"Çünkü zevâl bulan eşya ile beraber, esbabları dahi kayboluyor."

Nûrolog

Well-known member
"Çünkü zevâl bulan eşya ile beraber, esbabları dahi kayboluyor." derken, esbabları nasıl kaybolur, örneklerle açıklar mısınız?

Esbab, yani sebepler eşyanın içindedir. Eşya genel olarak nasıl zevale ve yok olmaya mahkum ise, eşya kapsamına giren sebepler de aynı şekilde zevale ve yok olmaya mahkumdur. Bu sebeple zevale ve yokluğa mahkum olan sebeplerin müsebbipleri yani netice ve sonuçları yoktan ve hiçten icat etmesi mümkün değildir.

Netice ve neticeye vesile olan sebepler, her ikisi de zeval ve yokluktan münezzeh olan Allah’ın icadı ve yaratması ile varlık sahnesine çıkıyorlar ve yine onun yok etmesi ile yokluğa ve zevale gidiyorlar. Zevale ve yokluğa mahkum olan hiçbir şey, İlah ve yaratıcı olamaz.

Mesela; elma ağaçtan husul ediyor, burada elma netice, ağaç ise elmaya bir sebeptir. Elma nasıl zevale mahkum ise, elmaya vasıta ve sebep olan ağaç da zevale mahkumdur. Ağaç da bir neticedir, onun sebep ve vesileleri dört unsur ve elementlerdir. Aynı şekilde dört unsur ve elementler de ağaç gibi zevale mahkumdurlar. Yalnız dört unsur ve elementlerin zevali, tahkik ve mantık ile sabittir. Ağacın zevali gibi bedihi değildir. Bu ölçüyü bütün sebeplere ve onların neticelerine tatbik edebiliriz.

Sorularla Risale Editör
 
Üst