Kelime Analizi 185: Engiz

kenz-i mahfi

Sorumlu
ENGİZ (Farsça) (انگیز)

Farsça bir sıfat olup, "engihten" (harekete getirmek) fiilinden türetilmiştir. Sonuna geldiği kelimelere "harekete getiren, koparan, karıştıran" gibi manalar katarak onlara sıfat özelliği kazandıran Farsça bir ek kelimedir.

Kamus-ı Osmani'ne "engiz" kelimesi için "koparıcı, depretici, karıştırıcı, manalarına olarak terkib ile kullanılır" denilmektedir. Bu kelime daima terkip halinde kullanılmaktadır.

"Engiz" kelimesi Farsça'da "tahrik etmek, uyandırmak, heyecanlandırmak, ayaklandırmak" anlamına gelen "engihten" fiilinden birleşik sfatlar kuran sıfat-fiil ekidir.

Bunlara misal olarak
Dehşet-engiz: Dehşet saçan, dehşetli
Hüzün-engiz: Hüzün veren, hüzünlü
Şevk-engiz: Şevk veren,
Fitne-engiz: Fitne koparan
Esrar-engiz: gizemli
iştiha-engiz: iştiha veren

Risale-i Nur Külliyatı'nda sıkça kullanılan Farsça ek kelimelerden birisi olan "engiz" kelimesi toplam 29 defa zikredilmiştir.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "engiz" kelimesi "iştiyak-engiz, hüzün-engiz, şehvet-engiz, şevk-engiz, esrar-engiz, hayret-engiz, fitne-engiz, dehşet-engiz, vahşet-engiz" terkipleri şeklinde kullanılmşıtır. Bunlara misal olarak;
1.Kainattaki mütemadiyen şu hayret-engiz faaliyetin sırrı ve hikmeti nedir?
2.Gayet muhtelif akvamın birbirine karışmasıyla, Peygamber Aleyhissalatü Vesselam'ın haber verdiği gibi, sonra inkişaf eden yetmişüç fırka efkârının esaslarını taşıyan o akvam içinde, fitne-engiz hâdisatın zuhuru zamanında, Hazret-i Ali gibi hârikulade bir cesaret ve feraset sahibi, Hâşimî ve Âl-i Beyt gibi kuvvetli, hürmetli bir kuvvet lâzım idi ki, dayanabilsin. Evet dayandı...
3.Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam'ın vefatı hengâmında olan dehşet-engiz ve sabırsûz hâdisede......
4.Ben o hüzüngâhım olan dereden ve o hüzün-engiz haletten Barla'ya döndüm.
 
Üst