Habbe

Huseyni · 8 Ocak 2012

Habbe

Cennet-i Kur’âniyenin semerâtından bir semerenin ihtiva ettiği
حَبَّه مِى كُويَدْ
مَنْ شَاخِ دِرَخْتَمْ بَرَازْ مَيْوَهءِ تَوْحِيدْ
يَگْ شَبْنَمَمْ اَزْيَمْ بُرْاَزْ لُؤْلُؤِ تَمْجِيدْ

1

اَلْحَمْدُ ِللهِ عَلٰى دِينِ اْلاِسْلاَمِ وَكَمَالِ اْلاِيمَانِ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلٰى مُحَمَّدٍنِالَّذِى هُوَ مَرْكَزُ دَائِرَةِ اْلاِسْلاَمِ وَمَنْبَعُ اَنْوَارِ اْلاِيمَانِ وَعَلٰى اٰلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ مَادَامَ الْمَلَوَانِ وَمَادَامَ الْقَمَرَانِ

2

İ’lem eyyühe’l-aziz! Şu gördüğün büyük âleme büyük bir kitap nazarıyla bakılırsa, nur-u Muhammedî (a.s.m.) o kitabın kâtibinin kaleminin mürekkebidir.

Eğer o âlem-i kebir bir şecere tahayyül edilirse, nur-u Muhammedî hem çekirdeği, hem semeresi olur.

Eğer dünya mücessem bir zîhayat farz edilirse, o nur onun ruhu olur.

Eğer büyük bir insan tasavvur edilirse, o nur onun aklı olur.

Eğer pek güzel şaşaalı bir cennet bahçesi tahayyül edilirse, nur-u Muhammedî onun andelîbi olur.

[NOT]Dipnot-1 Ben tevhid meyveleriyle yüklü bir ağaç dalıyım. Tevhid incileriyle dolu bir denizin damlasıyım.

Dipnot-2 Din-i İslâm ve kemâl-i iman için Allah’a hamd olsun. Daire-i İslâmın merkezi ve envâr-ı imanın menbaı olan Muhammed ile onun bütün âl ve ashabına, gece gündüz, ay ve güneş devam ettikçe salât ve selâm olsun.
[/NOT]

andelîb: bülbül	cennet-i Kur’âniye: Kur’ânî cennet; bu tabirle, insana dünya ve âhiret saadetini bahşeden Kur’ân’î hakikatler ve esaslar kastediliyor
farz etmek: var saymak	ihtiva etmek: içermek
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kâtib: yazar, müellif; bütün varlıkları bir kitap yazar gibi, mükemmel bir şekilde yaratan Allah
mücessem: cisimleşmiş, maddî şekle bürünmüş	nazar: bakış
nur: aydınlık, ışık	nur-u Muhammedî: bütün varlıkların yaratılışının mayası, aslı, esası olan Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (a.s.m.) nuru
ruh: hayat kaynağı, can, cevher	semere: meyve, netice
semerât: meyveler, neticeler	tahayyül etmek: hayal etmek
tasavvur etmek: düşünmek, zihinde canlandırmak, hayal etmek	zîhayat: canlı, hayat sahibi
âlem: evren, kâinat	âlem-i kebir: büyük âlem, evren
şaşaalı: gösterişli, parlak	şecere: ağaç

Huseyni · 8 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 155

Eğer pek büyük bir saray farz edilirse, nur-u Muhammedî o Sultan-ı Ezelin makarr-ı saltanat ve haşmeti ve tecelliyat-ı cemâliyesiyle âsâr-ı san’atını hâvi olan o yüksek saraya nâzır ve münâdi ve teşrifatçı olur. Bütün insanları dâvet ediyor. O sarayda bulunan bütün antika san’atları, harikaları ve mu’cizeleri târif ediyor. Halkı o saray Sâhibine, Sâniine iman etmek üzere câzibedar, hayretefzâ dâvet ediyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Hilkat şeceresinin semeresi insandır. Malûmdur ki, semere bütün eczânın en ekmeli ve kökten en uzağı olduğu için, bütün eczânın hâsiyetlerini, meziyetlerini hâvidir. Ve keza, hilkat-i âlemin ille-i gaiye hükmünde olan çekirdeği yine insandır.

Sonra, o şecerenin semeresi olan insandan bir tanesini şecere-i İslâmiyete çekirdek ittihaz etmiştir. Demek o çekirdek, âlem-i İslâmiyetin hem bânisidir, hem esasıdır hem güneşidir. Fakat o çekirdeğin çekirdeği kalbdir. Kalbin ihtiyacat saikasıyla âlemin envâıyla, eczâsıyla pek çok alâkaları vardır. Esmâ-i Hüsnânın bütün nurlarına ihtiyaçları vardır. Dünyayı dolduracak kadar o kalbin hem emelleri, hem de düşmanları vardır. Ancak, Ganiyy-i Mutlak ve Hâfız-ı Hakikı ile itminan edebilir.

Ve keza, o kalbin öyle bir kabiliyeti vardır ki, bir harita veya bir fihriste gibi bütün âlemi temsil eder. Ve Vahid-i Ehadden başka merkezinde birşeyi kabul etmiyor. Ebedî, sermedî bir bekadan maada birşeye razı olmuyor.

İnsanın çekirdeği olan kalb, ubudiyet ve ihlâs altında İslâmiyet ile iska edilmekle

Ganiyy-i Mutlak: hiçbir şeye hiçbir şekilde muhtaç olmayan ve bütün varlıkların her türlü ihtiyaçları gayb hazinelerinde bulunan sınırsız zenginliğe sahip olan Allah	Hâfız-ı Hakiki: bütün varlıkların hallerinden hareketlerine kadar her şeyini kaydeden ve onları her türlü kötülüğe ve tehlikeye karşı gerçek koruyucu olan Allah
Sultan-ı Ezel: sonsuz otorite ve hâkimiyet sahibi Ezelî Sultan, Allah	Sâni: herşeyi san’atlı ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah
Vâhid-i Ehad: birliği herşeyi kapladığı gibi herbir şeyde de ayrı ayrı tecellîleri görülen Allah	alâka: ilgi, bağlantı
antika: eski ve kıymetli san’at eseri	bekà: devamlılık, kalıcılık
bâni: binâ eden; kuran, kurucu	câzibedar: çekici bir şekilde
ebedî: sonu olmayan sonsuzluk	eczâ: cüzler; parçalar, kısımlar
ekmel: en mükemmel	emel: istek, arzu
envâ: neviler, türler	esmâ-i Hüsnâ: Allah’ın güzel isimleri
farz etmek: var saymak	fihriste: özet, bir şeyin içeriği
harika: olağanüstü, hayranlık veren	hayretefzâ: hayret içinde bırakacak şekilde; hayret saçan
haşmet: heybet, görkem, büyüklük, yücelik	hilkat: yaratılış
hilkat-i âlem: âlemin, kâinatın yaratılışı	hâsiyet: özellik
hâvi: içine alan	ihlâs: içtenlik, samimiyet; ibadet ve davranışlarda sadece Allah’ın rızasını gözetme
ihtiyacat: ihtiyaçlar	ille-i gaiye: asıl hedef, gerçek sebep
itminan etmek: tatmin etmek	ittihaz etmek: edinmek, kabullenmek
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kabiliyet: yetenek
keza: bunun gibi	maada: –den başka, –in dışında
makarr-ı saltanat: saltanat, otorite ve hâkimiyet merkezi	malûm: bilinen
meziyet: üstün özellik	mu’cize: bir benzerini yapmakta başkasını âciz bırakan olağanüstü şey
münâdi: nida eden, seslenen, çağıran	nur: aydınlık
nur-u Muhammedî: bütün varlıkların yaratılışının mayası, aslı, esası olan Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (a.s.m.) nuru	nâzır: bakan, gören
razı olmak: hoşnut olmak	saika: yönlendirme, sebep
semere: meyve, netice	sermedî: devamlı, sürekli
tarif etmek: anlatmak, tanıtmak	tecelliyat-ı cemâliye: İlâhî güzelliklerin akisleri, yansımaları
teşrifatçı: önemli bir mekânda, gelenleri buyur eden	ubudiyet: Allah’a kulluk
âlem: dünya, evren	âlem-i İslâmiyet: İslâm âlemi
âsâr-ı san’at: san’at eserleri	şecere: ağaç
şecere-i İslâmiyet: İslâmiyet ağacı

Huseyni · 8 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 156

imanla intibaha gelirse, nurânî, misâlî âlem-i emirden gelen emirle öyle bir şecere-i nurânî olarak yeşillenir ki, onun cismânî âlemine ruh olur. Eğer o kalb çekirdeği böyle bir terbiye görmezse, kuru bir çekirdek kalarak nura inkılâp edinceye kadar ateş ile yanması lâzımdır.

Ve keza, o habbe-i kalb için, pek çok hizmetçi vardır ki, o hâdimler kalbin hayatiyle hayat bulup inbisat ederlerse, kocaman kâinat onlara tenezzüh ve seyrangâh olur. Hattâ kalbin hâdimlerinden bulunan hayal, meselâ en zayıf, en kıymetsiz iken, hapiste ve zindanda kayıtlı olan sahibini bütün dünyada gezdirir, ferahlandırır. Ve şarkta namaz kılanın başını Hacerü’l-Esvedin altına koydurur. Ve şehadetlerini Hacerü’l-Esvede muhafaza için tevdi ettirir.

Mâdem benî Âdem kâinatın semeresidir. Nasıl ki, bir harmanda başaklar döğülür; tasfiye neticesinde semereler istibka ve iddihar edilir. Binaenaleyh, haşir meydanı da bir harmandır; kâinatın başak ve semeresi olan benî Âdemi intizar etmektedir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Şu görünen umumî âlemde her insanın hususî bir âlemi vardır. Bu hususî âlemler, umumî âlemin aynıdır. Yalnız umumî âlemin merkezi şemstir. Hususî âlemlerin merkezi ise şahıstır. Her hususî âlemin anahtarları o âlemin sâhibinde olup letâifiyle bağlıdır. O şahsî âlemlerin safveti, hüsnü ve kubhu, ziyası ve zulmeti, merkezleri olan eşhasa tâbidir. Evet, ayinede irtisam eden bir bahçe, hareket, tegayyür ve sair ahvalinde ayineye tâbi olduğu gibi, her şahsın âlemi de, merkezi olan o şahsa tâbidir: Gölge ve misal gibi. Binaenaleyh, cisminin küçüklüğüne bakıp da günahlarını küçük zannetme. Çünkü, kalbin kasâvetinden bir zerre, senin şahsî âleminin bütün yıldızlarını küsufa tutturur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Otuz seneden beri iki tâğut ile mücadelem vardır. Biri insandadır, diğeri âlemdedir. Biri ene’dir, diğeri tabiattır. Birinci tâğutu gayr-ı

Hacerü’l-Esved: (bk. bilgiler – Kâbe)	ahval: haller, davranışlar
benî Âdem: Âdemoğulları, insanlar	binaenaleyh: bundan dolayı
cismânî âlem: beden dünyası	ene: ben; benlik
eşhas: kişiler	habbe-i kalb: kalbin tohumu, çekirdeği
hadim: hizmetçi	haşir meydanı: öldükten sonra yeniden diriltilip Allah’ın huzurunda toplanılacak yer, meydan
hususî âlem: şahsa ait, özel âlem, özel dünya	hüsün: güzellik
iddihar etmek: biriktirmek, depolamak	inbisat etmek: genişlemek, gelişmek, yayılmak
inkılâp etmek: değişmek, dönüşmek	intibah: uyanış
intizar etmek: beklemek	irtisam eden: resmedilen, görünen
iska etme: su verme, sulama	istibka: devamını isteme, geriye bırakma; bâkîleştirme
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kasâvet: katılık, sertlik
keza: bunun gibi	kubuh: çirkinlik, kötülük
kâinat: evren, yaratılmış herşey	küsuf tutturmak: örtmek, perdelemek
letâif: insanın mânevi yapısında bulunan ince duygular	misal: aynadaki yansıma, görüntü
misâlî: yansıyan, görüntü halinde olan	nur: aydınlık
nurânî: nurlu, parlak	ruh: hayat kaynağı, can, cevher
safvet: paklık, temizlik	semere: meyve, netice
seyrangâh: gezi ve seyir yeri	tabiat (tâğutu): tabiat putu; maddeci görüş tabiatı bir put gibi şöyle tarif eder
tasfiye: temizleme, arındırma	tegayyür: başkalaşım
tenezzüh: gezinti	terbiye: eğitim
tevdi etmek: emanet olarak bırakmak, emanet etmek	tâbi: bağlı
tâğut: ibadet edilen bâtıl şey, put	umumî âlem: genel dünya, evren
zerre: en küçük madde parçası	ziya: ışık
zulmet: karanlık	âlem: dünya, evren
âlem-i emir: Allah’ın kudret ve emrinin tecellî etiği âlem; Cenâb-ı Hakk’ın değişmeyen sabit hakikatler şeklinde devam eden kanunlar âlemi	şark: doğu
şecere-i nurânî: nurlu, parlak ağaç	şehadet: şahidlik
şems: güneş

Huseyni · 8 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 157

kastî, gölgevâri bir ayine gibi gördüm. Fakat o tâğutu kasten veya bizzat nazar-ı ehemmiyete alanlar, Nemrud ve Firavun olurlar.

