Konu: Otuzuncu Lem'a

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>hayattan süzülmüş, hayatın bir hülâsasıdır. Akıl dahi şuurdan ve histen süzülmüş, şuurun bir hülâsasıdır. Ve ruh dahi, hayatın hâlis ve sâfi bir cevheri ve sabit ve müstakil zâtıdır. Öyle de, maddî ve mânevî hayat-ı Muhammediye (a.s.m.) dahi, hayat ve ruh-u kâinattan süzülmüş hülâsatü’l-hülâsadır ve risalet-i Muhammediye dahi (a.s.m.) , kâinatın his ve şuur ve aklından süzülmüş en sâfi hülâsasıdır. Belki maddî ve mânevî hayat-ı Muhammediye (a.s.m.) , âsârının şehadetiyle, hayat-ı kâinatın hayatıdır. Ve risalet-i Muhammediye (a.s.m.), şuur-u kâinatın şuurudur ve nurudur. Ve vahy-i Kur’ân dahi, hayattar hakaikinin şehadetiyle, hayat-ı kâinatın ruhudur ve şuur-u kâinatın aklıdır.

Evet, evet, evet! Eğer kâinattan risalet-i Muhammediyenin (a.s.m.) nuru çıksa, gitse, kâinat vefat edecek. Eğer Kur’ân gitse, kâinat divane olacak ve küre-i arz kafasını, aklını kaybedecek, belki şuursuz kalmış olan başını bir seyyareye çarpacak, bir kıyameti koparacak.

Hem hayat, iman-ı bilkader rüknüne bakıyor, remzen ispat eder. Çünkü madem hayat âlem-i şehadetin ziyasıdır ve istilâ ediyor; ve vücudun neticesi ve gayesidir; ve Hâlık-ı Kâinatın en câmi âyinesidir; ve faaliyet-i Rabbâniyenin en mükemmel enmuzeci ve fihristesidir, temsilde hata olmasın, bir nevi programı hükmündedir. Elbette âlem-i gayb, yani mazi, müstakbel, yani geçmiş ve gelecek mahlûkatın hayat-ı mâneviyeleri hükmünde olan intizam ve nizam ve mâlûmiyet ve meşhudiyet ve taayyün ve evâmir-i tekvîniyeyi imtisale müheyyâ bir vaziyette bulunmalarını sırr-ı hayat iktiza ediyor.

Nasıl ki bir ağacın çekirdek-i aslîsi ve kökü ve müntehâsında ve meyvelerindeki çekirdekleri dahi, aynen ağaç gibi, bir nevi hayata mazhardırlar, belki ağacın kavânin-i hayatiyesinden daha ince kavânin-i hayatı taşıyorlar. Hem nasıl ki

Hâlık-ı Kâinat: evreni ve bütün varlıkları yaratan Allah	cevher: öz, temel
câmi: kapsamlı, içine alan	divane: akılsız
enmuzec: nümune, örnek	evâmir-i tekvîniye: Allah’ın kâinata koyduğu yaratılışa ait emirler, kanunlar
faaliyet-i Rabbâniye: herşeyi terbiye ve idare eden Allah’ın faaliyeti	fihriste: özet, içerik
hakaik: hakikatler, gerçekler	hayat-ı Muhammediye: Hz. Muhammed’in hayatı
hayat-ı kâinat: kâinatın hayatı	hayat-ı mâneviye: maddî olmayan, mânevî hayat
hayattar: canlı	hâlis: katışıksız
hülâsa: özet, öz	hülâsatü’l-hülâsa: özün özü
iktiza etmek: gerektirmek	iman-ı bilkader: kadere iman etmek
imtisal: uyma, uygulama	intizam: disiplin, düzen
istilâ etmek: her tarafı kaplamak	kavânin-i hayatiye: hayat kanunları
kâinat: evren	küre-i arz: yerküre, dünya
kıyamet: dünyanın sonu, bütün varlık âleminin bozulup dağılması	mahlûkat: varlıklar
mazhar: nail olma, ulaşma	mazi: geçmiş zaman
mâlûmiyet: bilinme	mânevî: maddî olmayan, mânâya ait
müheyyâ: hazır	mükemmel: kusursuz
müntehâ: en son nokta	müstakbel: gelecek zaman
müstakil: bağımsız	netice: son, sonuç
nevi: çeşit	nizam: düzen
remzen: işaretle	risalet-i Muhammediye: Hz. Muhammed’in (a.s.m.) peygamberliği
ruh-u kâinat: evrenin ruhu	rükün: esas, şart
seyyare: gezegen	sâfi: temiz, arınmış
sırr-ı hayat: hayat sırrı	taayyün: belirleme
temsil: benzetme, örnek	vahy-i Kur’ân: vahiyle gelen Kur’ân-ı Kerim
vaziyet: durum	vücud: varlık
ziya: ışık	zât: kişi
âlem-i gayb: gayb âlemi, görünmeyen âlem	âlem-i şehadet: görünen âlem, dünya
âsâr: eserler	çekirdek-i aslî: ilk, asıl çekirdek
şehadet: şahitlik	şuur: bilinç
şuur-u kâinat: kâinatın şuuru, idraki

