memluk
Hatim Sorumlusu
İddia:
İmam Şatıbî de işarî tefsir hakkında şöyle der:
Bunun iki şartı bulunmaktadır:
1. Arap dilinden gözetilen maksatlara uygun düşecek şekilde, zahire uygun olması.
2. Başka bir yerde o mananın doğruluğunu gösterecek bir nass ya da zahir bir delâlet şeklinin bulunması ve bir muarızın olmaması.
Birinci şart, Kur'an’ın Arapça olmasının bir gereğidir. Çünkü, eğer Kur'an’a isnat edilen bir mana varsa ve bu mana Arap dilinin gereklerinden değilse, o şeyin Arapça olduğunu söylemek kesinlikle mümkün değildir. Çünkü o, Kur'an’a yamanmaya çalışılan, fakat Kur'an’ın ne lâfzında ne de manasında ona bir delâlet bulunan bir şeydir. Böyle bir şeyi Kur'an’a isnat etmek kesinlikle doğru olamaz. Çünkü, medlûlü budur diye Kur'an’a böyle bir isnatta bulunmak, onun tam zıddını isnatta bulunmaktan daha evlâ değildir ve onlardan birini diğerine tercihi gerektirecek bir delil de yoktur. Hâl böyle iken, birini reddedip diğerini ispat etmek, delilsiz yapılan bir keyfîlik (tahakküm) ve Kur'an’a yapılan açık bir iftiradır. Böyle bir durumda, o manayı Kur'an’a isnat eden kimse, Allah’ın Kitabı hakkında bilgisizce konuşan kimselerin kazanacağı günahın altına girer. Kur'an’ın Arapça olduğu hakkında getirilen deliller, aynısıyla burada da geçerlidir.
İkinci şarta gelince; eğer o manayı destekleyen Kur'an’ın başka yerinde bir delil bulunmaz ve aksine onunla çelişen durumlar (muarız) bulunacak olursa, yapılan şey, Kur'an hakkında ileri sürülen iddialardan biri olur. Delilden yoksun kuru iddialar ise, âlimlerin ittifakı ile makbul değildir.
İşte bu iki şart ile, Kur'an’ın bâtınından maksadın açıkladığımız şekilde olduğunun doğruluğu açıklık kazanır. Çünkü, her iki şart da tam olarak bulunmaktadır. Bâtınîlerin yapmış olduğu teviller ise bunun aksinedir; çünkü onların bizim açıkladığımız manada ne bâtın ne de zahirle ilgisi vardır. Meselâ onlar şöyle demişlerdir: "Ve Süleyman Davud’a vâris oldu" (Neml, 27/16) ayetinden maksat; İmamın Peygamber’in ilmine vâris olmasıdır. Cünüplük, çağrıya icabet edenin, henüz istihkak mertebesine ulaşmadan önce sırrı ifşa etmesidir. Gusül, böyle yapan bir kimsenin ahdini yenilemesidir. Tahûr, İmama tâbi olma dışında her türlü inançlardan arınmak ve uzaklaşmaktır. Teyemmüm, dâîyi ya da İmamı görünceye kadar izin verilen şeylerden almaktır. Oruç, sırrı tutmaktır. Kâbe, Peygamber; kapı, Ali’dir. Safa, Peygamber; Merve, Ali’dir. Telbiye, dâîye icabette bulunmaktır. Yedi defa tavaf, yedi imamın tamamına değin Muhammed (a.s.)’i tavaf etmektir. Beş vakit namaz, dört esas ve imam üzerine getirilen delillerdir. İbrahim’in ateşi, gerçek ateş olmayıp Nemrud’un öfkesidir. İshak’ın boğazlanması, onun üzerine ahit almaktır. Musa’nın asâsı, sihirbazların şüphelerini izale eden hüccettir. Denizin yarılması, Musa’nın onlar hakkındaki ilminin ikiye ayrılmasıdır. Deniz, âlimdir. Bulutların gölgelemesi, Musa’nın irşat için İmamı tayin etmesidir. Kudret helvası (menn), gökten inen ilimdir. Selvâ (bıldırcın), dâîlerden biridir. Çekirge, bit ve kurbağa, Musa’nın onlara yöneltip tahakküm kurduğu sorulardır. Dağların tesbih etmesi, dinde sağlam insanların bulunmasıdır. Süleyman’ın hükümran olduğu cinler, o zamanın Bâtınîleridir. Şeytanlar ise, zor hükümlerle yükümlü tutulan Zahirîlerdir. Bunlara benzer daha nice gülünç ve zırva teviller vardır. Böyle hezeyanlardan Allah’a sığınırız.
