Kelime Analizi 12:Şimendifer

kenz-i mahfi

Sorumlu
ŞİMENDİFER: (Fransızca) Demiryolu katarı, tren, demiryolu

"şimendifer" kelimesi dilimize Fransızca'dan gelmiş olup Fransızca "chemin de fer" yani "demir yolu" manasındaki kelimeden gelmektedir.

"şimendifer" kelimesinin dilimizdeki karşılığı "demiryolu" kelimesi olmasına karşılık yine bir Fransızca kelime olan "tren" manasında alınmış ve Osmanlının son dönemlerinde bu kelime çok kullanılmıştır. Günümüzde "şimendifer" kelimesi unutulmuş, onun yerine "demiryolu" kullanılmaya başlanmıştır.

Demiryolu tarihte ilk defa İngiltere'de 1800'lü yılların başlarında kullanılmaya başlanmıştır. 1830'lardan sonra da Amerika ve Fransa'da kullanılmaya başlanmıştır. Demiryolunda hat açıklığı tüm dünyada aynı değildir. İngiltere'de 1846 yılında çıkarılan bir kanunla demiryolu hat açıklığı 143,5 cm olarak belirlenmiş ve bugün dünyada kullanılan demiryollarının %60'sı bu şekilde tertiplenmiştir.

"demiryolu"nun İngilizce'si "railway" veya "railroad" kelimesidir.

"tren" kelimesinin İngilizce'si "train", Almancası "bahn", Arapçası ise "katar" kelimesidir.

"lokomotif" yani treni çeken makine dilimize Fransızca'dan gelmiştir.

Yine bildiğimiz "tramvay" kelimesi Fransızca'dan gelmiştir.

Lokomotifin arkasına takılan yük taşıma aracı olan "vagon" kelimesi ise İtalyanca'dan gelmektedir.

"şimendifer" kelimesini Fransızca'dan almamızın bir sebebi olarak yabancı sermaye ile demiryolu inşaatı yapıldığından, başlarda İngiliz sermayesi ağır basmakta iken 1914 senesinde durum tersine dönmüş ve demiryolu sermayesinde % 50'ye yakın bir kısmı Fransız şirketlerinin olmuştur.

Osmanlı Devleti'nde ilk demiryolu yapımına bir İngiliz şirketi tarafından 23 Eylül 1856 tarihinde başlanmıştır.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "şimendifer" için medeniyet harikası olarak bahsedilmiştir. Yirminci Sözün 2. Makamında "Beşerin san'at ve fen cihetindeki terakkiyatlarının neticesi olan havarik-ı san'at ve garaib-i fen olarak tayyare, elektrik, şimendifer, telgraf gibi şeyler vücuda gelmiş ve beşerin hayat-ı maddiyesinde en büyük mevki almışlar." ifadesinde "şimendifer"in bir sanat harikası olduğu bahsedilmiş, ayrıca şimendifer için "kafirler onunla İslam'ı mağlup etmişler" denilmiştir. Son ifadede trenin kullanılması teşvik edilmiştir. Yani müslümanlar "şimendifer" konusunda biraz geri kaldıklarından kafirlere mağlup olmuşlardır.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "şimendifer" kelimesi;
Sözler: 18
Mektubat: 2
Şualar: 12
Mesnevi-i Nuriye: 1
Asa-yı Musa:1
Barla Lahikası:2
Emirdağ Lahikası:3 ve
Tarihçe-i Hayatı:24 olmak üzere toplam 63 defa zikredilmiştir.

"tren" kelimesi Emirdağ Lahikası'nda 2 ve Tarihçe-i Hayatı'nda 3 defa olmak üzere toplam olarak 5 defa zikredilmiştir.
"vagon" kelimesi külliyatta toplam olarak 11 defa zikredilmiştir.

"şimendifer" kelimesinin Ebced Değeri: 680'dir.
Külliyatta "şimendifer" kelimesi 63, "tren" kelimesi ise 5 defa geçmektedir. Bu iki kelimenin toplamı 68 defa zikredilmiş yani ebced değerinin 10'da biri kadardır.
 
Üst