İkinci tâğut ise, onu İlâhî bir san’at, Rahmânî bir sıbğat, yani nakışlı bir boya şeklinde gördüm. Fakat gaflet nazarıyla bakılırsa, tabiat zannedilir ve maddiyunlarca bir ilâh olur. Maahaza, o tabiat zannedilen şey, İlâhî bir san’attır. Cenâb-ı Hakka hamd ve şükürler olsun ki, Kur’ân’ın feyziyle, mezkûr mücadelem her iki tâğutun ölümüyle ve her iki sanemin kırılmasıyla neticelendi.

Evet, Nokta, Katre, Zerre, Şemme, Habbe, Hubâb risalelerinde ispat ve izah edildiği gibi, mevhum olan tabiat perdesi parçalanarak altında şeriat-ı fıtriye-i İlâhiye ve san’at-ı şuuriye-i Rahmâniye güneş gibi ortaya çıkmıştır. Ve keza, firavunluğa delâlet eden ene’den, Sâni-i Zülcelâle râci olan Hüve tebârüz etti.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Dünyada sana ait çok emirler vardır. Amma ne mâhiyetlerinden ve ne âkıbetlerinden haberin olmuyor:

Biri, cesettir. Evet, cesedin genç iken lâtif, zarif ve güzel gül çiçeğine benzerse de, ihtiyarlığında kuru ve uyuşmuş kış çiçeğine benzer ve tahavvül eder.

Biri de hayat ve hayvaniyettir. Bunun da sonu ölüm ve zevaldir.

Biri de insaniyettir. Bu ise, zeval ve beka arasında mütereddittir. Dâim-i Bâkînin zikriyle muhafazası lâzımdır.

Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Dâim-i Bâkî: kendi varlığı sonsuza kadar devam eden, dilediği varlığa da bekà veren, onları sonsuz ve kalıcı yapan Allah
Firavun: (bk. bilgiler)	Habbe: dane, tohum; Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale
Hubâb: daneler, tohumlar; Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale	Katre: damla; Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale
Nemrud: (bk. bilgiler)	Nokta: Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale
Rahmânî: rahmeti sonsuz olan, yarattıklarını esirgeyip koruyan, şefkat eden ve rızıklandıran Allah’a âit	Sâni-i Zülcelâl: sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi olan ve her şeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah
Zerre: en küçük madde parçası, atom; Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale	bekà: devamlılık, kalıcılık
delâlet etmek: işaret etmek	emir: iş, olay, olgu
ene: ben, benlik	feyiz: mânevî gıda, ilham, bereket, bolluk
firavunluk: kendini Firavun gibi ilâh derecesinde büyük görme	gaflet: umursamazlık, duyarsızlık; âhiretten ve Allah’ın emir ve yasaklarından habersiz davranma hâli
gölgevâri: gölge gibi, gölgeye benzer	hamd: övgü, teşekkür, minnet
hayvaniyet: canlılık, hayat taşıma	hüve: O, Allah
insaniyet: insanlık	izah edilmek: açıklanmak
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kasten: bilerek ve isteyerek
keza: bunun gibi	lâtif: şirin, güzel, hoş
maahaza: bununla beraber, bununla birlikte	maddiyun: materyalistler, herşeyi maddeye bağlayıp, madde ile açıklamaya çalışanlar
mevhum: gerçekte olmadığı halde var sayılan	mezkûr: zikredilen, ifade edilen
mâhiyet: temel özellik, asıl nitelik	mütereddit: şüpheli, kararsız; iki şey arasında gidip gelen
nakış: işleme, süs	nazar: bakış, görüş
nazar-ı ehemmiyete alma: önem verme	risale: Risale-i Nur’u oluşturan bölümlerden her birisi
râci: dönen, ait olan	sanem: put
san’at-ı şuuriye-i Rahmâniye: rahmeti sınırsız olan Allah’ın sonsuz ilminin neticesi olarak ortaya çıkan san’atı	sıbğat: boya
tabiat: (tabiat fikri) materyalist düşünce; tabiat için, “insan faaliyetlerinin dışında kendi kendini sürekli olarak yeniden yaratan ve değiştiren güç” düşüncesi	tahavvül etmek: bir halden başka bir hale dönüşmek
tebârüz etmek: belirmek, görünmek	tâğut: ibadet edilen bâtıl şey, put
zarif: ince, nazik	zeval: yokluk
zikir: devamlı Allah’ı anma	âkıbet: netice, son
İlâhî: Allah’a ait, Allah’tan gelen	Şemme: bir kere koklama; Mesnevî-i Nûriye’de yer alan bir risale
şeriat-ı fıtriye-i İlâhiye: düzeni ve ahengi sağlamak için Allah tarafından kainata koyulan ve bütün varlıkların uymak zorunda olduğu kanun ve kuralların tamamı	şükür: minnet duyup, teşekkür etme

Huseyni · 14 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 158

Biri de ömür ve yaşayıştır. Bunun da hududu tayin edilmiştir; ne ileri, ve ne de geri bir adım atılamaz. Bunun için elem çekme, mahzun olma. Tahammülünden âciz, tâkatinden hariç olduğun tûl-i emel yükünü yüklenme.

Biri de vücuttur. Vücut zaten senin mülkün değildir. Onun mâliki ancak Mâlikü’l-Mülktür. Ve senden daha ziyade senin vücuduna şefkatlidir. Binaenaleyh, Mâlik-i Hakikînin daire-i emrinden hariç o vücuda karıştığın zaman zarar vermiş olursun: ümitsizliği intaç eden hırs gibi.

Biri de belâ ve musibetlerdir. Bunlar zâildir, devamları yoktur. Zevalleri düşünülürse, zıtları zihne gelir, lezzet verir.

Biri de, sen burada misafirsin. Ve buradan da diğer bir yere gideceksin. Misafir olan kimse, beraberce getiremediği birşeye kalbini bağlamaz. Bu menzilden ayrıldığın gibi, bu şehirden de çıkacaksın. Ve keza, bu fâni dünyadan da çıkacaksın. Öyle ise, aziz olarak çıkmaya çalış. Vücudunu Mûcidine feda et. Mukabilinde büyük bir fiyat alacaksın. Çünkü, feda etmediğin takdirde, ya bâd-ı hevâ zâil olur, gider, veya Onun malı olduğundan, yine Ona rücû eder.

Eğer vücuduna itimad edersen, ademe düşersin. Çünkü ancak vücudun terkiyle vücut bulunabilir. Ve keza, vücuduna kıymet vermek fikrinde isen, o vücuttan senin elinde ancak bir nokta kalabilir. Bütün vücudun cihât-ı erbaasıyla ademler içerisinde kalır. Amma, o noktayı da elinden atarsan vücudun tam mânâsıyla nurlar içinde kalır.

Biri de, dünyanın lezzetleridir. Bu ise, kısmete bağlıdır. Talebinde kalâka düşer. Ve sür’at-i zevali itibarıyla, aklı başında olan, onları kalbine alıp kıymet vermez.

Dünyanın âkıbeti ne olursa olsun, lezâizi terk etmek evlâdır. Çünkü, âkıbetin ya saadettir; saadet ise şu fâni lezâizin terkiyle olur. Veya şekavettir. Ölüm ve idam intizarında bulunan bir adam, sehpanın tezyin ve süslendirilmesinden zevk ve lezzet alabilir mi? Dünyasının âkıbetini küfür sâikasıyla adem-i mutlak olduğunu

Mâlik-i Hakikî: herşeyin gerçek sahibi olan Allah	Mâlikü’l-Mülk: bütün mülkün gerçek sahibi olan Allah
Mûcid: icad eden, varlıklara vücut verip yaratan Allah	adem: yokluk, hiçlik
adem-i mutlak: mutlak yok oluş, tamamen ve ebediyen yok olma	aziz: çok değerli, izzetli
binaenaleyh: bundan dolayı	bâd-ı hevâ: karşılıksız; boş, boşu boşuna
cihât-ı erbaa: dört yön, taraf	daire-i emir: emir dairesi, alanı
elem: acı, keder, üzüntü	evlâ: daha iyi
fâni: geçici olan, ölümlü	hariç: dış
hariç olmak: dışında olmak	hudud: sınırlar
intaç etmek: netice, sonuç vermek	intizar: bekleyiş
itimad etmek: güvenmek	kalâk: endişe, iç sıkıntısı, gönül darlığı
keza: bunun gibi	küfür: Allah’ı veya Allah’ın bildirdiği herhangi bir şeyi inkâr etme, inançsızlık
kısmet: hisse, pay, nasip	lezâiz: lezzetler
mahzun olmak: hüzünlenmek	menzil: yer, mekân
mukabilinde: karşılığında	musibet: belâ, büyük sıkıntı
mâlik: sahip	mülk: sahip olunan şey
nur: aydınlık, ışık	rücû etmek: dönmek, geri dönmek
saadet: mutluluk	sâika: sebep, neden
sür’at-i zeval: hızlıca geçip gitme, yok olma	tahammül: dayanma, katlanma
taleb: isteme	tayin edilmek: belirlenmek
tezyin: süsleme	tâkat: güç, kapasite
tûl-i emel: bitmez tükenmez, sonsuz arzu ve istekler	vücud: beden
vücut bulmak: var olmak (bk v-c-d)	zeval: geçici olma
ziyade: çok, fazla	zâil: geçip gidici, yok olucu
zâil olmak: geçip gitmek, yok olmak	âciz: güçsüz
âkıbet: netice, son	şefkat: merhamet
şekavet: mutsuzluk, bedbahtlık

Huseyni · 14 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 159

tevehhüm eden adam için de terk-i lezâiz evlâdır. Çünkü, o lezâizin zevaliyle vukua gelen hususî ve mukayyed ademlerden, adem-i mutlakın elîm elemleri her dakikada hissediliyor. Bu gibi lezzetler o elemlere galebe edemez.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Mer’ayı tecavüz eden koyun sürüsünü çevirtmek için çobanın attığı taşlara musâb olan bir koyun, lisan-ı haliyle, “Biz çobanın emri altındayız. O bizden daha ziyade faidemizi düşünür. Madem onun rızası yoktur, dönelim” diye kendisi döner, sürü de döner.
Ey nefis! Sen o koyundan fazla âsi ve dâll değilsin. Kaderden sana atılan bir musibet taşına mâruz kaldığın zaman,

