Yirmi Sekizinci Lem'a

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:31

Yirmi Sekizinci Lem’a

Eskişehir Hapishanesinde ihtilattan ve konuşmaktan memnû’ olduğum zamanda karşımdaki kardeşlerime teselli için yazdığım kısacık fıkraların bir kısmıdır. 1

Birinci Nükte

Risale-i Nur’dan haber veren İkinci Keramet-i Aleviye Risalesi 2

İkinci Nükte

Hakikatli bir teselli

Eskişehir'de tevkifhânede Risale-i Nur şakirdlerine yazılan fıkralardır.

Aziz kardeşlerim,

Sizin için pek çok müteessirdim, elem beni eziyordu. Fakat bana ihtar edildi ki; kader ve kısmetinizde, beraber bu hapishânenin suyunu içmek ve ekmeğini yemek vardı. Bir eser-i rahmet-i İlâhiye ve bir cilve-i inâyet-i Rabbâniyye olarak bu suyu ve bu ekmeği beraber yememizin ve içmemizin en kolayı ve en hafifi ve en hayırlısı ve sevablısı ve Risale-i Nur şakirdlerinin en menfaatli bir dershâneleri ve en feyizli bir çilehâneleri ve düşmanlarına karşı ne derece ihtiyatlı davranmak lâzım geldiğini tâlim eden en hassas bir imtihan meydanı ve her birinde ayrı ayrı güzel meziyetleri bulunan bu arkadaşların birbirinin âlî meziyetlerinden ve güzel hasletlerinden ve birbiriyle tesis ve tecdid-i uhuvvetlerinden istifade etmek ve ders almak için en nurlu bir dershâne, bir tekke suretinde gördüğümden, bu vaziyetten değil şekvâ, belki bütün ruhumla şükür ettim. Evet, mesleğimiz şükürdür. Ve her şeyde bir vech-i rahmeti, bir cihet-i nimeti görmektir.

Umumunuzun elemleriyle müteellim kardeşiniz Said Nursî

Not

Dipnot-1 Risale-i Nur’un telifinden sonra Üstad Bediüzzaman’ın bizzat kendisinin yazdığı ve bazılarını da talebelerine yazdırdığı Risale-i Nur’un fihristesindeki tanzime göre 28. Lem’a sıraya konulmuştur. Nâşirler

Dipnot-2 İkinci Keramet-i Aleviye Risalesi Sikke-i Tasdik-i Gaybî ve teksir Lem’alar’da yer aldığından buraya konulmamıştır.

Eskişehir Hapishanesi/Eskişehir: (bk. bilgiler – Eskişehir)	Said Nursî: (bk. bilgiler – Bediüzzaman Said Nursî)
aziz: çok değerli, izzetli	cihet-i nimet: nimet yönü
cilve-i inâyet-i İlâhiye: Allah’ın inâyetinin, yardımının bir yansıması	elem: acı, keder
eser-i rahmet-i İlâhiye: Allah’ın herşeyi kuşatan sonsuz rahmetinin eseri	feyiz: ilim, irfan, mânevî gıda
fıkra: bölüm, ifade	haslet: huy, özellik, karakter
ihtilat: karışıp görüşmek	ihtiyatlı: tedbirli
istifade etmek: faydalanmak, yararlanmak	kader: Allah’ın meydana gelecek şeyleri olmadan önce takdir edip planlaması
memnu’: yasaklı	meslek: gidilen yol, metod
müteellim: elemlenen, acı çeken	müteessir: üzüntülü, kederli
tekke: zikir ve ibâdet için toplanılan yer	tesis ve tecdid-i uhuvvet: kardeşliği kurma ve devamlı pekiştirme
tevkifhâne: tutukevi, hapishane	tâlim eden: ders veren, öğreten
umum: herkes	vech-i rahmet: rahmet yönü
âli: yüksek	çilehane: yalnız başına ve çile içinde ibadet edilen yer
şakird: talebe, öğrenci	şekvâ: şikayet
şükür: teşekkür etme, Allah’ın nimetlerine karşı minnet duyma

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:34

<META name=description content=""><META name=keywords content=""><STYLE type=text/css media=all> body {font-family:'Trebuchet MS',Arial,serif;font-size:12.0pt} </STYLE>

Üçüncü Nükte

(Sadâkatte namdar, safvet-i kalbde mümtaz Süleyman Rüştü ile bir muhâvere-i lâtife münasebetiyle)

Büyük bir âyetin küçük bir nüktesidir.

Şöyle ki: Güz mevsiminde, sineklerin terhisat zamanına yakın bir vakitte, hodgâm insanlar, cüz’î tâcizleri için sinekleri itlâf etmek üzere hapishanedeki odamızda bir ilâç istimâl ettiler. Benim fazla rikkatime dokunmuştu. Odamda çamaşır ipi vardı. Bilâhare, o insanların inadına, sinekler daha ziyade çoğaldılar. Akşam vaktinde, o küçücük kuşlar, o ip üstünde gayet muntazam diziliyorlardı. Çamaşırları sermek için Rüştü’ye dedim: “Bu küçücük kuşlara ilişme; başka yere ser.” O da, kemâl-i ciddiyetle, dedi ki: “Bu ip bize lâzımdır; sinekler başka yerde kendilerine yer bulsun.”

Her ne ise... Bu lâtife münâsebetiyle, seher vaktinde, sinek ve karınca gibi kesretli küçük hayvanlardan bahis açıldı. Ona dedim ki:Böyle nüshaları çoğalan nevilerin ehemmiyetli vazifeleri ve kıymetleri vardır. Evet, bir kitap, kıymeti nisbetinde nüshaları teksir edilir. Demek, sinek cinsi de ehemmiyetli vazifesi ve büyük kıymeti var ki, Fâtır-ı Hakîm, o küçücük kaderî mektupları ve kudret kelimelerinin nüshalarını çok teksir etmiş. Evet, Kur’ân-ı Hakîmin

يَآ اَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ اِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَاِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لاَ يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ 1

Not

Dipnot-1 “Ey insanlar, size bir misal getirildi. Şimdi onu dinleyin: Sizin Allah’ı bırakıp da taptıklarınızın hepsi bir araya gelse de, aslâ bir sinek bile yaratamazlar. Sinek onlardan birşey kapacak olsa, onu da geri alamazlar. İsteyen de âciz, istenen de...” Hac Sûresi, 22:73.