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>bu hazır bahardan evvel geçmiş güzün bıraktığı tohumlar ve kökler, bu bahar gittikten sonra gelecek baharlara bırakacağı çekirdekler, kökler, bu bahar gibi cilve-i hayatı taşıyorlar ve kavânin-i hayatiyeye tâbidirler. Aynen öyle de, şecere-i kâinatın bütün dal ve budaklarıyla herbirinin bir mazisi ve müstakbeli var; geçmiş ve gelecek tavırlarından ve vaziyetlerinden müteşekkil bir silsilesi bulunur. Her nevi ve her cüz’ünün ilm-i İlâhiyede muhtelif tavırlarla müteaddit vücutları bir silsile-i vücud-u ilmî teşkil eder. Ve vücud-u haricî gibi, o vücud-u ilmî dahi, hayat-ı umumiyenin mânevî bir cilvesine mazhardır ki, mukadderât-ı hayatiye, o mânidar ve canlı elvâh-ı kaderiyeden alınır.

Evet, âlem-i gaybın bir nev’i olan âlem-i ervah, ayn-ı hayat ve madde-i hayat ve hayatın cevherleri ve zatları olan ervah ile dolu olması, elbette mazi ve müstakbel denilen âlem-i gaybın bir diğer nev’i de ve ikinci kısmı dahi, cilve-i hayata mazhariyetini ister ve istilzam eder. Hem herbir şeyin vücud-u ilmîsindeki intizam-ı ekmeli ve mânidar vaziyetleri ve canlı meyveleri, tavırları, bir nevi hayat-ı mâneviyeye mazhariyetini gösterir. Evet, hayat-ı ezeliye güneşinin ziyası olan bu cilve-i hayat, elbette yalnız bu âlem-i şehadete ve bu zaman-ı hazıra ve bu vücud-u haricîye münhasır olamaz. Belki herbir âlem, kabiliyetine göre, o ziyanın cilvesine mazhardır. Ve kâinat, bütün âlemleriyle o cilve ile hayattar ve ziyadardır. Yoksa, nazar-ı dalâletin gördüğü gibi muvakkat ve zâhirî bir hayat altında herbir âlem, büyük ve müthiş birer cenaze ve karanlıklı birer virane âlem olacaktı.

İşte, kadere ve kazâya iman rüknü dahi, geniş bir vecihte sırr-ı hayatla anlaşılıyor ve sabit oluyor. Yani, nasıl ki âlem-i şehadet ve mevcut hazır eşya, intizamlarıyla

ayn-ı hayat: hayatın kendisi	cevher: öz, temel
cilve: görünme, yansıma	cilve-i hayat: hayatın yansıması
cüz’: kısım, parça	elvâh-ı kaderiye: kader programının yazılı olduğu levhalar
ervah: ruhlar	evvel: önce
güz: sonbahar	hayat-ı ezeliye: başlangıcı olmayan devamlı hayat
hayat-ı mâneviye: maddî olmayan hayat	hayat-ı umumiye: kâinatın tümünün canlı olduğunu bildiren ve her tarafta geçerli olan hayat
hayattar: canlı	ilm-i İlâhiye: Allah’ın herşeyi kuşatan, sınırsız ilmi
iman rüknü: iman esası	intizam-ı ekmel: çok mükemmel düzen
istilzam etmek: gerektirmek	kabiliyet: yetenek
kader: Allah’ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, planlaması	kavânin-i hayatiye: hayat kanunları
kazâ: olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması	kâinat: evren
madde-i hayat: hayatın öz varlığı	mazhar: elde eden, erişen
mazhariyet: elde etme, edinme	mazi: geçmiş
mevcut: var	muhtelif: çeşitli, bir çok
mukadderât-ı hayatiye: kader kalemiyle yazılmış hayat programları, alın yazısı	muvakkat: geçici
mânevî: mânâya ait, maddî olmayan	mânidar: mânâlı, anlamlı
münhasır: ait, sınırlı	müstakbel: gelecek
müteaddit: çok sayıda	müteşekkil: meydana gelen
müthiş: dehşet veren	nazar-ı dalâlet: hak yoldan sapmış, inançsızlık bakışı
nev’: çeşit	silsile: zincir
silsile-i vücud-u ilmî: ilim halinde olan varlıklar zinciri	sırr-ı hayat: hayat sırrı
tavır: durum	teşkil etmek: oluşturmak
tâbi: bağlı, uyan	vaziyet: durum
vecih: şekil, yön	virane: harap
vücud-u haricî: maddî vücut, beden	vücud-u ilmî: ilim halinde var olan varlık
vücut: varlık	zaman-ı hazır: şimdiki zaman
zat: bir şeyin kendisi	ziya: ışık
ziyadar: ışıklı	zâhirî: dış görünüşte olan
âlem: dünya, evren	âlem-i ervah: ruhlar alemi
âlem-i gayb: gayb âlemi, görünmeyen âlem	âlem-i şehadet: görünen âlem, dünya
şecere-i kâinat: kâinat ağacı

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>ve neticeleriyle hayattarlıkları görünüyor; öyle de, âlem-i gaybdan sayılan geçmiş ve gelecek mahlûkatın dahi mânen hayattar bir vücud-u mânevîleri ve ruhlu birer sübut-u ilmîleri vardır ki, Levh-i Kazâ ve Kader vasıtasıyla o mânevî hayatın eseri, mukadderat namıyla görünür, tezahür eder.

