Cenab-ı Allah’ın kitabının açılışını be harfi ile yapmasının sebep ve hikmeti nedir ?
Be harfinin On manası
birincisi; elifte yükseklik kibir ve uzunluk vardır, be'de düşüklük tevazu ve inkisar vardır. Kimde Allah rızası için tevazu olursa Allah onu yükseltir.
İkincisi ; muhakkak ki be harfi ilsak yani bağlamak içindir. Diğer harflerin çoğunun aksine özellikle elif’in aksine katı’ harflerdendir.
Üçüncüsü; be ebediyen meksurdur. Kendisinde her zaman kesre vardır. Suret ve manada inkisarlık Cenab-ı Allah’a yaklaşma şerefini verir Cenab-ı Allah hadis-i kudsi de :
“Ben, kalbi benim rızam için kırık olanların yanındayım.”
Dördüncüsü: Be harfine zahiri olarak, düşüklük ve inkisar (kırıklık) vardır. Lakin hakikatte ise, be harfinde himmetin yüceliği ve derecenin yüksekliği vardır. Bu da sıddikların sıfatıdır. Elif ise onun zıddıdır. Be’nin derecesinin yüksekliğinden kendisine bir nokta verildi. Bu derece yani nokta Elif’te yoktur. Be harfini âli himmet yapan, ona yüce himmet veren şey ise, kendisine nokta verildiği zaman, halinin sadece bir sevgiliyi kabul eden kişinin hali gibi olması için: sadece bir tanesini kabul etmesidir.
Beşincisi : Be harfinde, Hakka yaklaşmayı istemede sıdkıyyet vardır.Çünkü o, yüksek dereceye noktanın sebebiyle sahip olduğunu gördüğünde noktayı ayaklarının altına aldı. Noktayla övünmedi Cim ve Ye harflerinin noktaları harflern konuluşunda altlarında değil de ortalarındadır. Cim ve Ye harfleri, başka bir harfe bitiştikleri zaman hı ve te harflerine benzemeleri için harekesi ortalarına konuldu. Be bunlar benzeme, yalnız olsa da başka bir harfe bitişse de her zaman noktası altında olur.
Altıncısı: Be’nin aksine Elif illetli harfdir: Be sahih harftir
Yedincisi : Be mana bakımından tam metbu bir harftir. Her ne kadar şekil bakımından harflerin dizilişi cihetinde yeri eliften sonra olup tabi gibi görünse bile Çünkü elif be lafzında vardır. Ve elif be’ye tabi oluyor. Elifin telaffuzunda Be yoktur. Elife tabi olmuyor. Metbu ise mana bakımından daha kuvvetlidir.
Sekizincisi: be amin yani başkasında tasarruf eden bir harftir. (Harfi cerdir, başına geldiği ismin son harfinin harekesini esre yapar.) Bu yönü onun kadrü kıymet ve gücünü yüceliğini ortaya koyar be btida için elverişlidir. Elif onun hılafınadır. Çünkü elif amil değildir.
Dokuzuncusu: Be kendi nefsinde haddi zatında kamil bir harftir. Çünkü ilsak, istiane (yardım dilemek) ve izafet içindir. Kendisine tabi lan ismi ver etmekle başkasını kemale erdirir. Be kendisinden sonra gelen ismi meksur yapar ve onu kendi nefsinin sıfatlarıyla muttasıf kılar. Be’nin kıymet ve derecesinin yüksekliği irşad ve tevhd’de başkasının mükemmel kılmasıdır. Efendimiz Hz. Ali (RA) “Ben be harfinin altındaki noktayım” sözüyle buna işaret ettikleri gibi be için irşad mertebesi ve tevhide (Allah’ın varlığı ve birliğine) delalet vardır.
Onuncusu : ve şefevi (dudakların deprenmesiyle çıkan) bir harfdir. Be’nin telaffuz edilmesi için dudaklar açılır. Kendisinden başka şefevi olan harflere açılmadığı şekilde onun için açılır. Bu insan zürriyetinin ağzının ilk önce be harfiyle açıldığındandır.”Elestü bi Rabbüküm "Ben sizin Rabbiniz değimliyim ? ahdinin cevabına “ bela "evet sen bizim Rabbimizsin dedik"
işte bundan dolayı be harfi insanlar tarafından ilk konuşulan ve telaffuz edilen harfdir. be harfiyle insanın dudağı açıldı. işte bu mana ve hikmetlerden dolayı ilahi hikmet be harfini diğer harfler üzerine tercih etti.Onun değerinin yükseltti, burhanını izhar etti. Onu kitabının anahtarı kelamının ve hitabının başlangıcı kıldı.
