Kur’ân Nedir, Tarifi Nasıldır?

**Huseyni** · 26-02-2012 12:18

Kur’ân Nedir, Tarifi Nasıldır?

Kur’ân;

Şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir tercüme-i ezeliyesi,
ve âyât-ı tekviniyeyi okuyan mütenevvi dillerinin tercüman-ı ebedîsi,
ve şu âlem-i gayb ve şehadet kitabının müfessiri,
ve zeminde ve gökte gizli esmâ-i İlâhiyenin mânevî hazinelerinin keşşâfı,
ve sutûr-u hâdisâtın altında muzmer hakaikın miftahı,
ve âlem-i şehadette âlem-i gaybın lisanı,
ve şu âlem-i şehadet perdesi arkasında olan ve âlem-i gayb cihetinden gelen iltifâtât-ı ebediye-i Rahmâniye ve hitâbât-ı ezeliye-i Sübhaniyenin hazinesi,
ve şu İslâmiyet âlem-i mânevîsinin güneşi, temeli, hendesesi,
ve avâlim-i uhreviyenin mukaddes haritası,
ve zat ve sıfât ve esmâ ve şuûn-u İlâhiyenin kavl-i şârihi, tefsir-i vâzıhı, bürhan-ı kàtıı, tercüman-ı sâtıı,
ve şu âlem-i insaniyetin mürebbîsi ve insaniyet-i kübra olan İslâmiyetin mâ ve ziyâsı,
ve nev-i beşerin hikmet-i hakikiyesi,

avâlim-i uhreviye: öldükten sonraki hayata ait dünyalar, âhiret âlemleri	bürhan-ı kàtı: kesin delil
cihet: taraf, yön	esma-i İlâhiye: Allah’ın isimleri
esmâ: Allah’ın isimleri	hakàik: hakikatler, gerçekler
hendese: plân, proje	hikmet-i hakikiye: kâinatın yaratılışındaki İlâhi gaye, sır ve gerçekleri bildiren ilim
hitâbât-ı ezeliye-i Sübhâniye: kusur ve aczden yüce olan Allah’ın ezelî konuşmaları	iltifâtât-ı ebediye-i Rahmâniye: Allah’ın sonsuz rahmetiyle kullarına ebediyen lütuf ve iyilikte bulunması
insaniyet-i kübrâ: en büyük insanlık, insana yakışır hâl ve davranış prensiplerinin tümünü üzerinde toplayan İslâmiyet	kavl-i şârih: açıklayıcı söz; kesin delil
keşşâf: keşfeden, gizli şeyleri bulup meydana çıkaran	kitab-ı kebir-i kâinat: büyük kâinat kitabı
lisan: dil	miftah: anahtar
mukaddes: her türlü çirkinlik ve eksiklikten yüce, kutsal	muzmer: gizli, saklı
mâ: su	müfessir: bir şeyi mânâ bakımından tefsir eden, yorumlayan
mürebbî: terbiye edici, eğitici, öğretici	mütenevvi: çeşitli
nev-i beşer: insanlar, insanlık türü	sutûr-u hâdisât: Cenab-ı Hak tarafından kâinat kitabında satırlar gibi yazılan olaylar zinciri
sıfât: sıfatlar; Allah’ın yüce Zâtını niteleyen İlâhî özellikler, ilim, kudret, hayat gibi	tefsir-i vâzıh: açık tefsir
tercüman-ı ebedî: ebedî tercüman	tercüman-ı sâtı: parlak, güçlü tercüman
tercüme-i ezeliye: ezelî tercüme	zemin: yeryüzü, dünya
ziyâ: ışık; parlaklık	âlem-i gayb: görünmeyen âlem, âhiret âlemi ve mânevî âlemler
âlem-i gayb ve şehadet: görünen ve görünmeyen âlem	âlem-i insaniyet: insanlık dünyası
âlem-i mânevî: mânevî âlem, madde ötesi âlem	âlem-i şehadet: görünen âlem, dünya
âyât-ı tekvîniye: kâinattaki Allah’ın varlığına ve birliğine olan deliller	şuûn-u İlâhiye: Allah’ın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait mukaddes özellikler

**Huseyni** · 26-02-2012 12:20

ve insaniyeti saadete sevk eden hakikî mürşidi ve hâdîsi,
ve insanlara
hem bir kitab-ı şeriat,
bir kitab-ı dua,
hem bir kitab-ı hikmet,
hem bir kitab-ı ubudiyet,
hem bir kitab-ı emir ve dâvet,
hem bir kitab-ı zikir,
hem bir kitab-ı fikir,
hem insanın bütün hâcât-ı mâneviyesine merci olacak çok kitapları tazammun eden tek, câmi bir kitâb-ı mukaddes,
hem bütün evliya ve sıddîkînin ve urefa ve muhakkıkînin muhtelif meşreplerine ve ayrı ayrı mesleklerine, herbirindeki meşrebin mezâkına lâyık ve o meşrebi tenvir edecek ve herbir mesleğin mesâkına muvafık ve onu tasvir edecek birer risale ibraz eden mukaddes bir kütüphane hükmünde bir kitâb-ı semavîdir.