Fâtır-ı Hakîm: her şeyi hikmetle ve benzersiz olarak yoktan yaratan Allah	Süleyman Rüştü/Rüştü: (bk. bilgiler – Süleyman Rüştü Çakın)
bilâhare: daha sonra	cüz’î: küçük
derc edilen: yerleştirilen	güz: sonbahar
hodgâm: bencil	istimâl etmek: kullanmak
itlâf etmek: telef etmek, öldürmek	kaderî: kaderle belirlenmiş
kemâl-i ciddiyetle: çok ciddî olarak	kesretli: çok sayıda
kudret: güç, iktidar	lâtife: şaka, nükte, espri
mecmua: yazılı metinlerin bir araya getirilmesiyle oluşan eser	muhâvere-i lâtife: karşılıklı olarak yapılan güzel ve nükteli bir sohbet
mümtaz: seçkin, üstün	namdar: namlı, şan ve şöhret sahibi
nevi: çeşit, tür	neşredilmek: yayınlanmak
nisbetinde: oranında	nükte: ince ve derin anlamlı söz
nüsha: kopya, birbirinin aynısı olan	rikkat: acıma, yufka yüreklilik
safvet-i kalb: kalp temizliği	seher vakti: tan yerinin ağarmaya başladığı zaman
teksir etmek: çoğaltmak	terhisat: görevin sona ermesi
tâciz: rahatsızlık verme	âyet: Kur’ân’da yer alan her bir cümle

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:36

<META name=description content=""><META name=keywords content=""><STYLE type=text/css media=all> body {font-family:'Trebuchet MS',Arial,serif;font-size:12.0pt} </STYLE>yani, “Cenâb-ı Haktan başka, bütün esbab ve ulûhiyetleri ehl-i dalâlet tarafından dâvâ edilen âliheler içtimâ etse, bir sineği halk edemezler. Yani, sineğin hilkati öyle bir mûcize-i Rabbâniyedir ve bir âyet-i tekvîniyedir ki, bütün esbab toplansa, onun mislini yapamazlar, o âyet-i Rabbâniyeye muâraza edemezler, taklidini yapamazlar” meâlindeki âyetine ehemmiyetli bir mevzu teşkil eden ve Nemrud’u mağlûp eden; ve Hazret-i Mûsâ (a.s.) onların tâcizlerine karşı müştekiyâne, “Yâ Rab, bu muacciz mahlûkları ne için bu kadar çoğaltmışsın?” deyince, ilhâmen cevap gelmiş ki: “Sen bir defa sineklere itiraz ettin. Bu sinekler çok defa sual ediyorlar ki: ‘Yâ Rab, bu koca kafalı beşer Seni yalnız bir lisân ile zikrediyor. Bazı da gaflet ediyor. Eğer yalnız kafasından bizleri halk etseydin, binler lisân ile Sana zikredecek bizim gibi mahlûklar olurlardı” diye, Hazret-i Mûsâ’nın (a.s.) şekvâsına bin itiraz kuvvetinde hikmet-i hilkatini müdafaa eden sineğin; hem gayet nezâfetperver, her vakit abdest alır gibi yüzünü, gözünü, kanatlarını temizleyen bu tâife, elbette mühim bir vazifesi vardır. Hikmet-i beşeriyenin nazarı kàsırdır; daha o vazifeyi ihâta edememiş.

Evet, Cenâb-ı Hak, nasıl ki deniz yüzünü temizlemek ve her günde milyarlarla vefiyat bulunan hayvânât-ı bahriye cenazelerini
HAŞİYE-1 toplamak ve deniz yüzünü cenazelerle âlûde, müstekreh manzaradan kurtarmak için, sıhhiye memurları

Not

Haşiye-1 Evet, bir balık, binler yumurta, binler yavru ve bazan bir milyon yumurtadan ibâret olan havyardan çıkan tevellüdât-ı semekiyeye nisbeten vefiyatları bulunacak—tâ ki muvâzene-i bahriye muhâfaza edilebilsin. Rahîmiyet-i İlâhiyenin lâtif cilvelerindendir ki, valide balıkların yavrularıyla nisbetsiz bir tefâvüt-ü cismîde bulunduklarından, yavrulara valideleri kumandanlık edemiyorlar. Sokuldukları yere giremedikleri için, Hakîm ve Rahîm, yavrular içinde onlara küçük bir kumandan çıkarıp, validelik vazifesini o küçük kumandancıklara gördürür.