BEŞİNCİ REMİZ

Hem hayatın on altıncı hassasında denilmiş ki: Hayat birşeye girdiği vakit, o cesedi bir âlem hükmüne getirir; cüz ise küll gibi, cüz’îye dahi küllî gibi bir câmiiyet verir.

Evet, hayatın öyle bir câmiiyeti var; adeta umum kâinata tecellî eden ekser Esmâ-i Hüsnâyı kendinde gösteren bir câmi âyine-i ehadiyettir. Bir cisme hayat girdiği vakit küçük bir âlem hükmüne getirir; adeta kâinat şeceresinin bir nevi fihristesini taşıyan bir nevi çekirdeği hükmüne geçiyor. Nasıl ki bir çekirdek, onun ağacını yapabilen bir kudretin eseri olabilir; öyle de, en küçük bir zîhayatı halk eden, elbette umum kâinatın Hâlıkıdır.

İşte bu hayat, bu câmiiyetiyle en gizli bir sırr-ı ehadiyeti kendinde gösterir. Yani, nasıl ki azametli güneş, ziyasıyla ve yedi rengiyle ve aksiyle, güneşe mukabil olan herbir katre suda ve herbir cam zerresinde bulunuyor. Öyle de, herbir zîhayatta, kâinatı ihata eden esmâ ve sıfât-ı İlâhiyenin cilveleri beraber onda tecellî ediyor. Bu nokta-i nazardan hayat, kâinatı, rububiyet ve icad cihetinde inkısam ve tecezzî kabul etmez bir küll hükmüne, belki iştiraki ve tecezzîsi imkân haricinde bulunan bir küllî hükmüne getirir.

Evet, seni yaratan, bütün nev-i insanı yaratan Zât olduğunu, bilbedâhe senin

Esmâ-i Hüsnâ: Allah’ın en güzel isimleri	Hâlık: herşeyi yaratan Allah
Levh-i Kazâ ve Kader: Allah tarafından olacak bütün olayların belirlendiği ve yazıldığı Kazâ ve Kader Levhası	Zât: Allah
akis: yansıma	azamet: büyüklük
bilbedâhe: açık bir şekilde	cesed: beden
cihet: şekil, yön	cilve: görünme, yansıma
câmi: kapsamlı, içine alan	câmiiyet: geniş kapsamlı oluş
cüz: kısım, parça	cüz’î: ferdî
ekser: pek çok	esmâ: Allah’ın isimleri
fihriste: özet, program	halk etmek: yaratmak
haricinde: dışında	hassa: özellik
hayattar: canlı	icad: var etme, yapma
ihata eden: kuşatan	imkân: olabilirlik
inkısam: bölünme, kısımlara ayrılma	intizam: disiplin, düzen
iştirak: ortak olma, katılma	katre: damla
kudret: güç, iktidar	kâinat: evren, yaratılmış herşey
küll: bütün	küllî: tür, kapsamlı
mahlûkat: varlıklar	mukabil: karşılık
mukadderat: Allah tarafından belirlenmiş olaylar	mânen: mânevî olarak
mânevî: mânâya ait	namıyla: adıyla
netice: sonuç	nev-i insan: insan türü, insanlık
nevi: çeşit	nokta-i nazar: bakış açısı
remiz: işaret	rububiyet: her bir varlığa muhtaç olduğu şeyleri verme, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurma
sübut-u ilmî: bir şeyin ilmen var olması, ilim dünyasında varlığının sabit olması	sıfât-ı İlâhiye: Allah’ın sıfatları
sırr-ı ehadiyet: Allah’ın her bir varlıkta birliğinin görülmesinin sırrı	tecellî etmek: görünmek, yansımak
tecezzî: bölünme, parçalanma	tezahür etmek: ortaya çıkmak
umum: bütün	vasıtasıyla: aracılığıyla
vücud-u mânevî: mânevî varlık	ziya: ışık
zîhayat: canlı	âlem: dünya
âlem-i gayb: görünmeyen âlem, gayb âlemi	âyine-i ehadiyet: Allah’ın birliğini yansıtan ayna
şecere: ağaç

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>yüzündeki sikkesi gösteriyor. Çünkü mahiyet-i insaniye birdir, inkısamı gayr-ı mümkündür. Hem hayat vasıtasıyla ecza-yı kâinat onun efradı hükmüne ve kâinat ise nev’i hükmüne geçer; sikke-i ehadiyeti mecmuunda gösterdiği gibi, herbir cüzde dahi o sikke-i ehadiyeti ve hâtem-i samediyeti göstererek, şirk ve iştiraki her cihetle tard eder.

Hem hayatta san’at-ı Rabbâniyenin öyle fevkalâde harika mucizeleri var ki, bütün kâinatı halk edemeyen bir zat, bir kudret, en küçük bir zîhayatı halk edemez. Evet, bir nohut tanesinde bütün Kur’ân’ı yazar gibi, çamın gayet küçük bir tohumunda koca çam ağacının fihristesini ve mukadderâtını yazan kalem, elbette semâvâtı yıldızlarla yazan kalem olabilir. Evet, bir arının küçük kafasında, kâinat bahçesindeki çiçekleri tanıyacak ve ekser envâıyla münasebettar olacak ve bal gibi bir hediye-i rahmeti getirecek ve dünyaya geldiği günde şerâit-i hayatı bilecek derecede bir istidadı, bir kabiliyeti, bir cihazı derc eden Zât, elbette bütün kâinatın Hâlıkı olabilir.