1 اِنَّا ِللهِ وَاِنَّا اِلَيْهِ رَاجِعُونَ söyle ve merci-i hakikîye dön, imana gel, mükedder olma. O seni senden daha ziyade düşünür.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kalbin umûr-u dünyeviye ile kasden iştigal etmek için yaratılmış olmadığı şöylece izah edilebilir:

Görüyoruz ki, kalb, hangi birşeye el atarsa, bütün kuvvetiyle, şiddetiyle o şeye bağlanır. Büyük bir ihtimamla eline alır, kucaklar. Ve ebedî bir devam ile, onunla beraber kalmak istiyor. Ve onun hakkında tam mânâsıyla fena olur. Ve en büyük ve en devamlı şeylerin peşindedir, talebindedir. Halbuki umur-u dünyeviyeden herhangi bir emir olursa, kalbin istek ve âmâline nazaran bir kıl kadardır. Demek kalb, ebedü’l-âbâda müteveccih açılmış bir penceredir; bu fâni dünyaya razı değildir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kur’ân, semâdan nâzil olmuştur. Ve onun nüzûlüyle semâvî bir mâide ve bir sofra-i İlâhiye de nâzil olmuştur. Bu mâide, tabakat-ı beşerin iştiha ve istifadelerine göre ayrılmış safhaları hâvidir. O mâidenin sathında,

[NOT]Dipnot-1 “Biz Allah’ın kullarıyız; sonunda yine Ona döneceğiz.” Bakara Sûresi, 2:156.
[/NOT]

adem: yokluk, hiçlik	adem-i mutlak: mutlak yok oluş; her şeyden tamamen ve ebediyen ayrılıp gitme
dâll: hak yoldan sapan	ebedî: sonu olmayan sonsuz
ebedü’l-âbâd: sonsuzların sonsuzu, âhiret hayatı	elem: acı, keder, üzüntü
elîm: acı ve sıkıntı veren, üzücü	evlâ: daha iyi
fena: yok olma, ölme, fâni olma	fâni: geçici olan, ölümlü
galebe etmek: üstün gelmek	hususî: özel
hâvi: içine alan	ihtimam: özen gösterme, önem verme
istifade: faydalanma	iştigal etmek: meşgul olmak, uğraşmak
iştiha: iştah, istek, arzu	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
kader: Allah’ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi, plânlaması	kasden: bizzat yönelerek
lezâiz: lezzetler	lisan-ı hâl: hâl, davranış ve beden dili
merci-i hakikî: gerçek başvurulacak, sığınılacak yer	mer’a: hayvanların otladığı yer, otlak, çayır
mukayyed: kayıtlı, sınırlı	musibet: belâ, büyük sıkıntı
musâb olan: isâbet alan; vurulan	mâide: sofra
mânâ: anlam	mâruz kalmak: uğramak, bir şeyin tesirinde kalmak
mükedder olmak: dertli, üzüntülü, kederli olmak	müteveccih: yönlenmiş, yönelen
nazaran: bakarak, –göre	nefis: insanın kendisi; insanı daima kötülüğe, zevk ve isteklere sevk eden duygu
nâzil olmak: inmek	nüzûl: inme
razı: hoşnut	rıza: hoşnutluk
safha: sayfa; bir şey üzerinde meydana gelen değişik hallerden her biri, herbir aşama	satıh: yüzey
semâ: gök; burada semanın yüksekliğine teşbih edilerek sonsuz yücelik ve azamet sahibi Allah’ın yüce katı kastedilmiştir	semâvî: Allah tarafından olan, İlâhî
sofra-i İlâhiye: Allah tarafından gönderilen sofra, nimetler	tabakat-ı beşer: insan tabakaları
terk-i lezâiz: lezzetleri terketme, bırakma	tevehhüm etme: kuruntuya kapılma, zannetme
umûr-u dünyeviye: dünyaya ait işler, dünya işleri	vukua gelmek: gerçekleşmek
zeval: geçici olma	ziyade: çok, fazla
âmâl: emeller; arzular, istekler	âsi: isyan eden

Huseyni · 14 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 160

yüzünde bulunan ilk safha tabaka-i avâma aittir. Meselâ:

1 اَنَّ السَّمَوٰاتِ وَ اْلاَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا âyet-i kerimesi, beşerin birinci tabakasına şu mânâyı ifham ve ifade ediyor:

Semâvat, ayaz, bulutsuz, yağmuru yağdıracak bir kabiliyette olmadığı gibi, arz da kupkuru, nebatatı yetiştirecek bir şekilde değildir. Sonra ikisinin de yapışıklıklarını izâle ve fetk ettik. Birisinden sular inmeye, ötekisinden nebatat çıkmaya başladı. Mezkûr âyetin ifade ettiği şu mânâya delâlet eden 2 وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاۤءِ كُلَّ شَىْءٍ حَىٍّâyet-i kerimesidir. Çünkü, hayvanî ve nebatî olan hayatları koruyan gıdalar ancak arz ve semânın izdivacından tevellüd edebilir.

Mezkûr âyetin tabaka-i avâma ait safhasının arkasında şöyle bir safha da vardır ki, nur-u Muhammediyeden (a.s.m.) yaratılan madde-i acîniyeden, seyyarat ile şemsin o nurun mâcun ve hamurundan infisal ettirilmesine işarettir. Bu safhayı delâletiyle teyid eden

3 اَوَّلُ مَا خَلَقَ اللهُ نُورِى olan hadis-i şerifidir.

İkinci misal: اَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ اْلاَوَّلِ بَلْ هُمْ فِى لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ 4 olan âyet-i kerimenin tabaka-i avâma ait safhasında şu mânâ vardır:

“Onlar, daha acip olan birinci yaratılışlarını şehadetle ikrar ettikleri halde, daha ehven, daha kolay ikinci yaratılışlarını uzak görüyorlar.” Şu safhanın arkasında haşir ve neşrin pek kolay olduğunu tenvir eden büyük bir burhan vardır.

[NOT]Dipnot-1 “Gökler ve yer bitişik iken Biz onları birbirinden koparıp ayırdık.” Enbiyâ Sûresi, 21:30.

Dipnot-2 “Her canlı şeyi sudan yarattık.” Enbiyâ Sûresi, 21:30.

Dipnot-3 “Cenâb-ı Hak herşeyden evvel benim nurumu yarattı.” Bu hadis, Câbir bin Abdillah tarikiyle Abdürrezzak’tan şu lafızlarla rivayet edilmiştir: “Evvelu mâ halakallâhu nûra nebiyyike yâ Câbir” Yani, “Cenâb-ı Hak herşeyden evvel senin Peygamberinin nurunu yarattı ey Câbir.” el-Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, 1:205, 2:129.

Dipnot-4 “Onların ilk yaratılışı Bize zor mu geldi ki, tekrar diriltmekten âciz kalalım? Doğrusu onlar ilk yaratılışlarını kabul ettikleri halde yeni bir yaratıştan şüphe ediyorlar.” Kaf Sûresi, 50:15.
[/NOT]

acip: hayret verici	arz: yeryüzü
beşer: insan	burhan: güçlü ve sarsılmaz kesin delil
delâlet: işaret etme, gösterme	ehven: daha kolay
fetk etmek: yapışık bir şeyi ayırmak	hadis-i şerif: Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranış
hayvanî: hayvansal	haşir ve neşir: öldükten sonra tekrar diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanma
ifham etmek: anlatmak, anlamasını sağlamak	ikrar etmek: kabul etmek, doğrulamak
infisal: ayrılma	izdivac: birbirine eş olma, evlenme
izâle etmek: ortadan kaldırmak, yok etmek	kabiliyet: yetenek
madde-i acîniye: yoğrulmuş hamur, macun	mezkûr: zikredilen, anılan
misal: örnek	mâcun: karıştırılmış; karışım
mânâ: anlam	nebatat: bitkiler
nebatî: bitkisel	nur: aydınlık
nur-u Muhammedî: bütün varlıkların yaratılışının mayası, aslı, esası olan Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (a.s.m.) nuru	safha: sayfa, yüz; bir şey üzerinde meydana gelen değişik hallerden her biri, herbir aşama
semâ: gökyüzü	semâvat: gökler
seyyarat: gezegenler	tabaka-i avâm: halk tabakası
tenvir etme: aydınlatma	tevellüd etmek: doğmak
teyid etmek: doğrulamak	âyet-i kerime: şerefli âyet; Kur’ân’ın herbir cümlesi
şehadet: şahidlik, tanıklık	şems: güneş

Huseyni · 14 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 161

Ey haşir ve neşri inkâr eden kafasız! Ömründe kaç defa cismini tebdil ediyorsun? Sabah ve akşam elbiseni değiştirdiğin gibi her sene de bir defa tamamıyla cismini tebdil ve tecdid ediyorsun, haberin var mıdır? Belki her senede, her günde cisminden bir kısım şeyler ölür, yerine emsali gelir. Bunu hiç düşünemiyorsun. Çünkü kafan boştur. Eğer düşünebilseydin, her vakit âlemde binlerce nümuneleri vukua gelen haşir ve neşri inkâr etmezdin. Doktora git, kafanı tedavi ettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Nefsin belâhet ve hamakatine bak ki, bir Rabb-i Muhtar-ı Hakîm tarafından terbiye edildiğini ve o Rabb-i Hakîmin memlûk ve masnûu olduğunu bildiğine ve bu temellük ve terbiyenin bütün efrad, envâ, ecnasta câri olmakla meselenin bir kaide-i külliye şeklini aldığına ve bu feyzin şümullü olmakla bir nevi icmâ ve fiilî bir tasdike mazhar olduğuna nazaran kanun ve düstur şeklinde olan hâdiseye ve kesb-i külliyet eden kaideye bakarak kanaat ve itminan etmesi lâzım iken, bütün âfâkı cilvelendiren tecelliyât-ı esmâyı—kendisi de o cilvelerde hissedar olduğu halde—vasıta-i tesettür ve alâmet-i ihmal sanıyor. Güya o nefsin fevkinde onun bütün ahvâlini kontrol eden kimse yoktur. Ve kendisini, yaptığı fiillerinde fiil içinde müstetir Hû gibi görüyor. Tecelliyâtın genişliğini imtinâa, büyüklüğünü ademe hamletmekle, şeytanı bile yaptığı mugalâtadan utandırıyor.