Cenâb-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah	Hakîm: her işini hikmetle ve belli bir sebeple yapan Allah
Hazret-i Mûsâ: [bk. bilgiler – Mûsâ (a.s.)]	Nemrud: (bk. bilgiler)
Rahîm: rahmeti herşeyi kuşatan, her bir varlığa ayrı ayrı şefkatini gösteren Allah	beşer: insan
cilve: görüntü, yansıma	ehemmiyetli: önemli
ehl-i dalâlet: doğru ve hak yoldan sapanlar, inançsız kimseler	esbab: sebepler
gaflet: Allah’ın emir ve yasaklarına duyarsız davranma hâli	gayet: çok
halk etme: yaratma	havyar: balık yumurtası
hayvânât-ı bahriye: deniz hayvanları	haşiye: dipnot, açıklayıcı not
hikmet-i beşeriye: insanlığın akıl yoluyla oluşturdukları felsefe bilimi	hikmet-i hilkat: yaratılış hikmeti ve gayesi
hilkat: yaratılış	ibâret: meydana gelmiş, toplanmış
ihâta etmek: içine almak, kuşatmak	ilhâmen: ilham olarak, Allah’ın kalbe yerleştirmesi şeklinde
içtimâ etmek: toplanmak	kàsır: eksik, noksan
lisân: dil, anlatma şekli	lâtif: güzel, hoş
mahlûk: varlık	mağlûp etmek: yenmek
mevzu: bahis, konu	meâl: açıklama, anlam
misil: benzer	muacciz: rahatsız edici
muhâfaza etmek: korumak, saklamak	muvâzene-i bahriye: denizin dengesi
muâraza etmek: sözle mücadele etmek, karşı gelmek	mûcize-i Rabbâniye: her şeyin rabbi olan Allah’ın mucizesi
müdafaa etmek: savunmak	mühim: önemli
müstekreh: çirkin, tiksinti uyandıran	müştekiyâne: şikâyet eder şekilde
nazar: bakış, görüş	nezâfetperver: temizliğe düşkün
nisbeten: kıyasla	nisbetsiz: oransız, ölçüsüz
rahîmiyet-i İlâhiye: Allah’ın her bir varlığa sonsuz şefkat göstermesi	sual etmek: sormak
sıhhiye memuru: sağlık görevlisi	tefâvüt-ü cismî: görünüşteki farklılık
tevellüdât-ı semekiye: balıkların yumurtadan çıkmaları	teşkil eden: meydana getiren, oluşturan
tâciz etmek: rahatsız etmek	tâife: topluluk
ulûhiyet: İlâhlık	valide: anne
vefiyat: vefatlar, ölümler	yâ Rab: ey Rabbim
zikretmek: anmak, ifade etmek	âlihe: batıl ilâhlar, tanrılar
âlûde: karışık	âyet-i Rabbâniye: her şeyin rabbi olan Allah’ın âyeti, delili
âyet-i tekvîniye: yaratılış âyeti; Cenâb-ı Hakkın var etme fiil ve kudretine dair olan delil	şekvâ: şikâyet

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:38

nev’inden gayet muntazam âkilüllâhm bir kısım hayvânâtı halk etmiş. Eğer o bahriye sıhhiye memurları gayet muntazam vazifelerini îfâ etmeseydiler, deniz yüzü âyine gibi parlamayacaktı. Belki hazîn ve elîm bir bulanıklık gösterecekti.

Hem her günde milyarlarla yabanî hayvanlar ve kuşların cenazelerini toplamakla rû-yi zemini o taaffünattan temizlemek ve zîhayatları o elîm, hazîn manzaralardan kurtarmak için, nezafet ve sıhhiye memurları hükmünde olan kartallar misilli, kerâmetkârâne, gizli ve uzak, beş altı saat mesafeden bir sevk-i Rabbânî ile o cenazenin yerini hisseden, giden ve kaldıran âkilüllâhm kuşları ve vahşî hayvanları halk etmiş. Eğer bu berriye sıhhiyeleri gayet mükemmel, intizamperver ve vazifedar olmasa idiler, zemin yüzü ağlanacak bir şekil alacaktı.

Evet, âkilüllâhm hayvanların helâl rızıkları, vefat etmiş hayvanların etleridir. Hayatta olan hayvanların etleri onlara haramdır. Eğer yeseler, cezâ görürler.

1 حَتّٰى يَقْتَصُّ الْجَمَّاۤءُ مِنَ الْقَرْنَاۤءِ (ev kemâ kàl). Yani, “Boynuzsuz olan hayvanın kısâsı kıyâmette boynuzludan alınır” diye ifade-i hadîsiye gösteriyor ki: Gerçi cesetleri fenâ bulur; fakat ervahları bâkî kalan hayvânât mâbeyninde dahi, onlara münâsip bir tarzda, dâr-ı bekàda mücâzat ve mükâfatları vardır. Ona binâen, canavarlara sağ hayvanların etleri haramdır, denilebilir.

Hem küçücük hayvanların cenazelerini ve nimetin küçücük parçalarını ve tanelerini toplamak vazifesiyle karıncaları nezâfet memurları olarak, hem nimet-i İlâhiyenin küçücük parçalarını teleften ve çiğnemekten ve hakàretten ve abesiyetten sıyânet etmekle ve küçücük hayvânâtın cenazelerini toplamakla, sıhhiye memurları gibi tavzif olunmuşlar.

Aynen onlardan daha mühim, sinekleri dahi, insanın gözüne görünmeyen, hastalıkların mikroplarını ve madde-i semmiyeyi temizlemekle, sinekler muvazzaftırlar. Değil mikropların nâkıleleri, bilâkis, muzır mikropları mass, yani, emmek

Not

Dipnot-1 Ahmed bin Hanbel, Müsned, 2: 235

abesiyet: faydasız ve gayesiz oluş	bahriye sıhhiye memuru: deniz sağlık görevlisi
berriye sıhhiyesi: karada yaşayan sağlık görevlisi	bilâkis: tersine
binâen: dayanarak	bâkî kalan: kalıcı ve sürekli olan
dâr-ı bekà: devamlı ve kalıcı olan âhiret âlemi	elîm: acı ve sıkıntı veren
ervah: ruhlar	ev kemâ kàl: veya söylediği gibi
fenâ bulmak: yok olmak	hakaret: küçüklük, değersizlik
halk etmek: yaratmak	hayvânât: hayvanlar
hazîn: hüzün veren, acıklı	ifade-i hadisiye: Hz. Peygamberden (a.s.m.) nakledilen hadisin açıklaması
intizamperver: intizamı çok seven, herşeyi tertipli ve düzenli yapan	kerâmetkârâne: kerâmetli bir şekilde
kısâs: işlenen bir suçun cezası	kıyâmet: dünyanın yıkılıp harap olmasından sonra kurulacak âhiret âlemi
madde-i semmiye: zehirli madde	mass etmek: emmek
misilli: benzeri	muntazam: düzenli
muvazzaf: görevli	muzır: zararlı
mâbeyn: ara	mücâzat: cezalandırma
mühim: önemli	mükemmel: kusursuz
mükâfat: ödüllendirme	münâsip: benzer, uygun
nev’: tür	nezafet: temizlik
nimet: rızık olarak verilen şey, lütuf	nimet-i İlâhiye: Allah’ın nimeti, yardımı
nâkile: taşıyıcı	rû-yi zemin: yeryüzü
rızık: Allah’ın ihsan ettiği nimetler, yiyecekler	sevk-i Rabbânî: her şeyin rabbi olan Allah’ın yönlendirmesi
sıhhiye memuru: sağlık görevlisi	sıyânet etmek: korumak
taaffünat: çürümeler, kokuşmalar	tavzif olunmak: vazifelendirilmek
telef: zayi etme, yok etme	vahşî: yabanî, saldırgan
vazifedar: görevli	yabanî: evcilleştirilmemiş, doğal ortamda yaşayan
zemin: yer	zîhayat: canlı
âkilüllâhm: etçil, etle beslenen	îfâ etme: yerine getirme