Elhasıl, hayat nasıl ki kâinatın yüzünde parlak bir sikke-i tevhiddir; ve herbir zîruh dahi hayat noktasında bir sikke-i ehadiyettir; ve hayatın herbir ferdinde bulunan nakş-ı san’at bir mühr-ü samediyettir; ve zîhayatların adedince bu kâinat mektubunu Zât-ı Hayy-ı Kayyûm ve Vâhid-i Ehad namına hayatlarıyla imza ediyorlar; ve o mektupta tevhid mühürleri ve ehadiyet hâtemleri ve samediyet sikkeleridirler. Öyle de, hayat gibi, herbir zîhayat dahi, bu kitab-ı kâinatta birer mühr-ü vahdâniyet olduğu gibi, herbirinin yüzünde ve simasında birer hâtem-i ehadiyet konulmuştur.

Hâlık: herşeyi yaratan Allah	Vâhid-i Ehad: bir olan ve birliği her bir şeyde görülen Allah
Zât-ı Hayy-ı Kayyûm: her an diri olup her canlıya hayat veren ve herşeyi ayakta tutan zât, Allah	cihaz: organ, duyu
cihet: şekil, yön	cüz: kısım, parça
derc etmek: içine yerleştirmek	ecza-yı kâinat: kâinatın unsurları, kısımları
efrad: fertler	ehadiyet: Allah’ın birliğinin her bir varlıkta görünmesi
ekser: pek çok	elhasıl: özet olarak
envâ: türler, çeşitler	ferd: kişi
fevkalâde: olağanüstü	fihriste: ana özelliklerin sıralandığı liste, içerik
gayr-ı mümkün: imkansız	halk etmek: yaratmak
hediye-i rahmet: rahmet hediyesi	hâtem: mühür, damga
hâtem-i ehadiyet: Allah’ın herbir varlıkta bir olduğunu gösteren mührü	hâtem-i samediyet: Allah’ın hiçbir şeye muhtaç olmayıp herşeyin Kendisine muhtaç olmasını gösteren damga
hükmüne geçme: bir şeyle aynı hükmü alma	inkısam: bölünme, kısımlara ayrılma
istidad: kabiliyet	iştirak: ortak olma, katılma
kitab-ı kâinat: kâinat kitabı	kudret: güç, iktidar
kâinat: evren, yaratılmış herşey	mahiyet-i insaniye: insana ait temel özellik, insanın içyapısı
mecmu: bir şeyin tamamı	mukadderât: başa gelecek olanlar
mu’cize: insanların benzerini yapmakta âciz kaldıkları olağanüstü şey	mühr-ü samediyet: Allah’ın hiçbir şeye muhtaç olmadığını, fakat her şeyin Kendisine muhtaç olduğunu gösteren mühür
mühr-ü vahdâniyet: Allah’ın bir oluşu, ortağının bulunmayışını gösteren mühür	münasebettar: ilgili, bağlantılı
nakş-ı san’at: san’atlı nakış, işleme	namına: adına
nev’: çeşit, tür	samediyet: Allah’ın hiçbir şeye muhtaç olmayıp herşeyin Kendisine muhtaç olması
san’at-ı Rabbâniye: herşeyin Rabbi olan Allah’ın san’atı	semâvât: gökler
sikke: işaret, damga	sikke-i ehadiyet: Allah’ın herbir varlık üzerinde birliğini gösteren damga
sikke-i tevhid: Allah’ın birliğini gösteren işaret, damga	sima: yüz, çehre
tard etmek: uzaklaştırmak, kovmak	tevhid: Allah’ın birliği
vasıtasıyla: aracılığıyla	zât: kişi
zîhayat: canlı	zîruh: ruh sahibi
şerâit-i hayat: hayat şartları	şirk: Allah’a ortak koşma

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>Hem nasıl ki hayat, cüz’iyâtı adedince ve zîhayat efradı sayısınca Zât-ı Hayy-ı Kayyûmun vahdetine şehadet eden imzalar ve mühürlerdir. Öyle de, ihyâ ve diriltmek fiili dahi, efradı adedince tevhide imza basıyor. Meselâ, ihyânın bir ferdi olan ihyâ-yı arz, güneş gibi parlak bir şahid-i tevhiddir. Çünkü, baharda zeminin dirilmesinde ve ihyâsında üç yüz bin envâın ve her nev’in hadsiz efradı beraber, birbiri içinde, noksansız, kusursuz, mükemmel, muntazam ihyâ edilir ve dirilirler. Evet, böyle bir tek fiille hadsiz muntazam fiilleri yapan, elbette bütün mahlûkatın Hâlıkıdır ve bütün zîhayatları ihyâ eden Hayy-ı Kayyûmdur ve rububiyetinde iştiraki mümkün olmayan bir Vâhid-i Ehaddir.

Şimdilik hayatın hassalarından bu kadar az ve muhtasar yazıldı. Başka hassaların beyanı ve tafsilâtını Risale-i Nur’a ve başka zamana havale ediyoruz.