İddia:
Nur Risaleleri’ndeki teviller ise, İmam Şatıbî’nin verdiği bu örneklere yine rahmet okutturacak cinstendir. Nitekim, Nur Risalelerinde Mâide suresinin 6. ayetinin tefsirinde şöyle denmiştir:
"Ve in küntüm merzâ" cümlesi, binbeşyüz küsur olan makam-ı cifrîsiyle; ehl-i dalâlet tarafından aşılanan mânevî hastalıkların kısm-ı âzamı, Risalet-in-Nur’un Kur'anî ilaçlariyle izale edilebilir diye işaret etmekle beraber, maatteessüf ikiyüz sene kadar dünyanın ömrü bâki kalmışsa, bir fıkra-i dâlle dahi devam edeceğine imâ ediyor. (...)
Ayet, açıkça abdestten, gusülden, teyemmümden bahsetmektedir. Oysa Nur Risaleleri’ne göre; ayetteki "eğer hasta iseniz" anlamına gelen "ve in küntüm merzâ" cümlesi "dalâlet ehli tarafından artırılan manevî hastalıkların büyük bir kısmı, Nur Risalelerinin Kur'anî ilaçlarıyla giderilebilir" anlamını da taşımakta, bu anlama işaret etmektedir. Bu cümlenin ima ettikleri henüz bitmemiştir: "Bir sapık fırka, üzüntü ile beraber, -şayet dünyanın iki yüz sene daha ömrü varsa- faaliyetlerine devam edecektir"!
İddia:
“Ma’nâ-yı zahirisiyle diyor ki; "Su bulamadığınız vakit temiz toprak ile teyemmüm ediniz" der ve ma’na-yı işarisiyle diyor ki; "bin üçyüz elli yedide (1357) ma’nevî âb-ı hayat menbaları kapatıldığı zamanda temiz toprağa kast ve teveccüh ediniz. Onda bir menba-ı hayat ve bir ma’den-i nur bulursunuz." Bu âyetin şu işareti hususi bir surette Risale-i Nur’a bakmasına iki emare var:”
“Birincisi: Bu âyetin makam-ı ebcedi ve cifrisi, bin üçyüz elliyedi (1357) ederek o tarihlerde medrese ve irşadgahların seddiyle ve ehl-i ilim sarıklarının açılmasıyla ve ma’nevi susuzluk başladığı hengamda Risale-i Nur hakâik-i îmaniye cihetinde on beş senede kazanılan imân-ı tahkikiyi onbeş haftada belki tam müstaidlere onbeş saatte sarsılmayacak derecede iman-ı tahkikiyi kazandırması kavi bir emaredir ki; şu işaret ona hususi bakar.”
“İkinci emare: Sad ve sin, birbirine tam kardeş olması ve bir kelimede birbirinin yerine geçmesi münasebetiyle bu âyetteki "sa‘îden" kelimesindeki sad, sin okunsa Risale-i Nur’un tercümanını göstermesi, hem bu cümlenin birinci mukaddimesi olan "ev lâmestumu’n-nisâe" fıkrasının işaretiyle kadınların çıplak bacak olarak erkeklere karışmak ve Risale-i Nur’un, şiddetli taarruzlar içinde tesettür lehinde kuvveti mukavemeti zamanına, şeddeli nun iki nun olmak üzere makam-ı cifrisi bin üçyüz kırkyedi (1347) adediyle parmak basması "ev ‘alâ seferin" fıkrasının işaretiyle umumi harblerin asrında her millet seferberlik vaziyetinde bulunması ve (...) lâtif ve kuvvetli bir emaredir ki; âyetin işareti, bu asra ve Risale-i Nur’a bir hususiyeti var ve remzen ona bakar.”
Yukarıdaki alıntılarda görüldüğü gibi Nur Risaleleri’nde, bu zırvaların işarî tefsirden olduğu öne sürülmüştür. Oysa, bunların makul ve meşru sayılabilecek işarî tefsirden olmadığı açıktır.
İmam Şatıbî de işarî tefsir hakkında şöyle der:
Bunun iki şartı bulunmaktadır:
1. Arap dilinden gözetilen maksatlara uygun düşecek şekilde, zahire uygun olması.
2. Başka bir yerde o mananın doğruluğunu gösterecek bir nass ya da zahir bir delâlet şeklinin bulunması ve bir muarızın olmaması.
