Üçüncü Mesele
Gençlik Rehberinde izahı bulunan ibretli bir hâdisenin hülâsası şudur:
Bir zaman, Eskişehir Hapishanesinin penceresinde, bir Cumhuriyet Bayramında oturmuştum. Karşısındaki lise mektebinin büyük kızları, onun avlusunda gülerek raksediyorlardı. Birden, mânevî bir sinema ile elli sene sonraki vaziyetleri bana göründü. Ve gördüm ki, o elli altmış kızlardan ve talebelerden kırk ellisi, kabirde toprak oluyorlar, azap çekiyorlar. Ve on tanesi, yetmiş seksen yaşında çirkinleşmiş, gençliğinde iffetini muhafaza etmediğinden sevmek beklediği nazarlardan nefret görüyorlar kat’î müşahede ettim. Onların o acınacak hallerine ağladım. Hapishanedeki bir kısım arkadaşlar ağladığımı işittiler. Geldiler, sordular. Ben dedim: “Şimdi beni kendi halime bırakınız, gidiniz.”
Evet, gördüğüm hakikattır, hayal değil. Nasıl ki bu yaz ve güzün âhiri kıştır; öyle de, gençlik yazı ve ihtiyarlık güzünün arkası kabir ve berzah kışıdır. Geçmiş zamanın elli sene evvelki hâdisatı sinema ile hal-i hazırda gösterildiği gibi, gelecek zamanın elli sene sonraki istikbal hâdisatını gösteren bir sinema bulunsa, ehl-i dalâlet ve sefahetin elli altmış sene sonraki vaziyetleri onlara gösterilseydi, şimdiki güldüklerine ve gayr-ı meşru keyiflerine nefretler ve teellümlerle ağlayacaklardı.
Ben o Eskişehir Hapishanesindeki müşahede ile meşgul iken, sefahet ve dalâleti terviç eden bir şahs-ı mânevî, insî bir şeytan gibi karşıma dikildi ve dedi:
“Biz hayatın herbir çeşit lezzetini ve keyiflerini tatmak ve tattırmak istiyoruz; bize karışma.”
Ben de cevaben dedim:
Madem lezzet ve zevk için ölümü hatıra getirmeyip dalâlet ve sefahete atılıyorsun. Kat’iyen bil ki, senin dalâletin hükmüyle bütün geçmiş zaman-ı mazi ölmüş ve mâdumdur. Ve içinde cenazeleri çürümüş bir vahşetli mezaristandır. İnsaniyet alâkadarlığıyla ve dalâlet yoluyla, senin başına ve varsa ve ölmemişse kalbine, o hadsiz firaklardan ve o nihayetsiz dostlarının ebedî ölümlerinden gelen elemler, senin şimdiki sarhoşça, pek kısa bir zamandaki cüz’î lezzetini imha ettiği gibi, gelecek istikbal zamanı dahi, itikatsızlığın cihetiyle yine mâdum ve
| Eskişehir Hapishanesi: (bk. bilgiler – Eskişehir) | alâkadarlık: ilgili olma |
| berzah: kabir âlemi | cihet: taraf, yön |
| cüz’î: ferdî, az, küçük | dalâlet: hak yoldan ayrılma, sapkınlık |
| ebedî: sonu olmayan, sonsuz | ehl-i dalâlet ve sefahet: zevk, eğlence ve yasak şeylere düşkün, doğru ve hak yoldan sapmış inançsız kimseler |
| firak: ayrılık | gayr-ı meşru: helâl olmayan, dine aykırı |
| hadsiz: sayısız, sınırsız | hakikat: doğru, gerçek |
| hal-i hazır: şimdiki zaman | hâdisat: hâdiseler, olaylar |
| hülâsa: öz, özet, esas | iffet: namus |
| istikbal: gelecek zaman | itikatsızlık: inançsızlık |
| izah: açıklama | kat’iyen: kesin olarak |
| kat’î: kesin, şüphesiz | mezaristan: mezarlık |
| muhafaza etmek: saklamak, korumak | mâdum: yok, ölü |
| müşahede: görme, gözlem | nazar: bakış, dikkat |
| nihayetsiz: sonsuz | raksetmek: dansetmek |
| sefahet: gayrı meşru zevk ve eğlence | teellüm: elem, acı çekme |
| terviç etmek: revaç, kıymet verme, değerini artırmak | vahşetli: ürkütücü |
| zaman-ı mazi: geçmiş zaman | âhir: son |
| şahs-ı mânevî: belli bir kişi olmayıp, bir topluluktan meydana gelen mânevî kişilik |