Kur’ân, Arş-ı Âzamdan, İsm-i Âzamdan, her ismin mertebe-i âzamından geldiği için, On İkinci Sözde beyan ve ispat edildiği gibi, Kur’ân, bütün âlemlerin Rabbi itibarıyla Allah’ın kelâmıdır.

Hem bütün semavât ve arzın Hâlıkı namına bir hitaptır.
Hem rububiyet-i mutlaka cihetinde bir mükâlemedir.

Arş-ı Âzam: Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin ve herşeyi kuşatan sınırsız egemenliğinin tecelli ettiği yer, makam	Hâlık: her şeyi yaratan Allah
Rab: herbir varlığa muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah	arz: dünya
beyan: açıklama, anlatım	cihet: şekil, yön
câmi: kapsamlı	evliya: veliler, Allah dostları
ferman: buyruk, emir	hakikî: doğru, gerçek
hâcât-ı mâneviye: mânevî ihtiyaçlar	hâdî: doğru ve hak yolu gösteren
ibraz etmek: ortaya koymak, göstermek	insaniyet: insanlık
kelâm: ifade, söz	kitab-ı dua: dua kitabı
kitab-ı emir ve dâvet: emir ve hakikate çağrı kitabı	kitab-ı fikir: fikir kitabı
kitab-ı hikmet: hikmet kitabı	kitab-ı mukaddes: kutsal kitap
kitab-ı semâvî: semâdan gelmiş İlâhî kitap	kitab-ı ubûdiyet: kulluk kitabı
kitab-ı zikir: zikir kitabı	kitab-ı şeriat: din ve hukuk kitabı
merci: kaynak, merkez	mertebe-i âzam: en büyük mertebe, derece
mesâk: sevk edilecek yer; hedef ve gayeye ulaştıran yollar	mevcudat: varlıklar, var edilenler
mezâk: zevk, anlayış	meşrep: hareket tarzı, metot
muhakkıkîn: gerçekleri araştıran ve hakikatleri delilleriyle bilen âlimler	muhtelif: çeşitli, farklı
mukaddes: kutsal	muvafık: lâyık, uygun
mükâleme: konuşma	mürşid: irşad eden, doğru yolu gösteren
namına: adına	risale: mektup
rubûbiyet-i mutlaka: mutlak Rablık; Allah’ın bütün varlıklara yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması	saadet: mutluluk
semavat: gökler	sıddıkîn: daima doğruluk üzere olan, Allah’a ve peygambere bağlılıkta en ileride olanlar
tasvir etmek: anlatmak, ifade etmek	tazammun etmek: içine almak
tenvir etmek: aydınlatmak, ışıklandırmak	urefâ: ârifler, isim ve sıfatlarıyla Allah’ı hakkıyla tanıyanlar
İsm-i Âzam: Cenâb-ı Hakkın bin bir isminden en büyük ve mânâca diğer isimleri kuşatmış olanı

**Huseyni** · 26-02-2012 12:20

Hem saltanat-ı âmme-i Sübhaniye hesabına bir hutbe-i ezeliyedir.
Hem rahmet-i vâsia-i muhîta nokta-i nazarında bir defter-i iltifâtât-ı Rahmâniyedir.
Hem ulûhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle, başlarında bazan şifre bulunan bir muhabere mecmuasıdır.
Hem İsm-i Âzamın muhîtinden nüzul ile Arş-ı Âzamın bütün muhâtına bakan ve teftiş eden hikmet-feşan bir kitab-ı mukaddestir.
Ve şu sırdandır ki, Kelâmullah ünvanı, kemâl-i liyakatle Kur’ân’a verilmiş ve daima da veriliyor.

Kur’ân’dan sonra, sair enbiyanın kütüp ve suhufları derecesi gelir. Sair nihayetsiz kelimât-ı İlâhiyenin ise, bir kısmı dahi, has bir itibarla, cüz’î bir ünvan ile, hususî bir tecellî ile, cüz’î bir isimle ve has bir rububiyetle ve mahsus bir saltanatla ve hususî bir rahmetle zahir olan ilhamat suretinde bir mükâlemedir. Melek ve beşer ve hayvanatın ilhamları, külliyet ve hususiyet itibarıyla çok muhteliftir.