Rabb-i Hakîm: herşeyi hikmetle belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan ve herbir varlığın her türlü ihtiyacını karşılayıp idare eden Allah	Rabb-i Muhtar-ı Hakîm: herbir varlığın her türlü ihtiyacını karşılayan, dilediğini dilediği gibi yapan, herşeyi belirli maksat ve faydalara uygun ve tam yerli yerinde yaratan Allah
adem: yokluk, hiçlik	ahvâl: haller, davranışlar
alâmet-i ihmal: ihmal belirtisi, başı boş bırakılmışlık işareti	belâhet: aptallık, ahmaklık
cilve: görüntü, yansıma	cilvelendirmek: akisleriyle doldurmak
câri olmak: geçerli olmak	düstur: kural
ecnas: cinsler; altında türlerin sıralandığı sınıflar	efrad: fertler, bireyler
emsal: benzerler	envâ: neviler, türler
fevkinde: üstünde	feyiz: bereket, bolluk
fiil: iş, hareket	fiilî: hareketlerle, davranış ve uygulama olarak
hamakat: ahmaklık	hamletmek: yüklemek, isnat etmek, vermek
haşir ve neşir: öldükten sonra tekrar diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanma	hissedar: pay sahibi
hâdise: olay, olgu	icmâ: fikir birliği; bir asırda müçtehid kimselerin, dinî bir meselede vardıkları görüş birliği
imtinâ: imkânsızlık	inkâr etmek: reddetmek
itminan etmek: tatmin olmak, emniyet ve güven hissetmek	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
kaide: düstur, prensip	kaide-i külliye: genel, kapsamlı kural; kendisine cüz’î, detay meselelerin tatbik edilebildiği genel kural
kendisini fiil içinde müstetir Hû gibi görmek: fiillerin, arkasında bulunan gerçek tesir sahibi olan Allah’ı görmeyerek, hâşâ o fiilleri ben yaptım demekle kendini özne yapmak	kesb-i külliyet: kapsamlılık, genellik özelliği kazanma
masnû: san’at eseri varlık	mazhar olmak: ayna olmak, nail olmak
memlûk: mülk olan, sahip olunan şey	mesele: konu, problem
mugalâta: demagoji; aldatmak maksadıyla yanlış sözler söyleme	nazaran: bakarak, –göre
nefis: insanı daima kötülüğe, zevk ve isteklere sevk eden duygu	nevi: çeşit
nümune: örnek	tasdik: doğrulama, onaylama
tebdil etmek: değiştirmek	tecdid etmek: yenilemek
tecelliyât: tecellîler; yansımalar, görüntüler	tecelliyât-ı esmâ: Allah’ın isimlerinin tecellileri, yansımaları
temellük: sahiplenme	terbiye: belli bir amaca erişecek şekilde geliştirme, olgunlaştırma
vasıta-i tesettür: örtünme, gizlenme aracı	vukua gelme: gerçekleşme, meydana gelme
âfâk: ufuklar	âlem: dünya, evren
şümullü: kapsamlı

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 162

İ’lem eyyühe’l-aziz! Nefis daima ıztıraplar, kalâklar içinde evhamdan kurtulup tevekküle yanaşmıyor. Hükm-ü kadere razı olmuyor. Halbuki, şemsin tulû ve gurubu muayyen ve mukadder olduğu gibi, insanın da bu dünyada tulû ve gurubu ve sair mukadderatı, kalem-i kader ile cephesinde yazılıdır. İsterse başını taşa vursun ki, o yazıları silsin—fakat başı kırılır, yazılara birşey olmaz ha!

Ve illâ muhakkak bilsin ki: Semâvat ve arzın haricine kaçıp kurtulamayan insan, Hâlık-ı Külli Şeyin rububiyetine muhabbetle rızâdâde olmalıdır.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Birşeyin sânii, o şeyin içinde olursa, aralarında tam bir münasebet lâzımdır. Ve masnûatın adedince sânilerin çoğalması lâzımdır. Bu ise muhaldir. Öyle ise, sâni, masnû içinde olamaz. Meselâ, matbaa ile teksir edilen bir kitap, yine bir adamın kalemiyle yazılıyor. O kitabın nakışları, harfleri, kendisinden sümbüllenmez. Kâtip de o kitâbet san’atı içinde değildir. Ve illâ, intizamdan çıkar. Öyle ise, masnûun nakışları kendisinden değildir. Ancak, kudret kalemiyle kaderin takdiri üzerine yazılıyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Aklın pek garip bir hali vardır. Öyle bir yed-i tûlâ sahibidir ki, bazan kâinatı ihata etmekle kucağına alıyor. Bazan daire-i imkândan çıkar, en yüksek dairelere müdahaleye çalışır. Bazan da bir katre suda boğulur, bir zerre içinde yok olur, bir kılda kaybolur. Maahaza, hangi şeyde fena ve kaybolursa, bütün varlığı o şeye münhasır olduğunu bilir. Ve hangi bir noktaya girse bütün âlemi beraberce götürmek isteğindedir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Eğer dünyanın veya vücudun mülkiyeti, zılliyeti sende ise, taahhüt, tahaffuz, korku külfetleriyle nimetlerden lezzet alamazsın, daima

Hâlık-ı Külli Şey: herşeyi yaratan Allah	arz: yer, dünya
cephesinde: alnında	daima: devamlı, sürekli
daire-i imkân: imkân dairesi; birşeyin var veya yok olabilme ihtimalinin eşit olduğu daire, kâinat	evham: vehimler; kuruntular, şüpheler
fena: yok olma	garip: şaşırtıcı
gurub: batma, batış	hariç: dış
hükm-ü kader: kaderin hükmü	ihata etmek: içine almak, kapsamak
illâ: ancak	intizam: disiplin, düzen
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kader: Allah’ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi
kalem-i kader: kader kalemi	kalâk: endişe, sıkıntı, huzursuzluk
katre: damla	kitâbet san’atı: yazı yazma san’atı
kudret: güç, iktidar	kâinat: yaratılmış herşey, evren
kâtip: yazıcı, yazar	külfet: yük, yüklenme
maahaza: bununla beraber, bununla birlikte	masnû: san’at eseri varlık
masnûat: san’at eseri varlıklar	muayyen: belirlenmiş
muhabbet: sevgi	muhakkak: kesinlikle
muhal: olması imkânsız olan şey	mukadder: takdir olunmuş, belirlenmiş
mukadderat: Allah tarafından takdir olunmuş ileride meydana gelecek haller ve olaylar	müdahale: karışma
mülkiyet: mülk sahipliği	münasebet: bağlantı, ilişki
münhasır: ait, sınırlı	nakış: işleme, süsleme
nefis: insanı daima kötülüğe, zevk ve isteklere sevk eden duygu	nimet: ihsan
razı olmak: hoşnut olmak	rububiyet: Rablık; herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması
rızâdâde olma: razı olma, kabul etme	sair: başka
semâvat: gökler	sâni: san’atkâr, san’atla iş yapan
taahhüt: üstüne alma, sorumluluğu üstlenme	tahaffuz: korunma
teksir etme: çoğaltma	tevekkül: Allah’a dayanma ve güvenme
tulû: doğma, doğuş	vücud: varlık, beden
yed-i tûlâ: uzun el	zerre: maddenin en küçük parçası, atom
zılliyet: gölgelik; zahirî sahiplik ve koruma	âlem: dünya, evren
şems: güneş

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 163

rahatsız olursun. Çünkü, noksanları tedarik, mevcutları telef olmaktan muhafaza ile daima evham, korkular, meşakkatlere mahal olursun. Halbuki, o nimetler, Mün’im-i Kerîmin taahhüdü altındadır. Senin işin Onun sofra-i ihsanından yiyip içmekle şükretmektir. Şükürde bir zahmet yoktur. Bilâkis, nimetin lezzetini arttırır. Çünkü şükür, nimette in’âmı görmek demektir. İn’âmı görmek, nimetin zevalinden hasıl olan elemi def eder. Zira, nimet zâil olduğundan, Mün’im-i Hakikî onun yerini boş bırakmaz, misliyle doldurur ve teceddüdünden lezzet alırsın.

Evet;

1 وَاٰخِرُ دَعْويهُمْ اَنِ الْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ olan âyet-i kerime, hamdin ayn-ı lezzet olduğuna delâlet eder. Çünkü, hamd, in’am şeceresini, nimet semeresinde gösterir. Ve bu vesileyle zeval-i nimetin tasavvurundan hasıl olan elem zâil olur. Çünkü, şecerede çok semere vardır, biri giderse, ötekisi yerine gelir. Demek hamd, ayn-ı lezzettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Âfâkî malûmat, yani hariçten, uzaklardan alınan malûmat, evham ve vesveselerden hâli olamıyor. Amma, bizzat vicdanî bir şuura mahal olan enfüsî ve dahilî malûmat ise, evham ve ihtimallerden temizdir. Binaenaleyh, merkezden muhite, dahilden harice bakmak lâzımdır

İ’lem eyyühe’l-aziz! Küre-i arzı bir köy şekline sokan şu medeniyet-i sefihe ile gaflet perdesi pek kalınlaşmıştır. Tâdili, büyük bir himmete muhtaçtır. Ve keza, beşeriyet ruhundan dünyaya nâzır pek çok menfezler açmıştır. Bunların kapatılması, ancak Allah’ın lütfuna mazhar olanlara müyesser olur.

[NOT]Dipnot-1 “Onların duaları şu sözlerle sona erer: ‘Ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet, Âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.” Yûnus Sûresi, 10:10.

[/NOT]

Mün’im-i Hakikî: gerçek nimet verici olan Allah	Mün’im-i Kerîm: her türlü nimetin asıl sahibi olan ve her bir varlığı, zevklerine en uygun nimetlerle yedirip içiren sonsuz lütuf, ihsan ve cömertlik sahibi Allah
ayn-ı lezzet: lezzetin ta kendisi	beşeriyet: insanlık
bilâkis: tersine	binaenaleyh: bundan dolayı
bizzat: doğrudan	dahil: iç
dahilî: iç, içe âit	def etmek: uzaklaştırmak, ortadan kaldırmak
delâlet etmek: işaret etmek	elem: acı, keder, üzüntü
enfüsî: iç dünyaya ait	evham: vehimler; kuruntular, şüpheler
gaflet: sorumsuzluk, vurdumduymazlık; Allah’ın emir ve yasaklarına duyarsız davranma hâli	hamd: övgü, minnet ve şükür
hariç: dış	hasıl olma: meydana gelme
himmet: ciddî gayret	hâli: uzak, boş
in’âm: nimetlendirme, nimet verme	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
keza: bunun gibi, böylece	küre-i arz: yerküre
lütuf: iyilik, ihsan, bağış	mahal: yer
malûmat: bilgiler	mazhar olma: erişme, nâil olma
medeniyet-i sefihe: insanları zevk ve eğlenceye yönelten alçak medeniyet; Batı medeniyeti	menfez: delik, gedik
mevcut: var olan	meşakkat: güçlük, zorluk
misil: benzer	muhafaza: koruma
muhit: çevre, etraf	müyesser olmak: nasip olmak
nimet: ihsan; insan hayatına lâzım olan maddî ve mânevî her şey	nâzır: bakan
ruh: hayat kaynağı, can, cevher	semere: meyve, netice, sonuç
sofra-i ihsan: bağış, iyilik, lütuf sofrası	taahhüd: garanti, güvence, vaat
tasavvur: düşünme, hayal etme	teceddüd: yenilenme, tazelenme
tedarik: elde etme	telef olmak: zayi olmak, yok olmak
tâdil: düzeltmek, ıslah etmek	vesvese: şüphe, asılsız kuruntu
vicdanî: vicdana ait; kalbe ait hislerin aynası hükmünde olan vicdanla ilgili	zeval: yokluk
zeval-i nimet: nimetin yok olması, sona ermesi	zira: çünkü
zâil olmak: geçip gitmek, yok olmak	âfâkî: dış dünyaya ait
âyet-i kerime: şerefli âyet, Kur’ân’ın herbir cümlesi	şecere: ağaç
şuur: bilinç	şükür: Allah’a karşı minnet duyma, teşekkür etme

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 164

İ’lem eyyühe’l-aziz! Bir zerre, kocaman şemsi tecelli ile, yani in’ikâs itibarıyla istiâb eder, içine alır. Fakat küçücük iki zerreyi bizzat, yani hacimleri itibarıyla içine alamaz. Binaenaleyh, yağmurun şemsin timsaline mâkes olan katreleri gibi, kâinatın zerrat ve mürekkebatı, ilim ve iradeye müstenit kudret-i nurâniye-i ezeliyenin, tecellî ve in’ikâs itibarıyla lem’alarına mazhar olabilirler. Fakat, gözün içindeki bir hüceyre zerresi, âsab, evride, şerâyinde tesirleri görünen bir kudret, şuur ve iradeye menba olamaz. Bu acip san’at, muntazam nakış, ince hikmetin iktizasına göre, kâinatın herbir zerresi, herbir mürekkebatı, ulûhiyete mahsus muhit ve mutlak sıfatlara menbâ ve masdar olması lâzım gelir. Veya o sıfatlarla muttasıf Şems-i Ezelînin tecelliyat lem’alarına mâkes olmaları lâzımdır.

