أرضرومده مبارك بر ذات مدهش بر خستهلغه گرفتار اولمشدى. ياننه گيتدم، بكۡا ديدى: "يوز گيجهدر بن باشمى ياصديغه قويوب ياتامدم" دييه آجى بر شكايت ايتدى. بن چوق آجيدم. بردن خاطريمه گلدى و ديدم: "قارداشم، گچمش صيقنتيلى يوز گونكۡ شيمدى سرورلى يوز گون حكمندهدر. اونلرى دوشونوب، شكوا ايتمه؛ اونلره باقوب شكر ايت. گلهجك گونلر ايسه، مادام داها گلمهمشلر. ربّكۡ اولان رحمٰن الرحيمكۡ رحمتنه إعتماد ايدوب، دوگولمهدن آغلامه، هيچدن قورقمه، عدمه وجود رنگى ويرمه. بو ساعتى دوشون؛ سندهكى صبر قوّتى بو ساعته كافى گلير. ديوانه بر قوماندان گبى ياپمه كه: صول جناح دشمن قوّتى اونكۡ صاغ جناحنه إلتحاق ايدوب اوكۡا تازه بر قوّت اولديغى حالده، صول جناحندهكى دشمنكۡ صاغ جناحى داها گلمديگى وقتده، او طوتار، مركز قوّتنى صاغه صوله طاغيتوب مركزى ضعيف بيراقوب، دشمن أدنا بر قوّت ايله مركزى خراب ايدر." ديدم: "قارداشم، سن بونكۡ گبى ياپمه، بتون قوّتكۡى بو ساعته قارشى تحشيد ايت. رحمتِ إلٰهيهيى و مكافاتِ اُخرويهيى و فانى و قيصه عمريكۡى، اوزون و باقى بر صورته چويرديگنى دوشون. بو آجى شكوا يرنده فرحلى بر شكر ايت." او ده تماميله بر فرح آلارق: "الحمد ِللّٰه، ديدى، خستهلغم اوندن بره ايندى.
بشنجى نكته: اوچ مسئلهدر.

برنجى مسئله: أصل مصيبت و مضر مصيبت، دينه گلن مصيبتدر. مصيبتِ دينيهدن هر وقت درگاهِ إلٰهيهيه إلتجا ايدوب فرياد ايتمك گركدر. فقط دينى اولميان مصيبتلر، حقيقت نقطهسنده مصيبت دگلدرلر. بر قسمى إخطارِ رحمانيدر. ناصلكه چوبان، غيركۡ تارلاسنه تجاوز ايدن قويونلرينه طاش آتوب، اونلر او طاشدن حسّ ايدرلر كه: ضررلى ايشدن قورتارمق ايچون بر إخطاردر، ممنونانه دونرلر. اويله ده چوق ظاهرى مصيبتلر وار كه؛ إلٰهى برر إخطار، برر ايقاظدر و بر قسمى كفّارة الذنوبدر و بر قسمى غفلتى طاغيتوب، بشرى اولان عجزينى و ضعفنى بيلديرهرك بر نوع حضور ويرمكدر. مصيبتكۡ خستهلق اولان نوعى، سابقًا گچديگى گبى او قسم، مصيبت دگل، بلكه بر إلتفاتِ ربّانيدر، بر تطهيردر. روايتده واردر كه: "ايرمش بر آغاجى سيلكمكله ناصل ميوهلرى دوشويور، صيتمهنكۡ تيترهمهسندن گناهلر اويله دوكولويور."

حضرتِ أيوب عليه السلام مناجاتنده إستراحتِ نفسى ايچون دعا ايتمهمش، بلكه ذكرِ لسانى و تفكّرِ قلبىيه مانع اولديغى زمان عبوديت ايچون شفا طلب أيلهمش. بز، او مناجات ايله (برنجى مقصديمز) گناهلردن گلن معنوى روحى يارهلريمزكۡ شفاسنى نيّت ايتملىيز. مادّى خستهلقلر ايچون عبوديته مانع اولديغى زمان إلتجا ايدهبيليرز. فقط معترضانه، مشتكيانه بر صورتده دگل، بلكه متذلّلانه و إستمدادكارانه إلتجا ايديلمهلى. مادام اونكۡ ربوبيتنه راضىيز، او ربوبيتى نقطهسنده ويرديگى شيئه رضا لازم. قضا و قدرينه إعتراضى إشمام ايدر بر طرزده "آه! اوف!" ايدوب شكوا ايتمك؛ بر نوع قدرى تنقيددر، رحيميتنى إتهامدر. قدرى تنقيد ايدن، باشنى ئورسه وورور قيرار. رحمتى إتهام ايدن، رحمتدن محروم قالير. قيريلمش أل ايله إنتقام آلمق ايچون او ألى إستعمال ايتمك، ناصل قيريلماسنى تزييد ايدييور. اويله ده: مصيبته گرفتار اولان آدم، إعتراضكارانه شكوا و مراقله اونى قارشيلامق، مصيبتى ايكيلشديرييور.
ايكنجى مسئله: مادّى مصيبتلرى بيوك گوردكجه بيور، كوچك گوردكجه كوچولور. مثلا: گيجهلرده إنسانكۡ گوزينه بر خيال ايليشير. اوكۡا أهمّيت ويردكجه شيشر، أهمّيت ويريلمزسه غائب اولور. هجوم ايدن آريلره ايليشدكجه فضله تهاجم گوسترمهلرى، لاقيد قالدقجه طاغيلمالرى گبى؛ مادّى مصيبتلره ده بيوك نظريله أهمّيتله باقدقجه بيور. مراق واسطهسيله او مصيبت جسددن گچهرك قلبده ده كوكلهشير، بر معنوى مصيبتى دخى نتيجه ويرر؛ اوكۡا إستناد ايدر، دوام ايدر. نه وقت او مراقى، قضايه رضا و توكّل واسطهسيله إزاله ايتسه، بر آغاجكۡ كوكى كسيلمسى گبى مادّى مصيبت خفيفلشه خفيفلشه كوكى كسيلمش آغاج گبى قورور گيدر. بو حقيقتى إفاده ايچون بر وقت بويله ديمشدم:

بيراق أى بيچاره فريادى، بلادن قيل توكّل.
زيرا فرياد بلا أندر، خطا أندر بلادر بيل.

أگر بلا ويرنى بولدكۡسه، صفا أندر، عطا أندر بلادر بيل.
أگر بولمازسهكۡ بتون دنيا جفا أندر، فنا أندر بلادر بيل.

جهان طولو بلا باشكۡده واركن، نه باغيررسكۡ كوچك بر بلادن، گل توكّل قيل!
توكّل ايله بلا يوزنده گول، تا او ده گولسون. او گولدكجه كوچولور، ايدر تبدّل.
ناصلكه مبارزهده مدهش بر خصمه قارشى گولمكله؛ عداوت مصالحهيه، خصومت شقايه دونر، عداوت كوچولور محو اولور. توكّل ايله مصيبته قارشى چيقمق دخى اويلهدر.

اوچنجى مسئله: هر زمانكۡ بر حكمى وار. شو غفلت زماننده مصيبت شكلنى دگيشديرمش. بعض زمانده و بعض أشخاصده بلا، بلا دگل، بلكه بر لطفِ إلٰهيدر. بن شو زماندهكى خستهلقلى و سائر مصيبتزدهلرى (فقط مصيبت، دينه طوقونمامق شرطيله) بختيار گورديگمدن، خستهلق و مصيبت عليهدارى بولونمق خصوصنده بكۡا بر فكر ويرمييور. و بكۡا، اونلره آجيمق حسّنى ايراث ايتمييور. چونكه هانگى بر گنج خسته يانمه گلمش ايسه، گورويورم؛ أمثاللرينه نسبةً بر درجه وظيفهِٔ دينيهيه و آخرته قارشى مربوطيتى وار. اوندن آكۡلايورم كه: اويلهلر حقّنده او نوع خستهلقلر مصيبت دگل، بر نوع نعمتِ إلٰهيهدر. چونكه چندان او خستهلق اونكۡ دنيوى، فانى، قيصهجق حياتنه بر زحمت ايراث ايدييور. فقط اونكۡ أبدى حياتنه فائدهسى طوقونويور، بر نوع عبادت حكمنه گچييور. أگر صحّت بولسه، گنجلك سرخوشلغيله و زمانكۡ سفاهتيله ألبته خستهلق حالتنى محافظه ايدهميهجك، بلكه سفاهته آتيلاجق.


خاتمه


جنابِ حق حدسز قدرت و نهايتسز رحمتنى گوسترمك ايچون إنسانده حدسز بر عجز، نهايتسز بر فقر درج أيلهمشدر. هم حدسز نقوشِ أسماسنى گوسترمك ايچون إنسانى اويله بر صورتده خلق ايتمش كه، حدسز جهتلرله ألملر آلديغى گبى، حدسز جهتلرله ده لذّتلر آلابيلير بر ماكينه حكمنده ياراتمش. و او
ماكينهِٔ إنسانيهده يوزر آلَت وار. هر برينكۡ ألمى آيرى، لذّتى آيرى، وظيفهسى آيرى، مكافاتى آيريدر. عادتا إنسانِ أكبر اولان عالمده تجلّى ايدن بتون أسماءِ إلٰهيه، بر عالمِ أصغر اولان إنسانده دخى او أسمانكۡ عموميتله جلوهلرى وار. بونده صحّت و عافيت و لذائذ گبى نافع أمرلر، ناصل شكرى ديديرتير، او ماكينهيى چوق جهتلرله وظيفهلرينه سَوق ايدر. إنسان ده بر شكر فابريقهسى گبى اولور. اويله ده: مصيبتلرله، خستهلقلرله، آلام ايله، سائر مهيّج و محرّك عارضهلر ايله او ماكينهنكۡ ديگر چرخلرينى حركته گتيرر، تهييج ايدر. ماهيتِ إنسانيهده مندرج اولان عجز و ضعف و فقر معدننى ايشلتديرييور. بر لسان ايله دگل، بلكه هر بر أعضانكۡ لسانيله بر إلتجا، بر إستمداد وضعيتى ويرر. گويا إنسان او عارضهلر ايله، آيرى آيرى بيكۡلر قلمى تضمّن ايدن متحرّك بر قلم اولور. صحيفهِٔ حياتنده وياخود لوحِ مثاليده مقدّراتِ حياتنى يازار، أسماءِ إلٰهيهيه بر إعلاننامه ياپار و بر قصيدهِٔ منظومهِٔ سبحانيه حكمنه گچوب، وظيفهِٔ فطرتنى ايفا ايدر.


٭ ٭ ٭




Osm.Lem'alar ( 18 - 19
 
Üst