Birinci şart, Kur'an’ın Arapça olmasının bir gereğidir. Çünkü, eğer Kur'an’a isnat edilen bir mana varsa ve bu mana Arap dilinin gereklerinden değilse, o şeyin Arapça olduğunu söylemek kesinlikle mümkün değildir. Çünkü o, Kur'an’a yamanmaya çalışılan, fakat Kur'an’ın ne lâfzında ne de manasında ona bir delâlet bulunan bir şeydir. Böyle bir şeyi Kur'an’a isnat etmek kesinlikle doğru olamaz. Çünkü, medlûlü budur diye Kur'an’a böyle bir isnatta bulunmak, onun tam zıddını isnatta bulunmaktan daha evlâ değildir ve onlardan birini diğerine tercihi gerektirecek bir delil de yoktur. Hâl böyle iken, birini reddedip diğerini ispat etmek, delilsiz yapılan bir keyfîlik (tahakküm) ve Kur'an’a yapılan açık bir iftiradır. Böyle bir durumda, o manayı Kur'an’a isnat eden kimse, Allah’ın Kitabı hakkında bilgisizce konuşan kimselerin kazanacağı günahın altına girer. Kur'an’ın Arapça olduğu hakkında getirilen deliller, aynısıyla burada da geçerlidir.
İkinci şarta gelince; eğer o manayı destekleyen Kur'an’ın başka yerinde bir delil bulunmaz ve aksine onunla çelişen durumlar (muarız) bulunacak olursa, yapılan şey, Kur'an hakkında ileri sürülen iddialardan biri olur. Delilden yoksun kuru iddialar ise, âlimlerin ittifakı ile makbul değildir.
İşte bu iki şart ile, Kur'an’ın bâtınından maksadın açıkladığımız şekilde olduğunun doğruluğu açıklık kazanır. Çünkü, her iki şart da tam olarak bulunmaktadır. Bâtınîlerin yapmış olduğu teviller ise bunun aksinedir; çünkü onların bizim açıkladığımız manada ne bâtın ne de zahirle ilgisi vardır. Meselâ onlar şöyle demişlerdir: "Ve Süleyman Davud’a vâris oldu" (Neml, 27/16) ayetinden maksat; İmamın Peygamber’in ilmine vâris olmasıdır. Cünüplük, çağrıya icabet edenin, henüz istihkak mertebesine ulaşmadan önce sırrı ifşa etmesidir. Gusül, böyle yapan bir kimsenin ahdini yenilemesidir. Tahûr, İmama tâbi olma dışında her türlü inançlardan arınmak ve uzaklaşmaktır. Teyemmüm, dâîyi ya da İmamı görünceye kadar izin verilen şeylerden almaktır. Oruç, sırrı tutmaktır. Kâbe, Peygamber; kapı, Ali’dir. Safa, Peygamber; Merve, Ali’dir. Telbiye, dâîye icabette bulunmaktır. Yedi defa tavaf, yedi imamın tamamına değin Muhammed (a.s.)’i tavaf etmektir. Beş vakit namaz, dört esas ve imam üzerine getirilen delillerdir. İbrahim’in ateşi, gerçek ateş olmayıp Nemrud’un öfkesidir. İshak’ın boğazlanması, onun üzerine ahit almaktır. Musa’nın asâsı, sihirbazların şüphelerini izale eden hüccettir. Denizin yarılması, Musa’nın onlar hakkındaki ilminin ikiye ayrılmasıdır. Deniz, âlimdir. Bulutların gölgelemesi, Musa’nın irşat için İmamı tayin etmesidir. Kudret helvası (menn), gökten inen ilimdir. Selvâ (bıldırcın), dâîlerden biridir. Çekirge, bit ve kurbağa, Musa’nın onlara yöneltip tahakküm kurduğu sorulardır. Dağların tesbih etmesi, dinde sağlam insanların bulunmasıdır. Süleyman’ın hükümran olduğu cinler, o zamanın Bâtınîleridir. Şeytanlar ise, zor hükümlerle yükümlü tutulan Zahirîlerdir. Bunlara benzer daha nice gülünç ve zırva teviller vardır. Böyle hezeyanlardan Allah’a sığınırız.
İddiaya cevap:
- Şatıbî’nin bu konuda verdiği misaller normal işarî tefsirden çok, Batınîlik olarak bilinen sapık bir ekolün atmasyonlarıdır.