Birinci şıkta kâinatın zerratı adedince muhalât vardır. Binaenaleyh, herbir zerre, o büyük yükün tahammülünden âciz olduğunu ikrar ile “Mûcid, Hâlık, Rab, Mâlik, Kayyum ancak Allah’tır” diye şehadetini ilân eder. Ve keza, herbir zerre, herbir mürekkebat, muhtelif lisan ve delâletleriyle şu beyti terennüm ediyorlar:

عِبَارَاتُنَا شَتّٰى وَحُسْنُكَ وَاحِدٌ وَكُلٌّ اِلٰى ذاَكَ الْجَمَالِ يُشِيرُ

1

Evet, herbir harf kendi vücuduna bir vecihle delâlet eder. Amma kâtibinin, sâniinin vücuduna çok vecihlerle delâlet eder. Evet,

[NOT]Dipnot-1 Sözlerimiz muhtelifse de, Senin hüsnün birdir. O sözlerin hepsi de o güzelliğe işaret eder.
[/NOT]

Hâlık: her şeyi yaratan Allah	Kayyum: herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan Allah
Mâlik: görünen ve görünmeyen her şeyin gerçek sahibi olan Allah	Mûcid: icad eden, herşeyi yaratan Allah
Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah	acip: hayret verici
beyit: iki mısradan oluşan şiir	binaenaleyh: bundan dolayı
bizzat: doğrudan	delâlet: işaret etme, gösterme
evride: toplardamarlar	hikmet: herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması
hüsün: güzellik	ikrar: doğrulama, kabul etme, kabülü dile getirme
iktiza: bir şeyin gereği	in’ikâs: yansıma
irade: dileme, tercih etme ve seçme gücü	istiâb etmek: içine almak, kaplamak
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir deyim	katre: damla
keza: bunun gibi, böylece	kudret: güç, iktidar
kudret-i nurâniye-i ezeliye: nuranî ve ezelî olan kudret	kâinat: yaratılmış herşey, evren
kâtib: yazan	lem’a: parıltı
lisan: dil	lâzım gelmek: gerekli olmak
mahsus: has, özgü	masdar: kaynak; bir şeyin asıl çıkış yeri
mazhar olmak: ayna olmak	menbâ: kaynak
muhalât: imkânsızlıklar, olması imkânsız olan şeyler	muhit: kapsamlı, herşeyi içine alan, kuşatan
muhtelif: çeşitli	muntazam: düzenli
mutlak: kayıtsız, sınırsız	muttasıf: vasıflanmış, nitelendirilmiş
mâkes: yansıma yeri, görüntü alanı	mâkes olma: ayna olma
mürekkebat: bir bütünü oluşturan parçalar, unsurlar	müstenit: istinad eden, dayanan
nakış: işleme, süsleme	sâni: san’atkâr, san’atla iş yapan
sıfat: özellik, nitelik	tahammül: dayanma, katlanma
tecelli: akis, yansıma	tecelliyat: tecellîler; yansımalar, görüntüler
terennüm etme: güzel sesle şiir söyleme	timsal: görüntü
ulûhiyet: ibadete ve itaat edilmeye lâyık olma, İlâhlık	vecih: yön
vücud: varlık	zerrat: zerreler, atomlar
zerre: maddenin en küçük parçası, atom	âciz: güçsüz
âsab: sinirler	Şems-i Ezelî: Ezelî Güneş; başlangıcı olmayan ve bütün varlıkları yokluk karanlığından varlık aydınlığına çıkaran Allah
şehadet: şahidlik, tanıklık	şems: güneş
şerâyin: atardamarlar	şuur: bilinç

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 165

تَأَمَّلْ سُطُورَ الْكَاۤئِنَاتِ فَإِنَّهَا مِنَ الْمَـَلإِ اْلاَعْلٰىَ اِلَيْكَ رَسَاۤئِلُ

1

İ’lem eyyühe’l-aziz! Cam, su, hava, âlem-i misal, ruh, akıl, hayal, zaman ve saire gibi, tecellî-i timsal akislere mahal ve mazhar olan çok şeyler vardır. Maddiyat-ı kesifenin timsalleri hem münfasıl, hem ölü hükmündedirler. Çünkü, asıllarına gayr oldukları gibi, asıllarının hâsiyetlerinden de mahrumdurlar. Nurânîlerin timsalleri ise, asıllarıyla muttasıl ve asıllarının hâsiyetlerine mâlik ve asıllarına gayr değillerdir. Binaenaleyh, Cenâb-ı Hak, şemsin hararetini hayat, ziyasını şuur, ziyadaki renkleri duygu gibi yapmış olsaydı, senin elindeki ayinede temessül eden şemsin timsali seninle konuşacaktı. Çünkü, o, timsalinde oldukça harareti, ziyası, renkleri olurdu. Hararetiyle hayat bulurdu. Ziyasıyla şuurlu olurdu. Renkleriyle de duygulu olurdu. Böyle olduktan sonra, seninle konuşabilirdi. Bu sırra binaendir ki, Resul-i Ekrem (a.s.m.), kendisine okunan bütün salâvat-ı şerifeye bir anda vakıf olur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Sübhanallah ve Elhamdü lillâh cümleleri Cenâb-ı Hakkı celâl ve cemâl sıfatlarıyla zımnen tavsif ediyorlar.

Celâl sıfatını tazammun eden Sübhanallah, abdin ve mahlûkun Allah’tan baid olduklarına nâzırdır. Cemâl sıfatını içine alan Elhamdü lillâh, Cenâb-ı Hakkın rahmetiyle abde ve mahlûkata karib olduğuna işarettir. Meselâ, biri kurb, diğeri bu’d olmak üzere, bize nâzır, şemsin iki ciheti vardır. Kurb cihetiyle, hararet ve ziyayı veriyor. Bu’d cihetiyle, insanların mazarratlarından tâhir ve sâfi kalıyor. Bu itibarla insan şemse karşı yalnız kabil olabilir, fâil ve müessir olamaz.

[NOT]Dipnot-1 Kâinatın satırlarını dikkatle mütalâa et. Zira onlar, yüce semâvî meclisten sana gönderilmiş mektuplardır.
[/NOT]

Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Resul-i Ekrem: Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
Sübhanallah: “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir” anlamında bir tesbih	abd: kul
akis: yansıma	asıl: bir şeyin kendisi
baid olmak: uzak olmak	binaen: dayanarak
binaenaleyh: bundan dolayı	bu’d: uzaklık
celâl: azamet, yücelik, haşmet	cemâl: güzellik
cihet: yön, taraf	elhamdü lillâh: “ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet Allah’a mahsustur”
fâil: işi yapan, fiil sahibi, özne	gayr: başka
hararet: ısı	hâsiyet: özellik
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kabil: alıcı; bir şeyin karşısında olma, karşısında durarak ondan gelen şeyleri alma, kabul etme
karib: yakın; Allah’ın kula olan yakınlığı	kurb: yakın; yakınlık
maddiyat-ı kesife: kesif, şeffaf olmayan maddeler	mahal: yer
mahlûk: yaratılmış olan varlık, yaratık	mahlûkat: yaratılmışlar, yaratılmış olan varlıklar
mahrum: yoksun	mazarrat: zararlar, ziyanlar
mazhar: ayna, yansıma yeri	muttasıl: yapışık, bitişik
mâlik: sahip	müessir: tesir sahibi, tesir eden, etken
münfasıl: ayrılmış, ayrık	nurânî: nurlu, parlak
nâzır: bakan	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
sair: başka	salâvat-ı şerife: Peygamberimize (a.s.m.) edilen rahmet ve esenlik duaları
sâfi: temiz, arınmış	sıfat: özellik, nitelik
tavsif etmek: özelliklerini anlatmak	tazammun etmek: içine almak, kapsamak
tecellî-i timsal: görüntünün belirmesi, yansıması	temessül etme: belirme, görünme, aksetme
timsal: görüntü, benzer	tâhir: temiz
vâkıf olmak: etraflıca bilmek	ziya: ışık
zımnen: içinde bulundurmakla, dolaylı olarak	âlem-i misal: bütün varlıkların ve olayların görüntülerinin yansıdığı madde ötesi âlem
şems: güneş	şuur: bilinç

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 166

Kezalik—bilâ teşbih—Cenâb-ı Hak rahmetiyle bize karib olduğu cihetle ona hamd ediyoruz. Biz ondan uzak olduğumuz cihetle Onu tesbih ediyoruz. Binaenaleyh, rahmetiyle kurbuna bakarken hamdet. Ondan baid olduğuna bakarken tesbih et. Fakat her iki makamı karıştırma. Ve her iki nazarı birleştirme ki, hak ve istikamet mültebis olmasın. Lâkin iltibas ve mezc olmadığı takdirde, her iki makamı ve her iki nazarı hem tebdil, hem cem edebilirsin. Evet, Sübhanallahi ve bihamdihî her iki makamı cem eden bir cümledir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Dört şey için dünyayı kesben değil, kalben terketmek lâzımdır:

1. Dünyanın ömrü kısa olup, sür’atle zeval ve guruba gider. Zevalin elemiyle, visalin lezzeti zeval buluyor.

2. Dünyanın lezâizi zehirli bala benzer. Lezzeti nisbetinde elemi de vardır.

3. Seni intizar etmekte ve senin de sür’atle ona doğru gitmekte olduğun kabir, dünyanın ziynetli, lezzetli şeylerini hediye olarak kabul etmez. Çünkü dünya ehlince güzel addedilen şey, orada çirkindir.

4. Düşmanlar ve haşerat-ı muzırra arasında bir saat durmakla dost ve büyükler meclisinde senelerce durmak arasındaki muvazene, kabir ile dünya arasındaki aynı muvazenedir. Maahaza, Cenâb-ı Hak da bir saatlik lezzeti terk etmeye davet ediyor ki, senelerce dostlarınla beraber rahat edesin. Öyle ise, kayıtlı ve kelepçeli olarak sevk edilmezden evvel, Allah’ın davetine icabet et.