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:40

ve yemekle o mikropları imhâ, o madde-i semmiyeyi istihâleye uğratırlar, çok sârî hastalıkların önünü alırlar. Hem sıhhiye neferleri, hem tanzifat memurları, hem kimyager olduklarına ve geniş bir hikmete mazhar bulunduklarına delil ise, onların gayet kesretidir. Çünkü kıymettar, menfaattar şeyler teksir edilir. HAŞİYE-1

Ey hodgâm insan! Sineklerin binler hikmet-i hayatiyesinden başka, sana âit bu küçücük faydasına bak, sinek düşmanlığını bırak: Çünkü, gurbette, kimsesiz, yalnızlıkta sana ünsiyet verdiği gibi, gaflete dalıp fikrini dağıtmaktan seni ikaz eder. Ve lâtif vaziyeti ve abdest alması gibi yüzünü, gözünü temizlemesiyle, sana abdest ve namaz, hareket ve nezâfet gibi vazife-i insâniyeti ihtar eder ve ders veren sineği görüyorsun.

Hem sineğin bir sınıfı olan arılar, nimetlerin en tatlısı, en lâtifi olan balı sana yedirdikleri gibi, Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyânda, vahy-i Rabbânîye mazhariyetle serfirâz olduğundan, onları sevmek lâzım gelirken, sinek düşmanlığı, belki insana dâimâ muâvenete dostâne koşan ve her belâsını çeken o hayvânâta düşmanlığı gadirdir, haksızlıktır. Muzırların yalnız zararlarını def için mücâdele olabilir. Meselâ koyunları kurtların tecâvüzünden korumak için onlara mukàbele edilir. Acaba hararet zamanından vücudun idaresinden fazla olan kanın çoğalması ve bulaşık ve bazı mevâdd-ı muzırrayı hâmil evridede cereyan eden mülevves kana musallat, belki memur olan sivrisinek ve pireler fıtrî haccâmlar olmasınlar mı? Muhtemel...

سُبْحَانَ مَنْ تَحَيَّرَ فِى صُنْعِهِ الْعُقُولُ 1

Not

Haşiye-1 Bir sineğin kanadı ve vücudu ne kadar hârika bir san’at-ı Rabbâniye olduğuna lâtifâne bir işaret olarak, meşhur Yûnus Emre‘nin bu fıkrası ne güzel bildirir: Bir sineğin kanadını kırk kağnıya yüklettim Kırkı da çekemedi, kaldı şöyle yazılı.
Dipnot-1 San’atına, akılların hayran olduğu Allah, her türlü kusur ve noksandan münezzehtir.

Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyân: açıklamalarıyla akılları benzerini yapmaktan âciz bırakan Kur’ân-ı Kerim	Yûnus Emre: (bk. bilgiler)
belâ: büyük sıkıntı	cereyan eden: dolaşan, akan
def: ortadan kaldırma, yok etme	dostâne: dostça
evride: toplardamar	fıkra: ifade, cümle (bk f-ḳ-r)
fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen	gadir: zulüm, acımasızlık
gaflet: sorumsuzluk, âhiretten ve Allah’ın emir ve yasaklarından habersiz davranma	gurbet: gariplik, yabancı memlekette olma
haccâm: kan alma görevlisi	hararet: ısı
hayvânât: hayvanlar	haşiye: dipnot, açıklayıcı not
hikmet: herşeyin anlamlı ve yerli yerinde oluşu	hikmet-i hayatiye: hayatta olmasındaki hikmet
hodgâm: bencil	hâmil: taşıyan
ihtar etmek: hatırlatmak	ikaz etmek: uyarmak
imhâ: yok etme	istihâle: dönüşüm, bir halden başka bir hale dönüşme
kesret: çok	kimyager: kimyacı
kıymettar: değerli	lâtif: güzel, hoş
lâtifâne: hoş ve güzel bir şekilde	madde-i semmiye: zehirli madde
mazhar: bir şeye erişme, ayna olma	mazhariyet: elde etme, erişme
menfaattar: faydalı, yararlı	mevâdd-ı muzırra: zararlı maddeler
mukabele etmek: karşılık vermek	musallat: sataşma, ilişme
muzır: zararlı	muâvenet: yardım
mücâdele: çekişme, uğraşma, savaşma	mülevves: kirli, pis
nezâfet: temizlik	nimet: Allah’ın rızık olarak verdiği yiyecek, içecek
san’at-ı Rabbâniye: Allah’ın san’atı	serfirâz: benzerlerinden üstün olan
sârî: sirayet eden, bulaşıcı	sıhhiye neferi: sağlık görevlisi
tanzifat memuru: temizlik görevlisi	tecâvüz: saldırı
teksir edilmek: çoğaltılmak	vahy-i Rabbânî: her şeyin rabbi olan Allah’ın vahyetmesi
vazife-i insâniyet: insanlık görevi	vaziyet: durum
ünsiyet vermek: arkadaşlık etmek