- Ünlü bir fıkıh alimi olan Şatibî’nin bu konulardaki fazlaca taassubunu, diğer pek çok alimlere aykırı düşüncelerini ve ona karşı olan düşünceleri de görmek lazım. Bunun için bk. Niyazi Beki, Kur’an’ın Yüksek ve Parlak Bir Tefsiri Risale-i Nur, s. 267-275.
- Şatıbî’nin bu konuda verdiği misaller normal işarî tefsirden çok, Batınîlik olarak bilinen sapık bir ekolün atmasyonlarıdır.
- Ünlü bir fıkıh alimi olan Şatibî’nin bu konulardaki fazlaca taassubunu, diğer pek çok alimlere aykırı düşüncelerini ve ona karşı olan düşünceleri de görmek lazım. Bunun için bk. Niyazi Beki, Kur’an’ın Yüksek ve Parlak Bir Tefsiri Risale-i Nur, s. 267-275.
İddia:
Nur Risaleleri’ndeki teviller ise, İmam Şatıbî’nin verdiği bu örneklere yine rahmet okutturacak cinstendir. Nitekim, Nur Risalelerinde Mâide suresinin 6. ayetinin tefsirinde şöyle denmiştir:
"Ve in küntüm merzâ" cümlesi, binbeşyüz küsur olan makam-ı cifrîsiyle; ehl-i dalâlet tarafından aşılanan mânevî hastalıkların kısm-ı âzamı, Risalet-in-Nur’un Kur'anî ilaçlariyle izale edilebilir diye işaret etmekle beraber, maatteessüf ikiyüz sene kadar dünyanın ömrü bâki kalmışsa, bir fıkra-i dâlle dahi devam edeceğine imâ ediyor. (...)
Ayet, açıkça abdestten, gusülden, teyemmümden bahsetmektedir. Oysa Nur Risaleleri’ne göre; ayetteki "eğer hasta iseniz" anlamına gelen "ve in küntüm merzâ" cümlesi "dalâlet ehli tarafından artırılan manevî hastalıkların büyük bir kısmı, Nur Risalelerinin Kur'anî ilaçlarıyla giderilebilir" anlamını da taşımakta, bu anlama işaret etmektedir. Bu cümlenin ima ettikleri henüz bitmemiştir: "Bir sapık fırka, üzüntü ile beraber, -şayet dünyanın iki yüz sene daha ömrü varsa- faaliyetlerine devam edecektir"!
İddiaya cevap:
Bediüzzaman hazretlerinin ayetlerin manevî münasebetlerini gözeterek ortaya koyduğu istinbatları/çıkarsamaları, Batinîlerin fasit tevilleriyle karıştırmak, kafa karışıklığından kaynaklanan zihinsel bir karmaşadır.
Manevî bir alemde, bir nevi rüya penceresinden kendisine “Ey felaket ve helaket asrının adamı!” diye manevî bir meclise çağrılan ve bu asrın temsilcisi sıfatıyla o manevî meclise katılan Bediüzzaman gibi bu asrın -manevî hastalıklarını tedavî etmek için görevlendirilen- müceddidi olan bir zatın, makamını bilmeden onun "eğer hasta iseniz" anlamına gelen "ve in küntüm merzâ" cümlesinden -işarî bir mana olarak- "dalâlet ehli tarafından artırılan manevî hastalıkların büyük bir kısmı, Nur Risalelerinin Kur'anî ilaçlarıyla giderilebilir" anlamını çıkarmasını hazmetmek gerçekten kolay bir şey değildir. Fakat, İbn Abbas, İbn Mesud, İmam Gazalî, Fhareddin-i Razî, İmam Cuveynî, İmam Rabbanî gibi binlerce allame zatlar misüllü Kur’an’ın aynı cümlede pek çok manalar ders vereceğine, Allah’ın kelamından sonsuz işaretlerin bulunduğuna inanalar, onlar gibi bu derin işarî manaları çıkarsama yapan Bediüzzaman gibi bir zatın, “ilimde derinleşen Rasıh” bir allame olduğunda tereddüt etmeyecektir.
Bediüzzaman hazretlerinin ayetlerin manevî münasebetlerini gözeterek ortaya koyduğu istinbatları/çıkarsamaları, Batinîlerin fasit tevilleriyle karıştırmak, kafa karışıklığından kaynaklanan zihinsel bir karmaşadır.