Fesübhanallah, Cenâb-ı Hakkın insanlara fazl ü keremi o kadar büyüktür ki, insana vedia olarak verdiği malı, büyük bir semeni ile insandan satın alır, ibka ve himaye eder. Eğer insan o malı temellük edip Allah’a satmazsa, büyük bir belâya düşer. Çünkü o malı uhdesine almış oluyor. Halbuki kudreti taahhüde

Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Sübhanallahi ve bihamdihî: Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir ve ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet Allah’a mahsustur
addedilen: sayılan	baid: uzak
bilâ teşbih: benzetme olmaksızın; Allah’ı yaratılmışlara benzemekten uzak tutmak için kullanılır	binaenaleyh: bundan dolayı
cem etmek: toplamak, bir araya getirmek	cihet: yön, taraf
dünya ehlince: dünyada yaşayanlarca	elem: acı, keder, üzüntü
fazl: lütuf, ihsan	fesübhanallah: “Allah’ı her türlü kusur, ayıp ve eksiklerden tenzih ederim” mânâsında bir şaşkınlık ifadesi olarak kullanılır
gurub: batma, batış	hak: gerçek
hamd etmek: şükür ve övgülerini sunmak	haşerat-ı muzırra: zararlı böcekler
himaye etmek: korumak	ibka: sürekli ve kalıcı hale getirme
icabet etmek: davete uymak, çağrıya cevap vermek	iltibas: karışma
intizar etmek: beklemek	istikamet: doğruluk
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kalben terketme: kalbini bağlamama
karib: yakın; Allah’ın kula olan yakınlığı	kerem: Allah’ın cömertlik ve ikramı
kesben: çalışma ve kazanma olarak	kezâlik: bunun gibi, böylece
kudret: güç, iktidar	kurb: yakınlık; Allah’ın kula olan yakınlığı
lezâiz: lezzetler	lâkin: ama, fakat
maahaza: bununla beraber, bununla birlikte	makam: derece, yer
meclis: topluluk	mezc olma: karışma
muvazene: karşılaştırma	mültebis olmak: karışmak
nazar: bakış; bakış açısı	nisbet: oran
rahmet: İlâhî şefkat, merhamet	semen: kıymet, değer; para, fiyat
sevk edilmek: gönderilmek	sür’at: hız
taahhüd: sorumluluğunu üstlenme, güvence verme	tebdil: değiştirme
temellük etme: sahiplenme	tesbih etmek: Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak, şanına lâyık ifadelerle anmak
uhde: sorumluluğunu üstlenme, üzerine alma	vedia: emanet, ödünç
visal: kavuşma	zeval: yokluk
zeval bulmak: yok olmak, sona ermek	ziynet: süs

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 167

kâfi gelmiyor. Çünkü, arkasına alırsa, beli kırılır, eliyle tutarsa, kaçar, tutulmaz. En nihayet meccânen fena olur gider, yalnız günahları miras kalır.

İ’lem eyyühe’l-aziz! “Geceye benzeyen gençliğim zamanında gözlerim uyumuş idi. Ancak ihtiyarlık sabahıyla uyandım” mealinde olan وَعَيْنِى قَدْ نَامَتْ بِلَيْلِ شَبِيبَتِى وَلَمْ تَنْتَبِهْ اِلاَّ بِصُبْحِ مَشِيبِ şiirin şümulüne dahilim. Çünkü gençliğimde en yüksek bir intibah şahikasına çıktığımı sanıyordum. Şimdi anlıyorum ki, o intibah, intibah değilmiş. Ancak, uykunun en derin kuyusunda bulunmaktan ibaret imiş. Binaenaleyh, medenîlerin iftihar ila dem vurdukları tenevvür-ü intibahları, benim gençlik zamanımdaki intibah kabilesinden olsa gerektir.

Onların misali, rüyasında güya uyanıp, rüyasını halka hikâye eden nâim meselidir. Halbuki, rüyasında onun o intibahı uykunun hafif perdesinden derin ve kalın bir perdeye intikal ettiğine işarettir. Böyle bir nâim ölü gibidir; yarı buçuk uykuda bulunan insanları nasıl ikaz edebilir?

Ey uykuda iken kendilerini ayık zannedenler! Umûr-u diniyede müsamaha veya teşebbühle medenîlere yanaşmayın. Çünkü, aramızdaki dere pek derindir; doldurup hatt-ı muvasalayı temin edemezsiniz. Ya siz de onlara iltihak edersiniz, veya dalâlete düşer, boğulursunuz

İ’lem eyyühe’l-aziz! Mâsiyetin mahiyetinde, bilhassa devam ederse, küfür tohumu vardır. Çünkü, o mâsiyete devam eden, ülfet peyda eder, sonra ona âşık ve müptelâ olur. Terkine imkân bulamayacak dereceye gelir. Sonra o mâsiyetinin ikaba mûcip olmadığını temenniye başlar. Bu hal böylece devam ettikçe, küfür tohumu yeşillenmeye başlar. En nihayet, gerek ikabı ve gerek dârü’l-ikabı inkâra sebep olur.

Ve keza, mâsiyete terettüp eden hacâletten dolayı, o mâsiyetin mâsiyet olmadığını iddia etmekle, o mâsiyete muttali olan melekleri bile inkâr eder. Hattâ şiddet-i hacâletten, yevm-i hesabın gelmeyeceğini temenni eder. Şayet yevm-i

bilhassa: özellikle	binaenaleyh: bundan dolayı
dalâlet: doğru yoldan sapkınlık	dem vurmak: söz etmek
dârü’l-ikab: günahkârların azap diyarı; Cehennem	fena olmak: yok olmak
hacâlet: utanç	hatt-ı muvasala: birleşme çizgisi, ortak çizgi, ortak yol
hikâye etmek: anlatmak, aktarmak	iftiharla: övünerek
ikab: ceza	ikaz etmek: uyarmak
iltihak etmek: katılmak	inkâr etmek: reddetmek, inanmama
intibah: uyanış, uyanma	intikal etmek: geçmek, ulaşmak
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kabile: tür, benzer, gibi
keza: bunun gibi	küfür: Allah’ın kesin olarak bildirdiği herhangi bir şeyi inkâr etme (k-f-r)
mahiyet: asıl nitelik, temel özellik	meal: anlam
meccânen: ücretiz, bedava	medenî: medeniyet ehli, çağdaş kimseler; burada insanı yasak zevk ve eğlenceye sevkeden medeniyete, Avrupa medeniyetine mensup olan kimseler kastediliyor
mesel: misal, örnek	misal: yansıma, görüntü
muttali olma: haberdar olma, bilme	mâsiyet: günah, isyan
mûcip olma: gerektirme	müptelâ: bağımlı, düşkün
müsamaha: hoşgörü	nihayet: son
nâim: uyuyan	temennî: bekleme, umma
temin etmek: sağlamak	tenevvür-ü intibah: uyanışdaki nurlanma, aydınlanma
terettüp etme: bir şeyin sonucu olarak meydana gelme, ortaya çıkma	teşebbüh: benzemek
umûr-u diniye: dine ait işler, meseleler	ülfet peyda etme: alışkanlık kazanma
şahika: zirve	şiddet-i hacâlet: büyük utanç, şiddetli utangaçlık
şümul: kapsam

Huseyni · 16 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 168

hesabı nefyeden ednâ bir vehmi bulursa, o vehmi kocaman bir burhan addeder. En nihayet nedâmet edip terk etmeyenlerin kalbi küsufa tutulur, mahvolur, gider. El-iyâzü Billâh!

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyânın i’câz ve belâgatine dair Lemeat nâmındaki eserimde izah edilen bazı lem’aları dinleyeceksin:

1. Kur’ân’ın okunuşunda yüksek bir selâset vardır ki, lisanlara ağır gelmez.

2. Büyük bir selâmet vardır ki, lâfzan ve mânen hatâdan sâlimdir.

3. Âyetler arasında büyük bir tesanüt vardır ki, kârgir binalar gibi, âyetleri birbirine dayanarak bünye-i Kur’âniyeyi sarsılmaktan vikaye ediyor.

4. Büyük bir tenâsüp, tecâvüp, teâvün vardır ki, âyetleri birbirine ecnebî olmadığı gibi, birbirinin vuzuhuna yardım, istizahına cevap veriyor.

5. Parça parça, ayrı ayrı zamanlarda nâzil olduğu halde, şiddet-i tenâsüpten sanki bir defada nâzil olmuştur.

6. Esbab-ı nüzul ayrı ayrı ve mütebâyin olduğu halde, şiddet-i tesânütten, sanki sebep birdir.

7. Mükerrer, mütefavit suallere cevap olduğu halde şiddet-i imtizaç ve ittihaddan sanki sual birdir.

8. Müteaddit, mütegayir hâdisâta beyan olduğu halde, kemâl-i intizamdan, sanki hâdise birdir ve bir hâdiseye cevaptır.

9. “Tenezzülât-ı İlâhiye” ile tâbir edilen, muhatapların fehimlerine yakın ve münasip üslûplar üzerine nâzil olmuştur.

Kur’ân-ı Mucizü’l-Beyân: ifade ve açıklamalarıyla benzerini yapmaktan akılları âciz bırakan Kur’ân-ı Kerim	Lemeat: Risale-i Nur Külliyatı’nda yer alan bir eser
belâgat: sözün düzgün, kusursuz, yerinde, hâlin ve makamın icabına göre söylenmesi	beyan olma: açıklama, izah
burhan: güçlü ve sarsılmaz kesin delil	bünye-i Kur’âniye: Kur’ân’ın yapısı
ecnebî: yabancı	ednâ: en basit, en küçük
el-iyâzü billâh: Allah korusun	esbab-ı nüzul: iniş sebepleri; Kur’ân-ı Kerim âyetlerinin gelmesine neden olan olaylar
fehim: anlayış, kavrayış gücü	hâdise: olay
hâdisât: olaylar	istizah: izahını isteme, açıklama isteme
ittihad: birlik, birleşme	izah edilmek: açıklanmak
i’câz: mu’cize oluş, bir benzerini yapmaktan başkalarını aciz bırakma	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
kemâl-i intizam: mükemmel bir düzen, sistem	kârgir: taş ve harçla yapılmış olan
küsufa tutulma: güneş tutulması gibi kararma	lem’a: parıltı
lisan: dil	lâfzan: kelime olarak, söz ve ifade olarak
muhatap: hitap edilen	mükerrer: tekrarlanan
münasip: uygun	müteaddit: çeşitli
mütebâyin: birbirinden ayrı, farklı	mütefavit: ayrı, farklı
mütegayir: farklı	nedâmet etmek: pişman olmak
nefiy: inkâr etme, uzak görme	nâzil olma: inme
selâmet: kusur ve hatalardan arınmış sağlam olma, düzgünlük ve doğruluk	selâset: sözün akıcı olma hâli; ifadedeki âhenk, açıklık, kolaylık ve akıcılık
sual: soru	sâlim: sağlam, eksiksiz
tecâvüp: birbirinin ihtiyacına cevap verme	tenezzülât-ı İlâhiye: Allah’ın Kur’ân-ı Kerim’de konuları kullarının anlayabilecekleri şekilde bildirmesi, onların anlayış seviyelerine göre hitap etmesi
tenâsüp: birbirine uyumluluk, uygunluk	tesanüt: dayanışma
teâvün: birbirine yardım etme, yardımlaşma	tâbir edilmek: ifade edilmek, isimlendirilmek
vehim: kuruntu, varsayım, olmayan şeyi varmış gibi gösteren düşünce	vikaye etmek: korumak
vuzuh: açıklık	üslûp: ifade tarzı
şiddet-i imtizaç: tam bir uyum; birbiriyle tam bir uyum içinde karışma, birleşme	şiddet-i tenâsüp: büyük uyum, tam bir uygunluk
şiddet-i tesânüt: tam, büyük bir dayanışma

Huseyni · 21 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 169

10. Bütün zaman ve mekânlarda gelip geçen insanlara tevcih-i kelâm ettiği halde, suhulet-i beyandan dolayı sanki muhatap birdir.

11. İrşadın gayelerine isal için tekrarları, tahkik ve takriri ifade eder. Maahaza, tekrarları halel vermez. İadesi, zevki izale etmez. Tekerrür ettikçe misk gibi kokar.

12. Kur’ân kalblere kuvvet ve gıdadır, ruhlara şifâdır. Gıdanın tekrarı, kuvveti arttırır. Tekrar etmekle daha melûf ve menus olduğundan lezzeti artar.