Hayy-ı Kayyûm: her an diri olan ve herşeyi ayakta tutan Allah	Hâlık: herşeyi yaratan Allah
Vâhid-i Ehad: bir olan ve birliği her bir şey üzerinde görülen Allah	Zât-ı Hayy-ı Kayyûm: her an diri olup her canlıya hayat veren ve herşeyi ayakta tutan zât, Allah
beyan: açıklama, anlatım	cüz’iyât: ferdler; bir türün bireyleri
efrad: fertler	envâ: türler, çeşitler
ferd: birey	hadsiz: sınırsız, sayısız
hassa: özellik	ihyâ etmek: hayat vermek
ihyâ-yı arz: yeryüzünün diriltilmesi	iştirak: ortak olma, katılma
mahlûkat: yaratıklar	muhtasar: kısa, özet
muntazam: düzenli	nev’i: çeşit, tür
rububiyet: her bir varlığa muhtaç olduğu şeyleri verme, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurma	tafsilât: ayrıntılar
tevhid: Allah’ın birliği	vahdet: birlik
zemin: yeryüzü	zîhayat: canlı
şahid-i tevhid: Allah’ın birliğinin şahit ve delili	şehadet eden: şahidlik eden

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>

Hâtime

İsm-i Âzam herkes için bir olmaz; belki ayrı ayrı oluyor. Meselâ, İmam-ı Ali Radıyallahu Anhın hakkında Ferd, Hayy, Kayyûm, Hakem, Adl, Kuddûs, altı isimdir. Ve İmam-ı Âzamın İsm-i Âzamı Hakem, Adl, iki isimdir. Ve Gavs-ı Âzamın İsm-i Âzamı yâ Hayydır. Ve İmam-ı Rabbânînin İsm-i Âzamı Kayyûm, ve hâkezâ, pek çok zatlar daha başka isimleri İsm-i Âzam görmüşlerdir.

Bu Beşinci Nükte ism-i Hayy hakkında olduğu münasebetiyle, hem teberrük, hem şahit, hem delil, hem kudsî bir hüccet, hem kendimize bir dua, hem bu risaleye bir hüsn-ü hâtime olarak, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm, Cevşenü’l-Kebîr namındaki münâcât-ı âzamında, marifetullahta gayet yüksek ve gayet câmi derece-i marifetini göstererek böyle demiştir; biz de hayalen o zamana gidip, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın dediğine âmin diyerek, aynı münâcâtı kendimiz de söylüyor gibi, sadâ-yı Muhammedî Aleyhissalâtü Vesselâm ile deriz:

يَا حَىُّ قَبْلَ كُلِّ حَىٍّ	يَا حَىُّ بَعْدَ كُلِّ حَىٍّ
يَا حَىُّ الَّذِى لاَ يُشْبِهُهُ شَىْءٌ	يَا حَىُّ الَّذِى لَيْسَ كَمِثْلِهِ حَىٌّ
يَا حَىُّ الَّذِى لاَ يُشَارِكُهُ حَىٌّ	يَا حَىُّ الَّذِى لاَ يَحْتَاجُ اِلىَ حَىٍّ
يَا حَىُّ الَّذِى يُمِيتُ كُلَّ حَىٍّ	يَا حَىُّ الَّذِى يَرْزُقُ كُلَّ حَىٍّ

Adl: her hak sahibine hakkını veren, sonsuz adalet sahibi olan Allah	Aleyhissalâtü Vesselâm: Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun
Cevşenü’l-Kebîr: (bk. bilgiler)	Ferd: eşi ve benzeri bulunmayan bir ve tek olan Allah
Gavs-ı Âzam: (bk. bilgiler – Abdulkâdir-i Geylânî)	Hakem: haklıyı haksızı ayıran, hükmeden, her hakkı yerine getiren hüküm sahibi Allah
Hayy: gerçek hayat sahibi olan ve her canlıya hayat veren Allah	Kayyûm: herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan Allah
Kuddûs: her türlü kusur ve çirkinlikten uzak olan ve her şeyi temiz yapan Allah	Radıyallahu Anh: Allah ondan razı olsun
Resul-i Ekrem: Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)	câmi: kapsamlı
derece-i marifet: Allah’ı tanıma ve bilme derecesi	hayalen: hayal ederek
hâkezâ: bunun gibi	hâtime: sonuç, son bölüm
hüccet: sarsılmaz, güçlü delil, kanıt	hüsn-ü hâtime: güzel son
ism-i Hayy: Allah’ın gerçek hayat sahibi olduğunu ifade eden ismi	kudsî: her türlü kusur ve noksandan uzak
marifetullah: Allah’ı hakkıyla bilme ve tanıma	münasebetiyle: sebebiyle
münâcât: Allah’a yalvarış, dua	münâcât-ı âzam: en büyük dua
namında: adında	nükte: ince ve derin anlamlı söz
risale: eser, kitapçık	sadâ-yı Muhammedî: Hz. Muhammed’in (a.s.m.) dua için seslenmesi
teberrük: bereket vesilesi	zat: kişi
âmin: kabul eyle, ey Allah’ım	İmam-ı Ali: (bk. bilgiler – Ali (r.a.))
İmam-ı Rabbânî: (bk. bilgiler)	İmam-ı Âzam: (bk. bilgiler)
İsm-i Âzam: Cenâb-ı Hakkın bin bir isminden en büyük ve mânâca diğer isimleri kuşatmış olanı