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:42

Nefsimle mücâdele ettiğim bir zamanda, nefsim kendinde gördüğü nimet-i İlâhiyeyi kendi malı tevehhüm ederek gurura, iftihâra, temeddühe başladı. Ben ona dedim ki: “Bu mülk senin değil, emânettir.” O vakit nefis gurur ve iftihârı bıraktı, fakat tembelliğe başladı. “Benim malım olmayana ne bakayım? Zâyi olsun, bana ne?” dedi. Birden gördüm: Bir sinek, elime kondu, emânetullah olan gözünü, yüzünü, kanatlarını güzelce temizlemeye başladı. Bir neferin mîrî silâhını, elbisesini güzelce temizlediği gibi, sinek de temizliyordu. Nefsime dedim: “Bak.” Baktı, tam ders aldı. Sinek ise, mağrur ve tembel nefsime hoca ve muallim oldu.

Sinek pisliği, tıp cihetiyle zararı yok bir maddedir ki, bazan tatlı bir şuruptur. Fakat sinek, yediği binler muhtelif muzır maddelerin ve mikropların ve semlerin menşei olmakla, sinekler küçücük istihâle ve tasfiye makineleri hükmüne geçmeleri hikmet-i Rabbâniyeden uzak değildir, belki şe’nindendir. Evet, arıdan başka sineklerin bazı tâifeleri var ki, HAŞİYE-1 muhtelif ve müteaffin maddeleri yerler, mütemâdiyen pislik yerine katre katre şurup damlatırlar. O semli, müteaffin maddeleri ağaçların yapraklarına yağan kudret helvası gibi tatlı, şifâlı bir şuruba tebdil ederek, bir istihâle makinesi olduklarını ispat ederler. Bu küçücük fertlerin ne kadar büyük bir milleti, bir tâifesi olduğunu göze gösterirler. “Küçüklüğümüze bakma. Tâifemizin azametine bak, ‘Sübhânallah’ de” diye lisân-ı hâl ile söylerler.

Not

Haşiye-1 Evet, sineğin küçücük bir tâifesini baharın âhirinde, badem ve zerdali ağaçlarının dallarında, siyah bir kütle halinde halk olunup, dala yapışık olup kalırlar. Mütemâdiyen, pislik yerine damlacıklar onlardan akıyor. O katreler bal gibi, sâir sinekler etrafına toplanırlar, emerler. Diğer bir başka tâifesi de nebâtâtın çiçeklerinin ve incir gibi bir kısım ağaçların telkîhinde istihdâm olunuyorlar. Sinek tâifelerinden yıldızlı, mumlu, ışıklı olan yıldız böceğin şâyân-ı temâşâ olduğu gibi, sinek tâifelerinden yaldızlı, altın gibi parlak kısmı da şâyân-ı dikkattir. Mızraklı sinekle, eşkıyaları hükmünde olan yabanî arıları da unutmamalıyız. Eğer Hâlik-ı Rahmân onların dizginini çekmeseydi, bu mızraklı tâifeler, pireler gibi insanlara hücum etseydiler, Nemrud’u öldürdükleri gibi, nev-i insanı da hırpalayacak idiler; وَاِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لاَ يَسْتَنْقِذُوهُ âyetinin mânâ-yı işârîsini tefsir ederdi. İşte, bunlar gibi yüz namdar hâsiyetli tâifeleri bulunan sinek cinsinin büyük bir ehemmiyeti vardır ki, mezkûr azîm âyet onu mevzu yapmış;
يَآ اَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ (ilâ âhir) demiş.

Hâlık-ı Rahmân: her şeyin yaratıcısı olan ve bütün varlıklara şefkat gösteren Allah	Nemrud: (bk. bilgiler)
Sübhânallah: Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir	azamet: büyüklük
azîm: büyük, yüce	cihet: yön, şekil
emânetullah: Allah’ın emâneti	eşkiya: yol kesici, isyancı
halk olunmak: yaratılmak	haşiye: dipnot
hikmet-i Rabbâniye: Allah’ın herşeyi bir fayda ve gayeye yönelik olarak, anlamlı ve yerli yerinde yaratması	hâsiyetli: üstün özellikli
ilâ âhir: ve devamı	istihdam olunmak: görevlendirilmek
istihâle: dönüşüm, bir halden başka bir hale dönüşme	katre: damla
kudret: güç, iktidar	lisan-ı hâl: hâl ve beden dili
mağrur: gururlu, kendini beğenmiş	menşe: kaynak
mevzu yapmak: konu etmek	mezkûr: zikredilen, anılan
muallim: öğretmen	muzır: zararlı
mânâ-yı işârî: işaret edilen mânâ	mîrî: devlete ait
müteaffin: kokuşmuş	mütemadiyen: sürekli olarak
namdar: şan ve şöhret sahibi	nebâtât: bitkiler
nefer: asker	nefis: insanı daima kötülüğe, maddî zevk ve isteklere sevk eden güç
nev-i insan: insan türü, insanlık	nimet-i İlâhiye: Allah’ın nimeti
sem: zehir	sâir: diğer
tasfiye: arındırma	tebdil etmek: değiştirmek
tefsir etmek: açıklamak, yorumlamak	telkih: aşılama
temeddüh: böbürlenme	tevehhüm etmek: zannetmek
tâife: grup, tür	zâyi olmak: kaybolmak
âhir: son	âyet: Kur’an’da yer alan her bir cümle
şe’n: temel özellik	şâyân-ı dikkat: dikkate değer
şâyân-ı temâşâ: seyretmeye değer

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:49

Dördüncü Nükte

وَاَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ 1

âyetine dâir gayet ehemmiyet kesb etmiş. Mühim ve mütefennin bir adam bu sual ile bazı hocaları ilzâm ettiği bir suale muhtasar bir cevaptır.