Ruhul Beyan'dan - İsmail Hakkı Bursevî
Be harfinin On manası
birincisi; elifte yükseklik kibir ve uzunluk vardır, be'de düşüklük tevazu ve inkisar vardır. Kimde Allah rızası için tevazu olursa Allah onu yükseltir.
İkincisi ; muhakkak ki be harfi ilsak yani bağlamak içindir. Diğer harflerin çoğunun aksine özellikle elif’in aksine katı’ harflerdendir.
Üçüncüsü; be ebediyen meksurdur. Kendisinde her zaman kesre vardır. Suret ve manada inkisarlık Cenab-ı Allah’a yaklaşma şerefini verir Cenab-ı Allah hadis-i kudsi de :
“Ben, kalbi benim rızam için kırık olanların yanındayım.”
Dördüncüsü: Be harfine zahiri olarak, düşüklük ve inkisar (kırıklık) vardır. Lakin hakikatte ise, be harfinde himmetin yüceliği ve derecenin yüksekliği vardır. Bu da sıddikların sıfatıdır. Elif ise onun zıddıdır. Be’nin derecesinin yüksekliğinden kendisine bir nokta verildi. Bu derece yani nokta Elif’te yoktur. Be harfini âli himmet yapan, ona yüce himmet veren şey ise, kendisine nokta verildiği zaman, halinin sadece bir sevgiliyi kabul eden kişinin hali gibi olması için: sadece bir tanesini kabul etmesidir.
Beşincisi : Be harfinde, Hakka yaklaşmayı istemede sıdkıyyet vardır.Çünkü o, yüksek dereceye noktanın sebebiyle sahip olduğunu gördüğünde noktayı ayaklarının altına aldı. Noktayla övünmedi Cim ve Ye harflerinin noktaları harflern konuluşunda altlarında değil de ortalarındadır. Cim ve Ye harfleri, başka bir harfe bitiştikleri zaman hı ve te harflerine benzemeleri için harekesi ortalarına konuldu. Be bunlar benzeme, yalnız olsa da başka bir harfe bitişse de her zaman noktası altında olur.
Altıncısı: Be’nin aksine Elif illetli harfdir: Be sahih harftir
Yedincisi : Be mana bakımından tam metbu bir harftir. Her ne kadar şekil bakımından harflerin dizilişi cihetinde yeri eliften sonra olup tabi gibi görünse bile Çünkü elif be lafzında vardır. Ve elif be’ye tabi oluyor. Elifin telaffuzunda Be yoktur. Elife tabi olmuyor. Metbu ise mana bakımından daha kuvvetlidir.
Sekizincisi: be amin yani başkasında tasarruf eden bir harftir. (Harfi cerdir, başına geldiği ismin son harfinin harekesini esre yapar.) Bu yönü onun kadrü kıymet ve gücünü yüceliğini ortaya koyar be btida için elverişlidir. Elif onun hılafınadır. Çünkü elif amil değildir.
Dokuzuncusu: Be kendi nefsinde haddi zatında kamil bir harftir. Çünkü ilsak, istiane (yardım dilemek) ve izafet içindir. Kendisine tabi lan ismi ver etmekle başkasını kemale erdirir. Be kendisinden sonra gelen ismi meksur yapar ve onu kendi nefsinin sıfatlarıyla muttasıf kılar. Be’nin kıymet ve derecesinin yüksekliği irşad ve tevhd’de başkasının mükemmel kılmasıdır. Efendimiz Hz. Ali (RA) “Ben be harfinin altındaki noktayım” sözüyle buna işaret ettikleri gibi be için irşad mertebesi ve tevhide (Allah’ın varlığı ve birliğine) delalet vardır.
Onuncusu : ve şefevi (dudakların deprenmesiyle çıkan) bir harfdir. Be’nin telaffuz edilmesi için dudaklar açılır. Kendisinden başka şefevi olan harflere açılmadığı şekilde onun için açılır. Bu insan zürriyetinin ağzının ilk önce be harfiyle açıldığındandır.”Elestü bi Rabbüküm "Ben sizin Rabbiniz değimliyim ? ahdinin cevabına “ bela "evet sen bizim Rabbimizsin dedik"
işte bundan dolayı be harfi insanlar tarafından ilk konuşulan ve telaffuz edilen harfdir. be harfiyle insanın dudağı açıldı. işte bu mana ve hikmetlerden dolayı ilahi hikmet be harfini diğer harfler üzerine tercih etti.Onun değerinin yükseltti, burhanını izhar etti. Onu kitabının anahtarı kelamının ve hitabının başlangıcı kıldı.
Ruhul Beyan'dan - İsmail Hakkı Bursevî