10.Madde: Bir zamanda sabit olan şeyin hilafına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur

Tarihci

Marmara Tarih

Ma sebebte bi-zemanin yühkemü bi-bekaihi ma lem yuced el- müzil
Bir zamanda sabit olan şeyin hilafına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur.

Bir şeyin geçmişte gerçekleştiği biliniyorsa, aksine delil bulunmadıkça eskisi gibi devam ettiği kabul olunur. Aynı şekilde bir şeyin, şu anda sabit olduğu biliniyorsa, geçmişte de böyle olduğu aksine bir delil bulunmadıkça kabul edilir. Buna tahkimül hal (şimdiki halin hakem kılınması) denir.

Bir kimsenin mülkü olduğu bilinen şey, mülkiyeti gideren(satış,bağışlama gibi) bir vaziyet söz konusu olmadıkça mülk olarak kalmaya devam eder. Bu da bir önceki maddeyle alakalıdır.

Mesela mefkudun yani nerede bulunduğu ve hayatta olup olmadığı bilinmeyen kimsenin hayatta kabul edilmesi bu maddelerde tanzim olunan istishab prensibinin gereğidir. Ancak bir kimsenin öldüğü güçlü delille, söz gelişi iki adil şahidle isbatlanırsa veya ölüm tehlikesi altında kaybolduğu (bindiği gemi batmış veya cephede kaybolmuş ya da bulunduğu ev tamamen yanmış) gerekçesiyle mahkemece ölümüne hükmedilirse artık bu mahkeme hükmü mefkudun hayatta oluşu vakıasının hilafına delil teşkil eder.

Mesela bir baba gaib oğlunun malını nafaka olarak kendisine harcarsa, oğul sonradan gelip babasının zengin olduğu halde kendi malını nafaka olarak harcadığını iddia etse ve bunu isbatlayamasa, baba şu anda fakirse geçmişte de böyle olduğu, böyle olduğu, dolayısıyla nafaka olarak oğlunun malını sarfetmeye hakkı bulunduğu kabul edilir. (baba ve anne anne fakirse çocuklarının malından yiyebilir; zenginse yiyemez yerse tazmin eder.)

 
Üst