Kelime Analizi 163: Patiska

kenz-i mahfi

Sorumlu
Patiska (İtalyanca)

Bir tür keten kumaş.

"Patiska"nın İtalyancası "batista", Fransızcası "batiste"dir.

Patiska sık ve düzgün dokunmuş pamuklu bezdir. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. Orijinali keten olan bu kumaş şimdi pamuk ya da karışımları veya yün ve karışımlarından yapılır. Pamuktan yapıldığı zaman genel olarak çözgüde 10-14 ve atkıda 8-14 kaplama faktörü ve metrekaresinde 60-100 gram ağırlığı vardır. Eğer yünden yapılmışsa şalisten (challis) daha hafiftir ve kadın elbiseleri olarak kullanılır.

Patiska ağartılabilir ya da parça halinde boyanabilir. Nitelikli patiskalar pürüzsüz, parlak apreli ve hafif bezlerdir. Bunlar kolay dikilebilir ya da üzerlerine ince nakışlar işlenebilir.

Patiska kolay yıkanabildiğinden mendillerde, çocuk giysilerinde, iç çamaşırlarında, çarşaflarda ve geceliklerde kullanılır.

"Patiska" kelimesinin Fransızcası "batiste"dir. Aslında "batiste" kelimesi 1300'lü yıllarda patiskayı ilk üreten kişi olan ve Fransa'nın Cambrai şehrinde yaşayan ve adı Jean-Baptiste olan bir şahıstan gelmektedir. Cambrai şehri, Fransa'nın en kuzeydeki ili olan "Nord" ilinin 5 yerleşim biriminden birisidir. Patiska kelimesinin İngilizce'si "cambric" kelimesidir ki bu kelime de patiskanın ilk üretim yeri olan Fransa'nın Cambrai şehrinden gelmektedir. Cambrai şehri 1500'lü yıllarda patiska üretimi ile tanınmıştır. Bazı dillere üreticisinin isminden, bazı dillere de ilk üretildiği şehrin isminden geçmiştir.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "patiska" kelimesi 5 yerde geçmektedir. Bunlar;
Asa-yı Musa kitabında;
1-"Zerre gibi bir afyon büzrü, bir dirhem gibi bir zerdali nüvatı, bir kavun çekirdeği, nasıl çuhadan daha güzel dokunmuş yapraklar, patiskadan daha beyaz ve sarı çiçekler, şekerlemeden daha tatlı ve köftelerden ve konserve kutularından daha latif, daha leziz, daha şirin meyveleri hazine-i rahmetten getiriyorlar, bize takdim ediyorlar." (sayfa, 235)
2-"Bak, kaç top çuha ve patiska ve çiçekli kumaş çıktı." (sayfa, 235)

Bu iki cümle aynen Sözler kitabının 281.sayfasında da geçmektedir.
Ayrıca Sözler kitabında sayfa 295'te şu cümle vardır. "Hârika-pişe bir zât, bir dirhem pamuktan yüz top çuha ve ipek veya patiska gibi mütenevvi sair kumaşları o tek dirhem pamuktan nescetmekle beraber; helva, baklava gibi çok taamları dahi ondan yapıyor."
 
Üst