SUAL: Deniliyor ki: “Demir yerden çıkıyor; yukarıdan inmiyor ki 2 اَنْزَلْنَا denilsin. Neden 3 اَخْرَجْنَا dememiş; zâhiren muvâfık görülmeyen اَنْزَلْنَا demiş?”

ELCEVAP: Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyân, اَنْزَلْنَا kelimesiyle, demirdeki azîm ve çok ehemmiyetli nimet cihetini ihtar etmek için اَنْزَلْنَا demiş. Çünkü yalnız demirin zâtını nazara vermiyor ki, “ihrac” desin. Belki demirdeki nimet-i azîmeyi ve nev-i beşerin demire ne derece muhtaç olduğunu ihtar içindir. Nimet ciheti ise aşağıdan yukarıya çıkmıyor, belki rahmet hazinesinden geliyor. Rahmet hazinesi elbette âlî, yukarı ve mânen yüksek mertebededir. Elbette nimet yukarıdan aşağıyadır ve muhtaç olan beşerin mertebesi aşağıdadır. Elbette in’âm, ihtiyâcın mâfevkindedir. Onun için, nimetin hazine-i rahmetten beşerin ihtiyâcına imdâd için gelmesinin hak tâbiri, اَنْزَلْنَا dır, “ihrac” değildir.

Not

Dipnot-1 “Biz demiri de indirdik ki, onda hem kuvvet ve şiddet, hem de insanlar için faydalar vardır.” Hadîd Sûresi, 57:25.
Dipnot-2 İndirdik.
Dipnot-3 Çıkardık.

Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan: açıklamalarıyla benzerini yapmakta akılları âciz bırakan Kur’ân	azîm: büyük
beşer: insan	cihet: yön
ehemmiyet: değer, önem	emr-i İlâhiye: Allah’ın emri
hak tâbir: en doğru tâbir, ifade	hazine-i rahmet: Allah’ın rahmet hazinesi
ihrac: dışarı çıkarma	ihtar etmek: hatırlatmak
ilzâm etmek: susturmak	imdâd: yardım
in’âm: nimet verme	kelimât: kelimeler, sözler
kesb etmek: kazanmak	mertebe: derece, makam
muhtasar: kısa, özet	muvafık: uygun
mâfevk: üst	mânen: mânevî olarak
mühim: önemli	mütefennin: bilim adamı
nazara verme: dikkati çekme	nev-i beşer: insanlık
nihâyetsiz: sınırsız	nimet: Allah’ın rızık olarak verdiği, ihtiyaç duyulan herşey
nimet-i azîme: büyük nimet	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
zâhiren: görünüş itibariyle	âlî: yüce

**Ukbaa** · 19-10-2011 18:52

Hem tedricî ihrâcat beşerin eliyle olduğu için, “ihrac” kelimesi ihsan cihetini nazar-ı gaflete hissettirmez. Evet, demirin maddesi murad olunsa, mekân-ı maddî itibarıyla ihraçtır. Fakat demirin sıfatı ve burada mânâ-yı maksudu olan “nimet” ise, mânevîdir. Bu mânâ-yı maddî, mekâna bakmıyor, belki mânevî mertebeye bakar. Rahmân’ın hadsiz mertebe-i ulviyetinin bir tecellîsi olan hazine-i rahmetten gelen nimet, elbette en yüksek makamdan en aşağı mertebeye gönderiliyor. Hak tâbiri اَنْزَلْنَا 1 dır. Bu tâbirle nev-i beşere ihtar eder ki, demir en büyük bir nimet-i İlâhiyedir.

Evet, nev-i beşerin bütün san’atlarının mâdeni ve terakkiyâtının menbaı ve kuvvetinin medârı demirdir. İşte bu azîm nimeti ihtâr için, makam-ı imtinan ve in’âmda, kemâl-i haşmetle
2 وَاَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ ferman ediyor. Nasıl ki Hazret-i Dâvud’a en mühim bir mûcize olarak 3 وَاَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ ferman ediyor. Yani, büyük bir peygambere büyük bir mûcize ve büyük bir nimet olarak demiri yumuşatmasını gösteriyor.

Sâniyen: “Yukarı,” “aşağı” nisbîdir. Küre-i arzın merkezine göre yukarı ve aşağı oluyor. Hattâ bize nisbeten aşağı olan birşey, Amerika kıt’asına nazaran yukarı oluyor. Demek, merkezden sath-ı arz tarafına gelen maddeler, sath-ı arzda olanlara göre vaziyeti değişir.

Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyân i’câz lisânı ile ifade ediyor ki: Demirin o kadar çok menâfii, o kadar geniş fevâidi vardır ki, insanın hânesi olan küre-i arzın mahzeninden çıkarılacak âdi bir madde değildir. Ve rastgele hâcâtta istimâl edilmiş fıtrî

Not

Dipnot-1 İndirdik.Dipnot-2 “Biz demiri de indirdik ki, onda hem kuvvet ve şiddet, hem de insanlar için faydalar vardır.” Hadîd Sûresi, 57:25.
Dipnot-3 “Demiri de onun için yumuşattık.” Sebe’ Sûresi, 34:10.