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>

يَا حَىُّ الَّذِى يُحْيِـى الْمَوْتٰى

يَا حَىُّ الَّذِى لاَ يَمُوتُ

سُبْحَانَكَ يَا لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ اْلاَمَانُ اْلاَمَانُ نَجِّنَا مِنَ النَّارِ اٰمِينَ
1
سُبْحَانَكَ لاَعِلْمَ لَنَاۤ اِلاَّ مَاعَلَّمْتَنَاۤ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ 2

Not

Dipnot-1 Ey her zîhayattan önce var olan Hayy, Ey her zîhayattan sonra bâkî olan Hayy, Ey kendisine benzer hiçbir şey bulunmayan Hayy, Ey kendisi gibi hiç hayat sahibi bulunmayan Hayy, Ey hiçbir şeriki bulunmayan Hayy, Ey hiçbir hayat sahibine hiçbir vecihle muhtaç olmayan Hayy, Ey bütün canlılara ölümü veren Hayy, Ey bütün canlıları rızıklandıran Hayy, Ey ölüleri dirilten Hayy, Ey kendisine asla ölüm ârız olmayan Hayy, Sen aczden ve şerikten münezzeh ve mukaddessin. Senden başka ilâh yok ki bize imdad etsin. El-aman, el-aman, bizi azap ateşinden ve Cehennemden kurtar. Âmin. Dipnot-2 “Seni her türlü noksandan tenzih ederiz. Senin bize öğrettiğinden başka bilgimiz yoktur. Muhakkak ki Sen, ilmi ve hikmeti herşeyi kuşatan Alîm-i Hakîmsin.” Bakara Sûresi, 2:32.

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>

Otuzuncu Lem’anın Altıncı Nüktesi

İsm-i Kayyûma bakar.

İsm-i Hayyın bir hülâsası, Nur Çeşmesinin bir zeyli olmuş. Bu ism-i Kayyûm dahi, Otuzuncu Sözün zeyli olması münasip görüldü.

İTİZAR: Bu çok ehemmiyetli meseleler ve çok derin ve geniş ism-i Kayyûmun cilve-i âzamı, hem muntazaman değil, belki ayrı ayrı lem’alar tarzında kalbe hutur ettiğinden, hem gayet müşevveş ve acele ve tetkiksiz müsvedde halinde kaldığından, elbette tabirat ve ifadelerde çok noksanlar, intizamsızlıklar bulunacaktır. Meselelerin güzelliklerine benim kusurlarımı bağışlamalısınız.

İHTAR: İsm-i Âzama ait nükteler, âzamî bir surette geniş, hem gayet derin olduğundan, hususan ism-i Kayyûma ait meseleler ve bilhassa Birinci Şuâı HAŞİYE-1 maddiyyunlara baktığı için, daha ziyade derin gittiğinden, elbette her adam her meseleyi her cihette anlamaz. Fakat herkes her meseleden bir derece hisse alabilir. “Birşey bütün elde edilmezse, bütün bütün elden kaçırılmaz” kaidesiyle, “Bu mânevî bahçenin bütün meyvelerini koparamıyorum” diye vazgeçmek kâr-ı akıl değildir. İnsan ne kadar koparsa o kadar kârdır. İsm-i Âzama ait meselelerin ihata edilmeyecek derecede genişleri olduğu gibi, akıl görmeyecek derecede inceleri de vardır. Hususan ism-i Hayy ve Kayyûma ve bilhassa hayatın iman erkânına karşı remizlerine ve bilhassa kazâ ve kader rüknüne hayatın işaretine ve ism-i Kayyûmun Birinci Şuâına herkesin fikri yetişmez, fakat hissesiz de kalmaz. Belki herhalde imanını kuvvetlendirir. Saadet-i ebediyenin anahtarı

Not

Haşiye-1 Bu risaleyi okuyan eğer mütefennin değilse Birinci Şuâyı okumasın, ikinciden başlasın; veya âhirde okusun.

Nur Çeşmesi: Risale-i Nur Külliyatı’nda yer alan mevzulardan oluşan kitapçık	cihet: yön, taraf
cilve-i âzam: en büyük yansıma	ehemmiyetli: önemli
erkân: temel unsurlar ve şartlar	haşiye: dipnot
hutur etmek: hatırlamak, kalbe doğmak	hülâsa: öz, özet
ihata etmek: kuşatmak, içine almak	ihtar: uyarma, hatırlatma
iman: Allah inancı	intizamsızlık: düzensizlik
ism-i Kayyûm: Allah’ın herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tuttuğunu ve varlıklarını devam ettirdiğini ifade eden ismi	itizar: özür dileme
kaide: kural	kazâ ve kader: olacağı Allah tarafından bilinen ve takdir olunan şeylerin zamanı gelince yaratılması ve Allah’ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, planlaması
kâr-ı akıl: akıl kârı	lem’a: parıltı
maddiyyun: maddeciler, materyalistler	muntazaman: düzenli olarak
münasip: uygun	müsvedde: karalama halinde kaleme alınan yazı
mütefennin: fen ilimleriyle uğraşan, bilim adamı	müşevveş: düzensiz, karmakarışık
noksan: eksik	nükte: ince ve derin anlamlı söz
remiz: işaret	risale: kitapçık, bölüm
rükün: temel unsur ve şart	saadet-i ebediye: sonsuz mutluluk, Cennet hayatı
suret: biçim, şekil	tabirat: tabirler, ifadeler
tetkiksiz: incelemeksizin	zeyil: ilave, ek
ziyade: çok, fazla	âhir: son
âzamî: en büyük	İsm-i Hayy: Allah’ın gerçek hayat sahibi olduğunu bildiren ismi
İsm-i Âzam: Cenâb-ı Hakkın bin bir isminden en büyük ve mânâca diğer isimleri kuşatmış olanı	şuâ: ışın, parıltı