13. İnsan maddî hayatında, her anda havaya, her vakit suya, her zaman ve hergün gıdaya, her hafta ziyaya muhtaçtır. Bunların tekerrürü haddizatında tekerrür olmayıp, ihtiyaçların tekerrürü içindir. Kezâlik, insan, hayat-ı ruhiyesi cihetiyle Kur’ân’da zikredilen bütün nevilere muhtaçtır. Bazı nevilere her anda muhtaçtır: Hüvallah gibi. Çünkü ruh bununla nefes alıyor. Bazı nevilere her vakit, bazılarına her zaman muhtaçtır. İşte, hayat-ı kalbiyenin ihtiyaçlarına binaen, Kur’ân tekrarlar yapıyor. Meselâ, Bismillâh, hava-i nesîmî gibi kalbi ve ruhu tatmin ettiğinden, kesret-i ihtiyaca binaen Kur’ân’da çok tekrar edilmiştir.

14. Kıssa-i Mûsâ gibi bazı hâdisât-ı cüz’iyenin tekrarı, o hâdisenin büyük bir düsturu tazammun ettiğine işarettir.

Hülâsa: Kur’ân hem zikirdir, hem fikirdir, hem hikmettir, hem ilimdir, hem hakikattir, hem şeriattır, hem sadırlara şifa, mü’minlere hüdâ ve rahmettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Fıtrat-ı insaniyenin garip bir hali, gaflet zamanında letâif ile havâssın hükümlerini, iltibas ile birbirine benzetir, tefrik edemez. Meselâ, el ile gözü birbirine benzetip hizmetlerini ve vazifelerini tefrik edemeyen bir mecnun, yüksekte gözüyle gördüğü birşeyi almak için elini uzatıyor. El gözün komşusu olduğu münasebetle, onun yaptığı işi el de yapabilir zanneder.

binaen: dayanarak	bismillâh: Allah’ın adıyla
cihet: yön, taraf	düstur: kural, kanun
fıtrat-ı insaniye: insanın yaratılışı, tabiatı	gaflet: Allah’ın emir ve yasaklarına duyarsız olma hâli
garip: tuhaf, şaşırtıcı, ilginç	gaye: amaç
haddizatında: aslında, esasen	hakikat: doğru, gerçek
halel vermek: zarar vermek	hava-i nesîmî: hafif ve hoşça esen rüzgâr, tatlı, hoş hava
havâs: duygular, hisler	hayat-ı kalbiye: kalbe ait hayat
hayat-ı ruhiye: ruha ait, ruhsal hayat	hikmet: ilim, yüksek bilgi
hâdise: olay	hâdisât-ı cüz’iye: ferdî hâdiseler, bireysel olaylar
hüdâ: hidayet, doğru yolu gösterme, doğru yol	hüküm: yargı, bir şeyi diğer bir şeye olumlu veya olumsuz olarak isnad etme; “namaz farz bir ibadettir” gibi
hülâsa: özet olarak	hüvallah: “O Allah’tır”
iltibas: karıştırma	irşad: doğru yol gösterme
isal: ulaştırma, eriştirme	izale etmek: gidermek, ortadan kaldırmak
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kesret-i ihtiyac: büyük ihtiyaç, ihtiyacının çokluğu
kezâlik: bunun gibi	kıssa-i Mûsâ: Hz. Mûsâ’nın (a.s.) kıssası
letâif: insanın mânevi yapısında bulunan ince duygular	maahaza: bununla beraber, bununla birlikte
mecnun: deli	melûf: kendisine ısınılan, dostluk ve yakınlık kurulan, dost
menus: alışılmış, yabancılık hissedilmeyen	misk: güzel koku
muhatap: hitap edilen	nevi: çeşit, tür
rahmet: İlâhî şefkat, merhamet	ruh: hayat kaynağı, can, cevher
sadır: kalp, göğüs	suhulet-i beyan: açıklamanın kolaylığı
tahkik: kesin olduğunu teyit etme; bir hüküm ve gerçekliği ispat edip kuvvetle ifade etme	takrir: yerleştirme, sağlamlaştırma; ders verme
tatmin etmek: doyurmak	tazammun etmek: içine almak, kapsamak
tefrik etmek: ayırmak, ayırd etmek	tekerrür: tekrarlanma
tevcih-i kelâm: sözü birine yöneltme, seslenme, biriyle konuşma	zikir: Allah’ı anma
zikredilen: anlatılan, belirtilen	ziya: ışık
şeriat: Allah tarafından bildirilen hükümlerin hepsi

Huseyni · 21 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 170

Kezâlik, insan-ı gafil, kendi şahsına ait ednâ, cüz’î bir tanzimden âciz olduğu halde, gururuyla, hayaliyle Cenâb-ı Hakkın ef’âline tahakkümle el uzatıyor.

Yine insanın fıtratında acip bir hal: İnsanın efradı arasında cismen ve sureten ayrılık varsa da pek azdır. Amma mânen ve ruhen, aralarında zerre ile şems arasındaki ayrılık kadar bir ayrılık vardır. Fakat sair hayvanat öyle değildir. Meselâ, balık ile kuş, kıymet-i ruhiyece birbirine pek yakındırlar. En küçüğü, en büyüğü gibidir. Çünkü insanın kuvve-i ruhiyesi tahdit edilmemiştir. Enaniyet ile o kadar aşağı düşerler ki, zerreye müsavi olur. Ubudiyet ile de o kadar yükseğe çıkıyor ki, iki cihanın güneşi olur: Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm gibi.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Eşyada esas bekadır, adem değildir. Hattâ ademe gittiklerini zannettiğimiz kelimat, elfaz, tasavvurat gibi serîüzzeval olan bazı şeyler de ademe gitmiyorlar. Ancak suretlerini ve vaziyetlerini değişerek, zevalden masun kalıp bazı yerlerde tahassun ile, adem-i mutlaka gitmezler. Fen dedikleri hikmet-i cedide, bu sırra vakıf olmuş ise de, vuzuhuyla vakıf olamamıştır. Ve aynı zamanda, “Âlemde adem-i mutlak yoktur. Ancak terekküp ve inhilâl vardır” diye ifrat ve hatâ etmiştir. Çünkü, âlemde Cenâb-ı Hakkın sun’uyla terkip vardır. Allah’ın izniyle tahlil vardır. Allah’ın emriyle icad ve idam vardır.

يَفْعَلُ اللهُ مَايَشَاۤءُ

1 وَيَحْكُمُ مَا يُرِيدُ

2

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kabir, âlem-i âhirete açılmış bir kapıdır. Arka ciheti rahmettir, ön ciheti ise azaptır. Bütün dost ve sevgililer o kapının arka cihetinde duruyorlar.

[NOT]Dipnot-1 “Allah dilediğini yapar.” İbrahim Sûresi, 14:27.

Dipnot-2 “Allah dilediği gibi hükmeder.” Mâide Sûresi, 5:1.
[/NOT]

Aleyhissalâtü Vesselâm: Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun	Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah
acip: ilginç, tuhaf, acayip	adem: yokluk, hiçlik
adem-i mutlak: sınırsız yokluk	beka: devamlılık ve kalıcılık
cihan: dünya, âlem	cihet: yön, taraf
cismen: cisim ve madde açısından	cüz’î: küçük, basit, bireysel
ednâ: en basit, en küçük	efrad: fertler, bireyler
ef’âl: fiiler, işler	elfaz: kelimeler, sözler
emir: buyruk	enaniyet: benlik, gurur
eşya: varlıklar	fen: bilim
fıtrat: yaratılış, mizaç	hal: durum
hayvanat: hayvanlar	hikmet-i cedide: yeni bilim
icad: var olma, yaratılma	idam: yok edilme, ortadan kaldırılma
ifrat etmek: aşırılığa kaçmak	inhilâl: dağılma, unsurların çözülüp ayrışması
insan-ı gafil: vurdumduymaz, habersiz, sorumsuz insan; âhirete, Allah’ın emir ve yasaklarına karşı duyarsız olan insan	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
kelimat: kelimeler	kezâlik: bunun gibi
kuvve-i ruhiye: ruhî güç, ruhsal güç	kıymet-i ruhiyece: ruhsal özelliklerin değeri, zenginliği açısından
masun: korunmuş, muhafaza edilmiş	mânen: mânevî olarak
müsavi olmak: denk olmak	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
ruhen: ruha ait olarak, ruhsal açıdan	sair: başka
serîüzzeval: hızla, süratle yok olup giden	sun’: san’atla yapma, yaratma
sureten: görünüşte	sır: ince hakikat
tahakküm: zorla, dilediği gibi hükmetme, baskı altına alma	tahassun: sağlam korunma, iyi muhafaza edilme
tahdit edilmek: sınırlanmak	tahlil: çözülme, dağılma, ayrışma
tanzim: düzenleme, düzene koyma	tasavvurat: düşünceler, zihinde canlandırmalar, hayaller
terekküp: oluşum, unsurların birleşmesi	terkip: oluşum, unsurların bir araya getirilmesi
ubudiyet: kulluk	vuzuh: açıklık
vâkıf olmak: bilmek, üzerinde durmak, ele almak	zerre: en küçük madde parçası
zeval: sona, yokluğa doğru gitme, yok olma	âciz: güçsüz
âlem: dünya, evren	âlem-i âhiret: âhiret âlemi; öldükten sonraki sonsuz hayat
şems: güneş

Huseyni · 21 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 171

Senin de onlara iltihak zamanın gelmedi mi? Ve onlara gidip onları ziyaret etmeye iştiyakın yok mudur? Evet, vakit yaklaştı. Dünya kazûratından temizlenmek üzere bir gusül lâzımdır. Yoksa, onlar istikzar ile ikrah edeceklerdir.

Eğer İmam-ı Rabbanî Ahmed-i Farukî bugün Hindistan’da hayattadır diye ziyaretine bir dâvet vuku bulsa, bütün zahmetlere ve tehlikelere katlanarak ziyaretine gideceğim. Binaenaleyh, İncil’de “Ahmed,” Tevrat’ta “Ahyed,” Kur’ân’da “Muhammed” ismiyle müsemmâ iki cihanın güneşi, kabrin arka tarafında milyonlarca Farukî Ahmed’lerle muhat olarak sâkindir. Onların ziyaretlerine gitmek için niye acele etmiyoruz? Geri kalmak hatâdır.

Şu esâsata dikkat lâzımdır:

1. Allah’a abd olana herşey musahhardır. Olmayana herşey düşmandır.

2. Herşey kaderle takdir edilmiştir. Kısmetine râzı ol ki, rahat edesin.

3. Mülk Allah’ındır; sende emaneten duruyor. O emaneti ibka edip senin için muhafaza edecek. Sende kalırsa, meccânen zâil olur, gider.

4. Devamı olmayan birşeyde lezzet yoktur. Sen zâilsin. Dünya da zâildir. Halkın dünyası da zâildir. Kâinatın şu şekl-i hâzırı da zâildir. Bunlar saniye ve dakika ve saat ve gün gibi birbirini takiben zevale gidiyorlar.

5. Âhirette seni kurtaracak bir eserin olmadığı takdirde, fâni dünyada bıraktığın eserlere de kıymet verme.

İ’lem eyyühe’l-aziz! “Sübhanallah”, “Elhamdü lillah”, “Allahu ekber”—bu üç mukaddes cümlenin faidelerini ve mahall-i istimallerini dinle:

1. Kalbinde hayat bulunan bir insan, kâinata, âleme bakarken, idrâkinden âciz, bilhassa şu boşlukta yapılan İlâhî manevraları görmekle hayretler içinde kalır. İşte bu gibi hayret ve dehşet-engiz vaziyetleri, ancak “Sübhanallah” cümlesinden nebean eden mâ-i zülâli içmekle o hayret ateşi söner.

