Kelime Analizi 17: Mutlak

kenz-i mahfi

Sorumlu
MUTLAK: (Arapça) Salıverilmiş, serbest, kat'i, şüphesiz, asla bir şarta bağlı olmayan, hudutsuz, ıtlak olunmuş. manalarına gelir.

"mutlak" kelimesi "Talak" (boşanma) kelimesinden türetilmiştir. "Talak" kelimesi ve türevleri Kur'an-ı Kerim'de 23 defa zikredilmiştir.

"mutlak" ve "mutlaka" kelimesini günlük hayatta çok kullanıyoruz fakat Arapça manasından ayrı olarak "kesin" ve "kayıtsız, şartsız" manalarında istimal ediyoruz. Halbuki "mutlak" kelimesinin Arapça'da kullanımı farklıdır ve bilhassa Cenab-ı Hakk'ın isim ve sıfat ve şe'nlerini ifade etmekte manası daha başkadır.
"Mutlak" kelimesini Cenab-ı Hakk için kullandığımızda öncelikle Cenab-ı Hakk'ın bütün isim ve sıfatları mutlaktır yani bu isim ve sıfatları tecelliden men edecek herhangi bir kuvvet yani şerik yoktur. Onun için "herşeye gücü yeten, bir baharı bir çiçek kadar sürat ve suhuletle halk eden, hiç bir şey daire-i tasarrufundan hariç olmayan" manalarına gelen "Kadir-i Mutlak" tabiri sıklıkla kullanılmıştır. Kısaca söylemek gerekirse Cenab-ı Hakk'ın isim ve sıfatları için kullanıldığında "sonsuz ve sınırsız" manasını ifade ediyor. Mesela "Alim-i Mutlak" denildiğinde
ilminin sonsuz ve nihayetsiz olduğu manası çıkıyor.

"mutlak" kelimesinin beşeri olan durumlar için kullanımında şöyle bir mana çıkıyor. Mesela "gaflet-i mutlaka" denildiğinde "tam ve derin bir gaflet", "küfr-ü mutlak" denildiğinde "kesin ve kati küfür, "acz-i mutlak" denildiğinde "tam bir acizlik" manası çıkıyor.

Bir de meselenin "mutlak" olması vardır. Buna misal vermek gerekirse: "Türkiye'nin herhangi bir vilayetinde görev yapmaya hazırım" ifadesinde Türkiye'nin illeri ifadesi mutlak bırakılmıştır. Fakat: "Türkiye'de sadece Ankara'da görev yapmak isterim" denilseydi mutlak bir ifade kayıt altına alınmış olacaktı. Bu noktadan "mutlak" kelimesinin zıt anlamlısı "mukayyed" kelimesidir.

"mutlak" kelimesini matematikte "mutlak değer" olarak sıklıkla kullanıyoruz. "Sayı doğrusunda, bir sayının belirttiği noktanın başlangıç noktasına olan uzaklığına bu sayının mutlak değeri denir." denilir.

"mutlak" kelimesinin Ebced Değeri:179'dur.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "mutlak" kelimesi, günlük hayatta karşılığı olan "kesin" manasında 30 defa kullanılmıştır.
"mutlaka" kelimesi, yine günlük hayatta kullandığımız "kayıtsız şartsız" manasında 71 defa kullanılmıştır. Diğer kullanılış şekilleri ise Arapça'daki manalarına ve kullanıldığı yere göre değişiklik göstermektedir.
mutlak kelimesi külliyatta125 farklı terkipte kullanılmıştır. Bu yönüyle farklı terkip oluşturan kelimeler arasında en çok istimal edilenlerden birisidir.
en çok kullanılan terkip "küfr-ü mutlak"tır. (127 defa),
"tecrid-i mutlak" (65 defa),
"ekseriyet-i mutlaka" (62 defa)
"istibdad-ı mutlak" (53 defa) zikredilmiştir.