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }</style>

olan imanın kuvvetleşmesi ehemmiyeti çok azîmdir. İmanın bir zerre kadar kuvveti ziyade olması, bir hazinedir. İmam-ı Rabbânî Ahmed-i Farukî diyor ki: “Bir küçük mesele-i imaniyenin inkişafı, benim nazarımda yüzler ezvak ve kerametlere müreccahtır.”

بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْءٍ 1 لَهُ مَقَالِيدُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ 2

وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَاۤئِنُهُ 3 مَا مِنْ دَاۤبَّةٍ اِلاَّ هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا 4

gibi, kayyûmiyet-i İlâhiyeye işaret eden âyetlerin bir nüktesi ve İsm-i Âzam veyahut İsm-i Âzamın iki ziyasından ikinci ziyası veyahut İsm-i Âzamın altı nurundan altıncı nuru olan Kayyûm isminin bir cilve-i âzamı, Zilkade ayında aklıma göründü. Eskişehir Hapishanesindeki müsaadesizliğim cihetiyle, o nur-u âzamı elbette tamamıyla beyan edemeyeceğim. Fakat Hazret-i İmam-ı Ali (r.a.) Kaside-i Ercûzesinde “Sekîne” nam-ı âlîsiyle beyan ettiği İsm-i Âzam ve Celcelûtiyesinde yine pek muhteşem isimlerle İsm-i Âzam içinde bulunan o altı ismi en âzam, en ehemmiyetli tuttuğu için ve onların bahsi içinde kerametkârâne bize teselli verdiği için, bu ism-i Kayyûma dahi, evvelki beş esmâ gibi, hiç olmazsa muhtasar bir surette, Beş Şua ile o nûr-u âzama işaret edeceğiz.

Not

Dipnot-1 “Herşeyin hüküm ve tasarrufu Onun elindedir.” Yâsin Sûresi, 36:83. Dipnot-2 “Göklerin ve yerin tedbir ve tasarrufu Ona aittir.” Zümer Sûresi, 39:63. Dipnot-3 “Hiçbir şey yoktur ki, hazineleri Bizim yanımızda olmasın.” Hicr Sûresi, 15:21. Dipnot-4 “Hiçbir canlı yoktur ki, Allah onu alnından tutup kudretine boyun eğdirmiş olmasın.” Hûd Sûresi, 11:56.

Celcelûtiye: Peygamberimizin (a.s.m.) derslerine dayanarak, ebced ve cifir hesabıyla ilgili, Hz. Ali tarafından yazılan bir kaside	Eskişehir Hapishanesi: (bk. Bilgiler - Eskişehir)
Hazret-i İmam-ı Ali: (bk. bilgiler – Ali (r.a.))	Kaside-i Ercûze: Hz. Ali tarafından yazılan ve istikbalden haber veren kaside
Kayyûm: herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tutan Allah	Sekîne: içinde on dokuz harfli, on dokuz âyet bulunan çok önemli bir dua
azîm: büyük, yüce	beyan etmek: açıklamak
cihet: yön, taraf	cilve-i âzam: en büyük yansıma
ehemmiyet: önem	ehemmiyetli: önemli
esmâ: isimler	evvelki: önceki
ezvak: zevkler; mânevî lezzetler	iman: Allah inancı
inkişaf: açığa çıkma	ism-i Kayyûm: Allah’ın herşeyi Kendi varlığıyla ayakta tuttuğunu ve varlıklarını devam ettirdiğini ifade eden ismi
kayyûmiyet-i İlâhiye: Allah’ın her zaman ve her yerde var olması ve bütün varlıkların ancak Onunla var olabilmeleri	keramet: Allah’ın bir ikramı olarak bazı kişi ve varlıklarda görülen olağanüstü hâl ve özellik
kerametkârâne: kerametli bir şekilde	mesele-i imaniye: imana dair mesele
muhtasar: kısa, özet	müreccah: tercih edilen
müsaadesizlik: şartların elverişli olmaması	nam-ı âlî: yüce isim
nazar: bakış	nûr-u âzam: çok büyük nur
nükte: derin anlamlı söz	suret: biçim, şekil
teselli vermek: avutmak, acısını dindirmek	zilkade: Hicrî ayların on birincisi
ziya: ışık	ziyade: çok, fazla
âyet: Kur’ân’da yer alan her bir cümle	âzam: en büyük
İmam-ı Rabbânî Ahmed-i Farukî: (bk. Bilgiler – İmam-ı Rabbânî)	İsm-i Âzam: Cenâb-ı Hakkın bin bir isminden en büyük ve mânâca diğer isimleri kuşatmış olanı
şuâ: ışık, ışın