Ahyed: Resûl-ü Ekrem Efendimizin (a.s.m.) Tevrat’ta geçen ismi	Allahuekber: “Allah en büyüktür”
Farukî Ahmed: (bk. bilgiler – İmâm-ı Rabbânî)	Hindistan: (bk. bilgiler)
Sübhanallah: “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir”	Tevrat: (bk. bilgiler)
abd: kul	bilhassa: özellikle
binaenaleyh: bundan dolayı	cihan: dünya, âlem
dehşetengiz: dehşet verici, ürpertici	elhamdü lillâh: “ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet Allah’a mahsustur”
esâsat: esaslar, temeller	fâni: geçici olan, ölümlü
gusül: yıkanıp temizlenme; boy abdesti	hayattar: canlı
ibka etmek: devamlı ve kalıcı hale getirmek, bâki kılmak	idrâk: anlayış, kavrayış
ikrah etmek: kötü görme; tiksinme, nefret etme	iltihak: bir topluluğa katılmak
istikzar: kir ve pisliklerden nefret etme, tiksinme	iştiyak: çok arzu ve istek
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kader: Allah’ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi, plânlaması
kazûrat: pislikler; artık şeyler	kâinat: evren, yaratılmış herşey
mahall-i istimal: kullanma yeri	meccânen: ücretsiz, bedava
muhafaza etmek: korumak, saklamak	muhat: etrafı çevrilmiş, kuşatılmış
mukaddes: kusur ve eksiklikten uzak, yüce	musahhar: boyun eğmiş, emrine verilmiş
mâ-i zülâl: saf, temiz, soğuk ve tatlı su	mülk: sahip olunan her şey
müsemmâ: isimlendirilen	nebean etme: doğma, yerden çıkma, kaynama
razı olmak: hoşnut olmak	sâkin: ikâmet eden, oturan, oturmuş
takdir edilme: belirlenme	vaziyet: durum, konum
vuku bulmak: gerçekleşmek, meydana gelmek	zeval: yokluk
zâil: geçip gidici, yok olucu	âciz: güçsüz
âhiret: öldükten sonra yaşanacak olan sonsuz hayat	âlem: evren
İlâhî: Allah tarafından yapılan	İmam-ı Rabbanî Ahmed-i Farukî: (bk. bilgiler – İmâm-ı Rabbânî)
İncil: (bk. bilgiler)	şekl-i hâzır: şu andaki şekli, mevcut hâl, durum

Huseyni · 21 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 172

2. Aynı o insan, gördüğü leziz nimetlerden duyduğu zevkleri izhar etmekle, hamd ünvanı altında in’âmı nimette ve Mün’imi in’amda görmekle idame-i nimet ve tezyid-i lezzet talebinde bulunarak, “Elhamdü lillâh” cümlesiyle nîmetler definesini bulan adam gibi nefes alıyor.

3. Aynı o insan, mahlûkat-ı acibe ve harekât-ı garîbeden aklının tartamadığı ve zihninin içine alamadığı şeyleri gördüğü zaman, “Allahü ekber” demekle rahat bulur. Yani, Hâlıkı daha azîm ve daha büyüktür. Onların halk ve tedbirleri kendisine ağır değildir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! İnsan, seyyiatıyla Allah’a zarar vermiş olmuyor. Ancak nefsine zarar eder. Meselâ, hariçte, vâkide ve hakikatte Allah’ın şeriki yoktur ki, onun hizbine girmekle Cenâb-ı Hakkın mülküne ve âsârına müdahale edebilsin. Ancak, şeriki zihninde düşünür, boş kafasında yerleştirir. Çünkü, hariçte şerikin yeri yoktur. O halde o kafasız, kendi eliyle kendi evini yıkıyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Allah’a tevekkül edene Allah kâfidir. Allah, Kâmil-i Mutlak olduğundan, lizatihî mahbubdur. Allah, Mûcid, Vâcibü’l-Vücud olduğundan kurbiyetinde vücut nurları, bu’diyetinde adem zulmetleri vardır. Allah, melce’ ve mence’dir. Kâinattan küsmüş, dünya ziynetinden iğrenmiş, vücudundan bıkmış ruhlara melce’ ve mence’ odur. Allah Bâkîdir; âlemin bekası ancak Onun bekasıyladır. Allah Mâliktir; sendeki mülkünü senin için saklamak üzere alıyor. Allah, Ganiyy-i Muğnîdir; herşeyin anahtarı Ondadır. Bir insan Allah’a hâlis bir abd olursa, Allah’ın mülkü olan kâinat, onun mülkü gibi olur.

Allahüekber: “Allah en büyüktür”	Bâkî: Kendi varlığı sonsuza kadar devam eden ve dilediği varlığa bekà veren, onları sonsuz ve kalıcı hale getiren Allah
Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Ganiyy-i Muğnî: bütün varlıkların ihtiyaçlarını karşılayan ve her varlığın zenginliği Kendisinin tükenmez hazinesinden çıkan ve hiçbir şeye muhtaç olmayan sınırsız zenginlik sahibi Allah
Hâlık: her şeyi yaratan Allah	Kâmil-i Mutlak: sınırsız mükemmellik ve kusursuzluk sahibi Allah
Mâlik: görünen ve görünmeyen her şeyin gerçek sahibi olan Allah	Mûcid: icad eden, var eden Allah
Mün’im: gerçek nimet verici olan Allah	Vâcibü’l-Vücud: varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Allah
abd: kul	adem: yokluk, hiçlik
azîm: büyük, yüce	beka: devamlılık ve kalıcılık
bu’diyet: uzaklık	elhamdü lillâh: “ezelden ebede her türlü hamd ve övgü, şükür ve minnet Allah’a mahsustur”
hakikat: asıl, gerçek	halk: yaratma
hamd: övgü ve şükür	harekât-ı garîbe: hayret verici, şaşırtıcı hareketler
hariç: dış	hizb: bir görüş üzerinde birleşen topluluk; taraftarlardan oluşan grup, parti
hâlis: içten, ihlâslı	idame-i nimet: nimetin, ihsan ve lütfun devamı, sürdürülmesi
in’âm: nimetlendirme	izhar etmek: göstermek, açığa çıkarmak
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz	kurbiyet: yakınlık; kulun Allah’a yakınlığı
kâfi: yeterli	kâinat: evren, bütün yaratılmışlar
lizatihî: bizzat kendisi, kendisinin bir özelliği olarak	mahbub: sevgili, sevilen
mahlûkat-ı acibe: şaşırtıcı mahlûklar, harika yaratıklar, varlıklar	melce: sığınak
mence: kurtaracak yer	müdahale etmek: karışmak
mülk: sahip olunan şey	nefis: bir kimsenin kendisi
nimet: hayat için lâzım olan her şey; iyilik, lütuf, ihsan	nur: aydınlık
seyyiat: günahlar, kötülükler	tedbir: çekip çevirme, ihtiyacını karşılama
tevekkül etme: Allah’a dayanme ve güvenme	tezyid-i lezzet: lezzeti arttırma, fazlalaştırma
vâki: düşüncede değil, gerçek dünyadaki var olma; zihindeki bir şeyin dış dünyada da bulunması hâli, gerçekliği	vücut: varlık
ziynet: süs	zulmet: karanlık
âlem: dünya, evren	âsâr: eserler
ünvan: isim	şerik: ortak

Huseyni · 21 Ocak 2012

Cevap: Habbe - Sayfa: 173

İ’lem eyyühe’l-aziz! Aklı başında olan insan, ne dünya umurundan kazandığına mesrur ve ne de kaybettiği şeye mahzun olmaz. Zira dünya durmuyor, gidiyor. İnsan da beraber gidiyor. Sen de yolcusun. Bak, ihtiyarlık şafağı, kulakların üstünde tulû etmiştir. Başının yarısından fazlası beyaz kefene sarılmış. Vücudunda tavattun etmeye niyet eden hastalıklar, ölümün keşif kollarıdır. Maahaza, ebedî ömrün önündedir. O ömr-ü bâkide göreceğin rahat ve lezzet, ancak bu fâni ömürde sa’y ve çalışmalarına bağlıdır. Senin o ömr-ü bâkiden hiç haberin yok. Ölüm sekeratı uyandırmadan evvel uyan!

İ’lem eyyühe’l-aziz! Cenâb-ı Hakka malûm ve mâruf ünvanıyla bakacak olursan, meçhul ve menkûr olur. Çünkü, bu malûmiyet, örfî bir ülfet, taklidî bir sema’dır. Hakikati ilâm edecek bir ifade de değildir. Maahaza, o unvan ile fehme gelen mânâ, sıfât-ı mutlakayı beraberce alıp zihne ilka edemez. Ancak, Zât-ı Akdesi mülâhaza için bir nevi ünvandır. Amma Cenâb-ı Hakka mevcud-u meçhul ünvanıyla bakılırsa, mârufiyet şuâları bir derece tebarüz eder. Ve kâinatta tecellî eden sıfât-ı mutlaka-i muhîta ile, bu mevsufun o ünvandan tulû etmesi ağır gelmez.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Esmâ-i Hüsnânın herbirisi ötekileri icmâlen tazammun eder: ziyânın elvan-ı seb’ayı tazammun ettiği gibi. Ve keza, herbirisi ötekilere delil olduğu gibi, onların herbirisine de netice olur. Demek, Esmâ-i Hüsna, mir’at ve ayine gibi birbirini gösteriyor. Binaenaleyh, neticeleri beraber mezkûr kıyaslar gibi veya delilleri beraber neticeler gibi okunması mümkündür.

Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan, sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	Esmâ-i Hüsnâ: Cenâb-ı Hakkın en güzel isimleri
Zât-ı Akdes: bütün kusurlardan, çirkinliklerden, eksiklikten, benzer ve ortak edinmekten sonsuz derecede yüce olan Allah	binaenaleyh: bundan dolayı
delil: işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey	ebedî: sonu olmayan sonsuz
elvan-ı seb’a: yedi renk; güneşin ışığındaki yedi ana renk	fehim: anlayış, kavrayış gücü
fâni: geçici olan, ölümlü	hakikat: asıl, gerçek
icmâlen: kısaca	ilka etmek: bırakmak, koymak
ilâm etmek: bildirmek, duyurmak	i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir söz
keza: bunun gibi	kâinat: evren, bütün yaratılmışlar
kıyas: karşılaştırma	maahaza: bununla beraber, bununla birlikte
mahzun: hüzünlü	malûm: bilinen
malûmiyet: bilinirlik, bilinir olma	menkûr: bilinmeyen; belirsiz
mesrur: mutlu	mevcud-u meçhul: bilinmeyen varlık
mevsuf: sıfatlanan; nitelendirilen, vasıflandırılan	mezkûr: ifade edilen, anılan, zikredilen
mir’at: ayna	mâruf: bilinen, tanınan
mârufiyet: bilinirlik, tanınır olma	mülâhaza: düşünme, akla getirme
nevi: çeşit	sa’y: çalışma
sekerat: ölüm sarhoşluğu, can çekişme hali	sema’: duyuş, duyma, işitme
sıfât-ı mutlaka: Allah’ın yüce Zâtını niteleyen sınırsız ve sonsuz kutsal özellikler	sıfât-ı mutlaka-i muhîta: Allah’ın yüce Zâtını niteleyen ve bütün kâinatı kuşatan sınırsız ve sonsuz kutsal özellikler
taklidî: taklid edilen	tavattun etmek: bir yeri vatan edinmek, bir yerde yerleşmek
tazammun etmek: içine almak, kapsamak	tebarüz etmek: ortaya çıkmak, belirmek, görünmek
tecellî etme: yansıma	tulû etmek: doğmak, görünmek, zuhur etmek
umur: işler, olaylar	vücud: beden
ziyâ: ışık	ömr-ü bâki: devamlı ve kalıcı ömür
örfî: âdetlerde olan, yapılagelen şeylerden	ülfet: alışkanlık
ünvan: isim	şuâ: ışın, ince ışık hüzmesi

Habbe

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim

Müdavim