Kur’ân, asırları muhtelif bütün enbiyanın kitaplarını ve meşrepleri muhtelif bütün evliyanın risalelerini ve meslekleri muhtelif bütün asfiyanın eserlerini icmalen tazammun eden ve cihât-ı sittesi parlak ve evham ve şübehatın zulümatından musaffâ; ve nokta-i istinadı, bilyakîn vahy-i semavî ve kelâm-ı ezelî; ve

Arş-ı Âzam: büyük arş; Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin tecelli ettiği yer, makam	asfiya: Hz. Peygambere vâris olup onun yolundan giden ilim ve takvâ sahibi insanlar
azamet-i haşmet: haşmetin büyüklüğü	beşer: insanlar; insanlık
bilyakîn: kuşku ve şüpheye yer bırakmayacak kesin bir şekilde	cihât-ı sitte: altı yön
cüz’î: ferdî	defter-i iltifâtât-ı Rahmâniye: sonsuz merhamet sahibi olan Allah’ın ihsan ve iltifatlarını içine alan defter
enbiya: nebiler, peygamberler	evham: kuruntular, şüpheler
evliya: veliler, Allah dostları	haysiyetiyle: özelliğiyle, itibarıyla
hayvânât: hayvanlar	hikmet-feşan: hikmetli, hikmet yayan
hususiyet: özel olma, özel oluş	hususî: özel
hutbe-i ezeliye: ezelî hutbe	icmalen: kısaca, özetle
ilhamat: ilhamlar; Allah tarafından kalbe gelen mânâlar	itibar: bakımından
kelimât-ı İlâhiye: Allah’a ait kelimeler, sözler	kelâm-ı ezelî: ezelî söz
kelâmullah: Allah’ın kelâmı, sözü	kemâl-i liyakat: tam lâyık olma
kitab-ı mukaddes: kutsal kitap	külliyet: kapsamlılık; bütün fertlere hitap etme
kütüp: kitaplar	mecmua: kitap
meşrep: hareket tarzı, metot	muhabere: haberleşme, konuşma
muhat: kuşatılmış ve kapsamına dâhil olmuş olan etraf, çevre, alan	muhtelif: çeşitli, farklı
muhît: her şeyi kapsayan ve kapsamına dahil eden	musaffâ: arınmış, safileşmiş
mükâleme: konuşma	nihayetsiz: sınırsız, sonsuz
nokta-i istinad: dayanak noktası	nokta-i nazar: bakış noktası, açısı
nüzul: inme	rahmet: İlâhî şefkat, merhamet ve ihsan
rahmet-i vâsia-i muhîta: Allah’ın her şeyi kuşatan geniş rahmeti, merhamet ve şefkati	risale: mektup, küçük çaplı kitap
rububiyet: Rablık; herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması	sair: diğer, başka
saltanat-ı âmme-i Sübhâniye: her türlü kusur ve noksandan yüce olan Allah’ın her şeye hükmeden, her şeyi kuşatan saltanatı, sınırsız egemenliği	suhuf: sahifeler; bâzı peygamberlere gelen kutsal sayfalar
tazammun etmek: içine almak	tecellî: yansıma, görünme
teftiş etmek: denetlemek	ulûhiyet: ilâhlık
vahy-i semâvî: Allah tarafından peygambere gelen vahiy	zulümat: karanlıklar
zâhir: açık, gözle görülür	İsm-i Âzam: Cenab-ı Hakkın bin bir isminden en büyük ve mânâca diğer isimleri kuşatmış olanı
şübehat: şüpheler, tereddütler

**Huseyni** · 26-02-2012 12:22

hedefi ve gayesi bilmüşahede saadet-i ebediye; içi bilbedahe hâlis hidayet; üstü bizzarure envar-ı iman; altı biilmelyakîn delil ve burhan; sağı bittecrübe teslim-i kalb ve vicdan; solu biaynelyakîn teshir-i akıl ve iz’an; meyvesi bihakkalyakîn rahmet-i Rahmân ve dâr-ı cinân; makamı ve revacı, bi’l-hadsi’s-sadık makbul-ü melek ve ins ve cân bir kitab-ı semavîdir.

Said Nursî

biaynelyakîn: gözlem ve müşahedeye dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak şekilde kesinlikle	bihakkalyakîn: bizzat yaşamak suretiyle, kuşkuya yer bırakmayacak derecede kesinlikle
biilmelyakîn: kesin delile dayanarak, hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde kesinlikle	bilbedâhe: apaçık bir şekilde
bilmüşahede: gözle görülür bir şekilde	bittecrübe: tecrübeyle
bizzarure: ister istemez, zorunlu olarak	bi’l-hadsi’s-sâdık: doğru ve yanılmaz bir sezgi ve kavrayışla
burhan: güçlü ve sarsılmaz delil, kanıt	dâr-ı cinân: cennet yurdu
envar-ı iman: iman nurları	hidayet: doğru ve hak yol, İslâmiyet
hâlis: içten, katıksız, samimi	kitab-ı semâvî: İlâhî kitap
makbul-ü melek ve ins ve cân: melek, insan ve cinlerin kabul edip inandığı şey	rahmet-i Rahmân: rahmeti sınırsız olan Allah’ın şefkat ve merhameti
revac: kıymet, değer	saadet-i ebediye: sonu olmayan, sonsuz mutluluk
teshir-i akıl ve iz’an: aklı ikna edip boyun eğdirme ve itaat ettirme	teslim-i kalb: kalbin teslimiyeti