<style media="all" type="text/css">body { font-family: 'Trebuchet MS',Arial,serif; font-size: 12pt; }.listlevel1WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: disc; clear: left; }.listlevel2WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; clear: left; }.listlevel3WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: square; clear: left; }.listlevel4WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: disc; clear: left; }.listlevel5WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; clear: left; }.listlevel6WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: square; clear: left; }.listlevel7WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: disc; clear: left; }.listlevel8WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; clear: left; }.listlevel9WW8Num1 { margin-top: 0pt; margin-bottom: 0pt; list-style-type: square; clear: left; }</style>BİRİNCİ ŞUA

Bu kâinatın Hâlık-ı Zülcelâli Kayyûmdur, yani, bizatihî kaimdir, daimdir, bâkidir. Bütün eşya Onunla kaimdir, devam eder ve vücutta kalır, bekà bulur. Eğer kâinattan bir dakikacık olsun o nisbet-i kayyûmiyet kesilse, kâinat mahvolur.

Hem o Zât-ı Zülcelâl kayyûmiyetiyle beraber, Kur’ân-ı Azîmüşşanda ferman ettiği gibi, لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ dür. Yani, ne zâtında, ne sıfâtında, ne ef’âlinde nazîri yoktur, misli olmaz, şebîhi yoktur, şerîki olmaz. Evet, bütün kâinatı bütün şuûnâtıyla ve keyfiyâtıyla kabza-i rububiyetinde tutup bir hane ve bir saray hükmünde, kemâl-i intizamla tedbir ve idare ve terbiye eden bir Zât-ı Akdese, misil ve mesîl ve şerîk ve şebîh olmaz, muhaldir.

Evet, bir Zât ki,

• Ona yıldızların icadı zerreler kadar kolay gele,
• ve en büyük şey, en küçük şey gibi kudretine musahhar ola,
• ve hiçbir şey hiçbir şeye, hiçbir fiil hiçbir fiile mâni olmaya,
• ve hadsiz efrad, bir fert gibi nazarında hazır ola,
• ve bütün sesleri birden işite,
• ve umumun hadsiz hâcâtını birden yapabile,
• ve kâinatın mevcudatındaki bütün intizamat ve mizanların şehadetiyle, hiçbir şey, hiçbir hal daire-i meşiet ve iradesinden hariç olmaya,

ve hiçbir mekânda olmadığı halde, herbir yerde ve herbir mekânda kudretiyle, ilmiyle hazır ola,

Hâlık-ı Zülcelâl: büyüklük sahibi ve herşeyin yaratıcısı olan Allah	Kayyûm: herşeyi kendi varlığıyla ayakta tutan ve varlıklarını devam ettiren Allah
Kur’ân-ı Azîmüşşan: şan ve şerefi yüce olan Kur’ân	Zât: şahıs, Allah
Zât-ı Akdes: bütün kusurlardan, çirkinliklerden, eksiklikten, benzer ve ortak edinmekten sonsuz derecede yüce olan Allah	Zât-ı Zülcelâl: sonsuz büyüklük ve haşmet sahibi Allah
bekà: devamlılık, kalıcılık	bizatihî kaim: varlığı başka bir sebebe bağlı olmayan, kendi zâtıyla var olan
bâki: sürekli olan, sonsuz	daim: devamlı, sürekli
daire-i meşiet ve irade: Allah’ın istek ve iradesinin yansıdığı daire, alan	efrad: fertler
ef’âl: fiiller	eşya: varlıklar
ferman etmek: buyurmak	fert: tek kişi
hadsiz: sayısız	hane: ev
hâcât: ihtiyaçlar	icad: var etme, yaratma
intizamat: düzenler, dengeler	kabza-i rububiyet: rububiyet eli; herşeyi terbiyesi ve egemenliği altında bulundurma
kaim: ayakta duran, var olan	kayyûmiyet: Allah’ın bütün herşeyi ayakta tutması, varlığını devam ettirmesi
kemâl-i intizam: mükemmel bir düzen	keyfiyât: temel özellikler, oluşumlar
kudret: Allah’ın bütün âlemleri kuşatan güç ve iktidarı	kâinat: evren, âlem
mahvolmak: yok olmak	mekân: yer
mesîl: misil, benzer, eş	mevcudat: varlıklar
misil: benzer	mizan: ölçü, denge
muhal: imkânsız	musahhar: boyun eğmiş
mâni: engel	nazarında: bakışında
nazîr: benzer, eş	nisbet-i kayyûmiyet: varlıkların her zaman var olan Allah ile bağlantısı
sıfât: özellikler, sıfatlar	tedbir: çekip çevirme, ihtiyacını karşılama
terbiye etmek: belli bir amaca erişecek şekilde geliştirmek, olgunlaştırmak	umum: bütün
vücutta kalmak: var olmak	şebîh: benzer
şehadet: şahitlik	şerîk: ortak
şuâ: ışık, ışın	şuûnât: fiiller, temel özellikler