Kelime Analizi 21: Perver

kenz-i mahfi

Sorumlu
PERVER (Pervar): (Farsça) Besleyen, yetiştiren, velinimet, koruyan manasında birleşik kelimeler yapmaya yarayan ek bir kelimedir. Farsça'da bir kelimeyi çoğul yapan "-ân" eki getirilerek "perverân" (yetiştirenler, besleyenler) kelimesi meydana getirilir.

Vatanperver: Vatan koruyan, vatansever
İnsaniyetperver: İnsanlığı seven, iyi insan..
dunperver: Aşağılık kimseleri koruyan.
hakikatperver: Gerçekçi
irfanperver: Kültürlü
namusperver: Namuslu
nazperver: Nazlı
nefisperver: Nefsini çok beğenip besleyen.
milliyetperver: Milliyetçi, milletini seven.
rastperverane: Doğruluktan yana.
şikemperver: Yemek tiryakisi.
misallerinde olduğu gibi pek çok kelimenin sonuna getirilerek yeni kelimeler meydana getirilebilir.

"Perveri (Pervari)" kelimesi "büyütücülük, besleyicilik, terbiye" manasındadır. Siirt ilinin Pervari ilçesinin adı muhtemelen bu Farsça kelimeden gelmektedir.

"perverde" kelimesi "terbiye edilmiş, yetiştirilmiş";
"Perveriş" kelimesi "terbiye etme, yetiştirme eğitme";
"perverişyap" kelimesi "terbiye edilen, eğitilen";
yine "perverişyafte" kelimesi "terbiye edilmiş, yetiştirilmiş, eğitilmiş" manalarına gelir.

Kelime sonuna eklenen "perver" ekinin sonuna zarfiyet ifadesi katmak için yine Farsça bir ek olan "-âne" eki getirilir.
Mesela:
sanatperverane: sanatını sevene yakışır bir surette.
vatanperverane: Vatanını sevene yakışır bir surette
merhametperverane: acıma ve şefkat etmek suretiyle. manalarında kelimeler meydana getirilir.


Günümüzde çok kullandığımız "misafirperver" kelimesi "misafire hürmet eden, misafire kıymet veren" manasında dilimize girmiştir. Yine tarihte gördüğümüz "Terakkiperver" kelimesi "terakkiyi seven, ilerlemeyi seven" manasındadır.

"perver" eki bir kelimenin genellikle sonuna getirilerek bir şeyin düşkünü, onun taraftarı ve o şeyi koruyup gözeten manasına gelir.
Nadir olarak kelimenin başına getirilerek kullanılır.
Mesela:
Perverdigar: Terbiye eden, rızık veren Allah (CC)

Risale-i Nur'da "perver" ekiyle kurulan 45 farklı kelime mevcuttur. Bunlar:
maarifperver
cumhuriyetperver
misafirperver
rububiyetperver
vazifeperver
hayatperver
hikmetperver
ihsanperverane
cemalperverane
imanperver
dinperver
inayetperverane
maddeperver
sulhperver
teceddütperver
meşrutiyetperver
ifratperver
iltizamperver
raiyyetperver
intizamperverane
vazifeperver
nefisperver
şikemperver
san'atperver
in'amperver
sehavetperverane
nimetperverane
hevesperverane
hüsünperver
adaletperver
veledperver
himmetperver
dünyaperver
hakikatperver
faziletperver
insaniyetperver
unsuriyetperver
milliyetperver
şöhretperverane
şefkatperverane
medeniyetperver
tenperver
hamiyetperver
hürriyetperver
vatanperver

"Perverde" kelimesi Risale-i Nur'da 8 defa geçmektedir.

Risale-i Nur'da "perver" ekiyle kurulan kelimelerin metin içinde manaları verilmiştir. Bunlara birkaç misal vermek gerekirse:
"hem izhar ettiği güzel sanatlarıyla sanatperver ve sanatını çok sever bir Sani'dir." (31.Söz)
"yalnız çok şirin olan veledperverlik, yani çocuklarını sevip okşamak zevki" (32.Söz)
"eski zamandan beri menfi milliyet ve unsuriyetperverliğe..." (16.Mektup)
"hem mesela adaletperver, ihkak-ı hakkı sever ve ondan zevk alır bir hakim..." (32.Söz)
"maddi ve manevi nimetlerin lezizleriyle onu perverde ediyor." (23.Söz)

"Perver" ekinin Ebced Değeri 408'dir.

Risale-i Nur'da "perver" ekiyle kurulan kelimelerin geçme oranları şöyledir:
Sözler34
Mektubat29
Lem'alar13
Şualar39
Mesnevi-i Nuriye4
İşarat-ül İ'caz2
Asa-yı Musa13
Barla Lahikası9
Kastamonu Lahikası5
Emirdağ Lahikası36
Sikke-i Tasdik-i Gaybi5
Tarihçe-i Hayatı48
YEKÜN237
 
Üst