Cenab-ı Hakk'ın isimlerinden en çok kullanılanı "Kadir-i Mutlak"tır (122 defa),
"Hakim-i mutlak" (47 defa),
Rububiyet-i mutlaka" (29 defa),
"Alim-i mutlak" (16 defa),
"Kemal-i mutlak" (15 defa),
"Feyyaz-ı Mutlak" (15 defa),
"Rahim-i Mutlak" (14 defa),
"Gani-i Mutlak" (11 defa)
"Uluhiyet-i Mutlaka" (11 defa)
"Hakimiyet-i Mutlaka" (9 defa)
"Cemal-i Mutlak" (8 defa),
"Cemil-i Mutlak" (8 defa)
"Kamil-i Mutlak" (7 defa)
"Kerim-i Mutlak" (6 defa)
"Cevad-ı Mutlak" (6 defa)
"Adil-i Mutlak" (6 defa)
"Mabud-u Mutlak" (4 defa)
"Amir-i Mutlak" (3 defa)
"İstiklaliyet-i Mutlaka" (3 defa)
"Kadiriyet-i Mutlaka" (2 defa)
"Amiriyet-i Mutlaka" (2 defa)
"Sultan-ı Mutlak" (2 defa)
"Rahmet-i Mutlaka" (2 defa)
"Semi-i Mutlak" (1 defa)
"Kavi-i Mutlak" (1 defa)
"Kadir-i Alim-i Mutlak" (1 defa)
"Ceberutiyet-i Mutlaka" (1 defa)
"Vahdet-i Mutlaka" (1 defa)
"Mabudiyet-i Mutlaka" (1 defa)
"Mabud-u Mutlak" (1 defa)
"Mahbub-u Mutlak" (1 defa)
"Halik-ı Mutlak" (1 defa) zikredilmiştir.
"Peygamber Efendimiz Hazret-i Muhammed (ASM) için "imam-ı mutlak, rehber-i mutlak, varis-i mutlak, üstad-ı mutlak" tabirleri kullanılmıştır.

Külliyatta zikredilen diğer terkipler ise şunlardır:
vahşet-i mutlaka, aciz-i mutlak, zaif-i mutlak, fakir-i mutlak, istiğna-i mutlak, ihtiyac-ı mutlak, fena-i mutlak, cinayet-i mutlaka, abesiyet-i mutlaka, hayr-ı mutlak, hikmet-i mutlaka, merhamet-i mutlaka, adalet-i mutlaka, gadr-imutlak, kubh-u mutlak, zulm-ü mutlak, kudret-imutlaka, sıfat-ı mutlaka, sukut-u mutlaka, suhulet-i mutlaka, mürşid-i mutlak, evamir-i mutlaka, irade-i mutlaka, acz-i mutlak, vüsat-i mutlaka, sürat-i mutlaka, sehavet-i mutlaka, intizam-ı mutlaka, ayn-ı mutlak, gaflet-i mutlaka, hakikat-i mutlaka, nisyan-ı mutlak, cehl-i mutlak, echel-i mutlak, müstağni-i mutlak, zaaf-ı mutlak, kuvvet-i mutlaka, fakr-ı mutlak, gına-i mutlak, cümud-u mutlak, hayat-ı mutlak, cud-u mutlak, kesret-i mutlaka, bu'd-u mutlak, ittifak-ı mutlak, saltanat-ı mutlaka, zarar-ı mutlak, inhidam-ı mutlak, ye's-i mutlak, şükr-ü mutlak, şevk-i mutlak, adem-i mutlak, mucize-i mutlak, istiğrak-ı mutlak, ümid-i mutlak, gurbet-i mutlaka, veraset-i mutlaka, emniyet-i mutlaka, müsavat-ı mutlaka, mahkum-u mutlak, ceberut-u mutlak, cebr-i mutlak, mebzuliyet-i mutlaka, ihtilat-ı mutlak, itkan-ı mutlak, kafir-i mutlak, irtidad-ı mutlak, sefahet-i mutlaka, rüşvet-i mutlaka, helak-i mutlak, dehşet-i mutlaka, inkar-ı mutlak, bu'd-u mutlak, mevhibe-i mutlaka, tevafuk-u mutlak, tasarruf-u mutlak, azamet-i mutlak, nübüvvet-i mutlak, hürriyet-i mutlaka, sükut-u mutlak, dalalet-i mutlak, tedenni-i mutlak, tevazu-u mutlak, fetret-i mutlaka,

Risale-i Nur Külliyatı'nda "mutlak" kelimesinin geçme oranları şöyledir:
Sözler226
Mektubat87
Lemalar125
Şualar189
Mesnevi-i Nuriye73
İşarat'ül İ'caz21
Asa-yı Musa71
Barla Lahikası40
Kastamonu Lahikası21
Emirdağ Lahikası108
Sikke-i Tasdik-i Gaybi25
Tarihçe-i Hayatı127
TOPLAM1113
 
Son düzenleme:
Üst