Amerika Kıt’ası: (bk. bilgiler – Amerika)	Hazret-i Dâvud: [bk. bilgiler – Dâvud (a.s.)]
Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan: açıklamalarıyla benzerini yapmakta akılları âciz bırakan Kur’ân	Rahmân: çok merhamet sahibi olan ve şefkatle bütün yaratıkların rızkını veren Allah
azîm: büyük, yüce	cihet: yön, taraf
ferman etmek: emretmek, buyurmak	fevâid: faydalar, kazançlar
hadsiz: sınırsız	hâcât: ihtiyaçlar
hâne: ev	ihrac: dışarı çıkarma
ihrâcat: bir madeni yerin altından çıkarma işlemleri	ihsan: bağış
ihtar etmek: hatırlatmak	istimâl edilmek: kullanılmak
itibarıyla: açısından	i’câz: mu’cize oluş, bir benzerini yapmakta başkalarını aciz bırakma
kemâl-i haşmet: büyüklük ve heybetteki mükemmellik	küre-i arz: yerküre, dünya
lisan: dil	mahzen: depo
makam: derece, yer	makam-ı imtinan ve in’âm: minnet ve nimeti hatırlatma yeri
medâr: sebep, neden, kaynak	mekân: yer
mekân-ı maddî: maddî yer	menba: kaynak
menâfi: faydalar, yararlar	mertebe: derece, makam
mertebe-i ulviyet: yücelik mertebesi	murad: kast edilen, istenen
mâden: kaynak	mânâ-yı maddî: maddî anlam
mânâ-yı maksud: asıl kastedilen anlam	mûcize: insanların benzerini yapmakta aciz kaldıkları olağanüstü şey
nazar-ı gaflet: bir şeyin mânâsını anlamadan bakmak	nazaran: –göre
nev-i beşer: insanlık	nimet-i İlâhiye: Allah’ın nimeti
nisbeten: kıyasla	nisbî: konumuna göre farklı hüküm alan, göreceli
sath-ı arz: yeryüzü	sâniyen: ikinci olarak, ikinci derecede
tecellî: görünüm, yansıma	tedricî: derece derece, aşamalı
terakkiyât: ilerlemeler	vaziyet: durum, hâl
âdi: basit, sıradan

**Ukbaa** · 22-10-2011 10:05

<META name=description content=""><META name=keywords content=""><STYLE type=text/css media=all> body {font-family:'Trebuchet MS',Arial,serif;font-size:12.0pt} </STYLE>bir mâden değildir. Belki Hâlık-ı Kâinatın tarafından rahmet hazinesinde ve kâinatın büyük tezgâhından ihzâr edilmiş bir nimet olarak, “Rabbü’s-Semâvâti ve’l-Arz” ünvân-ı haşmetiyle de küre-i arz sekenesinin hâcâtına medâr olmak için demiri inzâl etmiş, indirmiş diye, demirdeki umûmî menfaati ifade için, güya demirin gökten gelen rahmet, hararet ve ziyâ gibi öyle şümullü faydaları var ki, kâinat tezgâhından gönderiliyor, küre-i arzın dar anbarından değil. Belki kâinat sarayındaki büyük hazine-i rahmetten ihzâr edilerek gönderilip, küre-i arzın anbarında yerleştirilmiş; o anbardan asırların ihtiyâcına nisbeten parça parça ihraç ediliyor.

Kur’ân-ı Azîmüşşân, bu küçük anbardaki parça parça çıkarılan demiri, yalnız “sarf etmek” mânâsını ifade etmek istemiyor. Belki Hazine-i Kübrâdan o nimet‑i azîmeyi küre-i arz ile beraber indirdiğini ifade etmek için; yani, bu küre-i arz hânesine en lâzım şey demirdir ki, Hâlık-ı Zülcelâl, güya küre-i arzı güneşten ayırıp insanlar için indirdiği zaman, demiri de beraber inzâl etmiş ve ekser ihtiyâc-ı beşer onunla temin edilmiştir. Kur’ân-ı Hakîm, “Bu demirle işlerinizi görünüz ve onu çıkarmaya çalışarak istifade ediniz” diye, mûcizâne ferman ediyor.

Bu âyette hem def-i a’dâya, hem celb-i menâfie medâr iki nimet beyan ediyor. Nüzûl-u Kur’ân’dan evvel demirle ehemmiyetli menâfi-i beşeriye temin edildiği görülmüş. Fakat istikbalde demirin gayet hârika ve muhayyirü’l-ukùl bir surette, denizde, havada ve karada gezerek küre-i arzı musahhar edip, mevt-âlûd bir hârika kuvveti gösterdiğini ifade için, 1 فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ kelimesiyle, ihbâr-ı gaybî nev’inden bir lem’a-i i’câz gösteriyor.

Not

Dipnot-1 “Onda kuvvet ve şiddet vardır.” Hadid Sûresi, 57:25.

Hazine-i Kübrâ: Allah’ın sonsuz nimetlerinin bulunduğu hazine	Hâlık-ı Kâinat: evreni ve bütün varlıkları yaratan Allah
Hâlık-ı Zülcelâl: sonsuz büyüklük ve görkem sahibi, her şeyin yaratıcısı olan Allah	Kur’ân-ı Azîmüşşan: şan ve şerefi yüce olan Kur’ân
Kur’ân-ı Hakîm: her âyet ve sûresinde sayısız hikmet ve faydalar bulunan Kur’ân	Rabbü’s-Semâvâti ve’l-Arz: göklerin ve yerin Rabbi
asır: yüzyıl	beyan etmek: açıklamak
celb-i menâfi: faydalı şeylerin çekilmesi	def-i a’dâ: düşmanların uzaklaştırılması
ekser: pek çok	evvel: önce
ferman etmek: buyurmak	fıtrî: doğal, yaratılıştan gelen
hararet: ısı, sıcaklık	hazine-i rahmet: Allah’ın sonsuz rahmet hazinesi
ihbâr-ı gaybî: gaybla ilgili haber; önceden haber verme	ihraç etmek: bir mâdeni yer altından çıkarmak
ihtiyac-ı beşer: insanın ihtiyacı	ihzar edilmek: hazırlanmak
inzal etmek: indirmek	istikbal: gelecek
kâinat: evren	küre-i arz: yerküre, dünya
lem’a-i i’câz: mu’cizelik parıltısı	medâr: kaynak, sebep
menfaat: yarar, fayda	menâfi-i beşeriye: insanlığın yararına olan şeyler
mevt-âlûd: ölümle karışık	mucizâne: mucizeli bir şekilde
muhayyirü’l-ukùl: akıllara şaşkınlık veren	musahhar etmek: boyun eğdirmek, bir şeyin emrine vermek
nev’inden: türünden	nimet: Allah’ın rızık olarak verdiği, ihtiyaç duyulan herşey
nimet-i azîme: çok büyük ve değerli nimet	nisbeten: bağlantılı olarak
nüzûl-u Kur’ân: Kur’ân’ın indirilmesi	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet
sarf etmek: harcamak, kullanmak	sekene: bir yerde ikâmet edenler, sakinler
surette: şekilde	tezgâh: üretim yeri
umûmî: genel	ziyâ: ışık, parlaklık
âyet: Kur’ân’da yer alan her bir cümle	ünvân-ı haşmet: görkem ve heybetli oluşu ifade eden isim
şümullü: kapsamlı