Manevî bir alemde, bir nevi rüya penceresinden kendisine “Ey felaket ve helaket asrının adamı!” diye manevî bir meclise çağrılan ve bu asrın temsilcisi sıfatıyla o manevî meclise katılan Bediüzzaman gibi bu asrın -manevî hastalıklarını tedavî etmek için görevlendirilen- müceddidi olan bir zatın, makamını bilmeden onun "eğer hasta iseniz" anlamına gelen "ve in küntüm merzâ" cümlesinden -işarî bir mana olarak- "dalâlet ehli tarafından artırılan manevî hastalıkların büyük bir kısmı, Nur Risalelerinin Kur'anî ilaçlarıyla giderilebilir" anlamını çıkarmasını hazmetmek gerçekten kolay bir şey değildir. Fakat, İbn Abbas, İbn Mesud, İmam Gazalî, Fhareddin-i Razî, İmam Cuveynî, İmam Rabbanî gibi binlerce allame zatlar misüllü Kur’an’ın aynı cümlede pek çok manalar ders vereceğine, Allah’ın kelamından sonsuz işaretlerin bulunduğuna inanalar, onlar gibi bu derin işarî manaları çıkarsama yapan Bediüzzaman gibi bir zatın, “ilimde derinleşen Rasıh” bir allame olduğunda tereddüt etmeyecektir.
İddia:
“Ma’nâ-yı zahirisiyle diyor ki; "Su bulamadığınız vakit temiz toprak ile teyemmüm ediniz" der ve ma’na-yı işarisiyle diyor ki; "bin üçyüz elli yedide (1357) ma’nevî âb-ı hayat menbaları kapatıldığı zamanda temiz toprağa kast ve teveccüh ediniz. Onda bir menba-ı hayat ve bir ma’den-i nur bulursunuz." Bu âyetin şu işareti hususi bir surette Risale-i Nur’a bakmasına iki emare var:”
“Birincisi: Bu âyetin makam-ı ebcedi ve cifrisi, bin üçyüz elliyedi (1357) ederek o tarihlerde medrese ve irşadgahların seddiyle ve ehl-i ilim sarıklarının açılmasıyla ve ma’nevi susuzluk başladığı hengamda Risale-i Nur hakâik-i îmaniye cihetinde on beş senede kazanılan imân-ı tahkikiyi onbeş haftada belki tam müstaidlere onbeş saatte sarsılmayacak derecede iman-ı tahkikiyi kazandırması kavi bir emaredir ki; şu işaret ona hususi bakar.”
“İkinci emare: Sad ve sin, birbirine tam kardeş olması ve bir kelimede birbirinin yerine geçmesi münasebetiyle bu âyetteki "sa‘îden" kelimesindeki sad, sin okunsa Risale-i Nur’un tercümanını göstermesi, hem bu cümlenin birinci mukaddimesi olan "ev lâmestumu’n-nisâe" fıkrasının işaretiyle kadınların çıplak bacak olarak erkeklere karışmak ve Risale-i Nur’un, şiddetli taarruzlar içinde tesettür lehinde kuvveti mukavemeti zamanına, şeddeli nun iki nun olmak üzere makam-ı cifrisi bin üçyüz kırkyedi (1347) adediyle parmak basması "ev ‘alâ seferin" fıkrasının işaretiyle umumi harblerin asrında her millet seferberlik vaziyetinde bulunması ve (...) lâtif ve kuvvetli bir emaredir ki; âyetin işareti, bu asra ve Risale-i Nur’a bir hususiyeti var ve remzen ona bakar.”
Yukarıdaki alıntılarda görüldüğü gibi Nur Risaleleri’nde, bu zırvaların işarî tefsirden olduğu öne sürülmüştür. Oysa, bunların makul ve meşru sayılabilecek işarî tefsirden olmadığı açıktır.
İddiaya cevap:
Risale-i Nur’un bu hususiyetlerine yakın tarih –reddedilemez bir kesinlikte- şahadet etmektedir. Böyle bir esere Kur’an’ın işaret etmesinin yadırganacak hangi tarafı vardır?
Kur’an’da “sad” ile yazılan “Sırat” kelimesinin “sin” ile de okunabildiği gibi, “sin” ile yazılan “Bastaten” kelimesinin “sad” ile okunduğu gibi, buradaki “sad” ile yazılan “Saîden” kelimesinin altında “sin” ile “Saîden” kelimesini istihraç edilmesinin ilmî veya dinî ne gibi bir sakıncası vardır?
Mesele, bu işaretlerin konusu olan Bediüzzaman hazretlerine bakış açısı meselesidir. Ona -meşhud delillere dayanarak- hüsnüzan besleyenlerin nezdinde, bu zat-ı mübarek bu işarî manalara layık bir hayat yaşamış, bir hizmet yapmıştır. Aksine -hasetten kaynaklanan basiretsizliğe ve cehaletten kaynaklanan kuruntulara dayanarak- ona suizanda bulunanların nezdinde, bu işaretlerin hiçbir değeri yoktur. Ancak şu husus bilinmelidir ki, onun liyakatini tasdik edenlerin ellerinde bir çok nişane-i tasdik vardır. Bediüzzaman’ın ilim, takva, feraset, keramet, velayet noktasında bu işaretlere değmediğini söyleyenlerin ellerinde hangi delil vardır? Böyle bir delili göstermek hiç kimsenin haddine düşmez, realiteler buna izin vermez.
“Nur Risaleleri’nde, bu zırvalar..” diyen kimsenin zırvalarını meleklerin de nefretle karşılamakta olduğuna zerre kadar tereddüdümüz yoktur.
Müfessirlerin imamı olarak bilinen Taberî’den tutun, Zemahşerî, Bakıllanî, Nesefî, Beyzavî, Tantavî, Elmalılı Hamdi Yazır’a kadar onlarca tefsir kaynaklarında yer verilen, Ebced hesabının işarî tefsirden olmadığını söylemek için, bütün bu alimlerin görüşlerini bir çırpıda atacak kadar bir hezeyan-ı aklî ve zırvalı bir cinnet-i muvakkataya maruz kalmakla mümkündür. İşin başında İbn Teymiye, işin sonunda İbn Teymiye, Besmele, hamdele yerine mi geçiyor; yoksa bu günkü Mevlana turizmi gibi bir akar-kart-vizit yerine mi geçiyor
Risale-i Nur’un bu hususiyetlerine yakın tarih –reddedilemez bir kesinlikte- şahadet etmektedir. Böyle bir esere Kur’an’ın işaret etmesinin yadırganacak hangi tarafı vardır?
Kur’an’da “sad” ile yazılan “Sırat” kelimesinin “sin” ile de okunabildiği gibi, “sin” ile yazılan “Bastaten” kelimesinin “sad” ile okunduğu gibi, buradaki “sad” ile yazılan “Saîden” kelimesinin altında “sin” ile “Saîden” kelimesini istihraç edilmesinin ilmî veya dinî ne gibi bir sakıncası vardır?
Mesele, bu işaretlerin konusu olan Bediüzzaman hazretlerine bakış açısı meselesidir. Ona -meşhud delillere dayanarak- hüsnüzan besleyenlerin nezdinde, bu zat-ı mübarek bu işarî manalara layık bir hayat yaşamış, bir hizmet yapmıştır. Aksine -hasetten kaynaklanan basiretsizliğe ve cehaletten kaynaklanan kuruntulara dayanarak- ona suizanda bulunanların nezdinde, bu işaretlerin hiçbir değeri yoktur. Ancak şu husus bilinmelidir ki, onun liyakatini tasdik edenlerin ellerinde bir çok nişane-i tasdik vardır. Bediüzzaman’ın ilim, takva, feraset, keramet, velayet noktasında bu işaretlere değmediğini söyleyenlerin ellerinde hangi delil vardır? Böyle bir delili göstermek hiç kimsenin haddine düşmez, realiteler buna izin vermez.
“Nur Risaleleri’nde, bu zırvalar..” diyen kimsenin zırvalarını meleklerin de nefretle karşılamakta olduğuna zerre kadar tereddüdümüz yoktur.
Müfessirlerin imamı olarak bilinen Taberî’den tutun, Zemahşerî, Bakıllanî, Nesefî, Beyzavî, Tantavî, Elmalılı Hamdi Yazır’a kadar onlarca tefsir kaynaklarında yer verilen, Ebced hesabının işarî tefsirden olmadığını söylemek için, bütün bu alimlerin görüşlerini bir çırpıda atacak kadar bir hezeyan-ı aklî ve zırvalı bir cinnet-i muvakkataya maruz kalmakla mümkündür. İşin başında İbn Teymiye, işin sonunda İbn Teymiye, Besmele, hamdele yerine mi geçiyor; yoksa bu günkü Mevlana turizmi gibi bir akar-kart-vizit yerine mi geçiyor