**Ukbaa** · 22-10-2011 10:08

Beşinci Nükte

Geçmiş nükteden bahsederken hüdhüd-ü Süleyman’dan bahis açıldı. Israrcı ve sualci bir kardeşimiz:HAŞİYE-1 “Hüdhüdün, Cenâb-ı Hakkı tavsifte1 يَخْرُجُ الْخَبْءَ فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرَضِ diyerek mühim makamda, mühim evsâf-ı İlâhiye içinde, nisbeten hafif bu vasfın zikrine sebep nedir?”

Elcevap: Beliğ bir kelâmın bir meziyeti şudur ki, söyleyenin ziyade meşgul olduğu san’atını, meşgalesini ihsâs etsin. Hüdhüd-ü Süleymanî ise, suyu az olan sahrâ-yı Ceziretü’l-Arabda gizli su yerlerini ferâsetle, kerâmetvâri keşfeden bedevî arîfleri gibi, hayvan ve tuyûrun arîfi olarak ve Hazret-i Süleyman Aleyhisselâma küngânlık eden ve su buldurup çıkarttıran mübârek ve vazifedar bir kuş olmakla, kendi san’atının mikyasçığıyla Cenâb-ı Hakkın semâvât ve arzdaki mahfiyâtı çıkarmakla mâbûdiyetini ve mescûdiyetini ispat ettiğini, kendi san’atçığıyla bilip ifade ediyor.

Evet, hüdhüd pek güzel görmüş. Çünkü, toprak altındaki had ve hesaba gelmeyen tohumların, çekirdeklerin, mâdenlerin muktezâ-yı fıtrîsi, aşağıdan yukarıya çıkmak değildir. Çünkü ecsâm-ı sakîle ihtiyarsız, ruhsuz olduğu için, kendi yukarıya çıkamaz; yukarıdan kendi kendine aşağıya düşebilir. Aşağıdan, hususan toprak sıkleti altında gizlenen bir cisim, câmid omuzundaki ağır yükü silkip çıkmak, kat’iyyen kendi kendine olamaz. Demek bir kudret-i hârika ile çıkarılıyor.

İşte, hüdhüd, berâhîn-i mâbûdiyet ve mescûdiyetin en gizlisini ve en mühimmini kendi arîfliğiyle bilmiş, bulmuş; Kur’ân-ı Hakîm onun hakkındaki ifadesine bir i’câz vermiştir.

Not

Haşiye-1 Sual etmekte çalışkan, yazmakta tembellik eden Re’fet’tir.Dipnot-1 “Göklerde ve yerdeki bütün gizlilikleri meydana çıkarır...” Neml Sûresi, 27:25.

Hazret-i Süleyman: [bk. bilgiler – Süleyman (a.s.)]	Hüdhüd/Hüdhüd-ü Süleyman: Hz. Süleyman’ın (a.s.) haberleşme vasıtası olarak görevlendirdiği kuş
Kur’ân-ı Hakîm: her âyet ve sûresinde sayısız hikmet ve faydalar bulunan Kur’ân	Re’fet: (bk. bilgiler – Re’fet Barutçu)
arz: yer	arîf: bilge
bedevî: çölde yaşayan, göçebe	beliğ: sözün düzgün, kusursuz, yerinde hâlin ve makamın gereğine göre söylenmesi
berâhîn-i mâbûdiyet: ibadet edilmeye lâyık olmanın delilleri	câmid: cansız
ecsâm-ı sakîle: ağır cisimler	evsâf-ı İlâhiye: Cenâb-ı Allah’ın Zâtını niteleyen yüce sıfatlar
ferâset: çabuk sezme ve anlama kabiliyeti	had ve hesaba gelmemek: sınırsız ve sayısız olmak
haşiye: dipnot	hususan: özellikle
ihbâr-ı gaybî: gayb âleminde olan şeyler hakkında haber verme	ihsas etmek: hissettirmek
ihtiyarsız: iradesi olmayan	i’câz vermek: mucizelik özelliği vermek
kat’iyyen: kesinlikle	kelâm: ifade, söz
kerâmetvâri: keramet gösterir gibi	keşfetmek: gizli bir şeyi açığa çıkarmak
kudret-i hârika: benzersiz kudret, güç	küngânlık: su kaynağını bulma işi
küre-i arz: yerküre, dünya	lem’a-i i’câz: mu’cizelik parıltısı
mahfiyât: gizli şeyler	makam: derece, konum
mescudiyet: secde edilmeye lâyık olma	mevt-âlûd: ölümle karışık
meziyet: üstün özellik	meşgale: meşguliyet
mikyas: ölçü	muktezâ-yı fıtrî: doğal yapılarının gereği
musahhar etmek: boyun eğdirmek, bir şeyin emrine vermek	mâbûdiyet: ibadet edilmeye lâyık olma
mübarek: bereketli	nev’inden: türünden
nisbeten: kıyasla, oranla	nükte: ince ve derin anlamlı söz
sahrâ-yı Ceziretü’l-Arab: Arap Yarımadasında bulunan çöl	semâvât: gökler
sıklet: ağırlık	tavsif: özelliklerini anlatma
tuyûr: kuşlar	vazifedar: görevli
zikir: anmak, hatırlatmak	ziyade: çok, fazla