İradenin asıl gayesi, Allah’a ibadet ve kulluk etmektir.
Zihnin temel amacı, Allah’ı tanımak, ona iman etmektir/mârifetullahtır.
Hissin en büyük hedefi, Allah’ı saymak, Allah’ı sevmektir/muhabbetullahtır.
Lâtife-i Rabbaniyenin esas maksadı, Allah’ın tecellilerini görmek, cemalini müşahede etmektir.
Takvâ denilen ibadet-i kâmile/en mükemmel kulluk, bu dördünü tazammun eder/barındırır. Şeriat/İslam, bunları hem geliştirir, hem arındırıp duru hale getirir, hem bu gayetü'l-gàyâta/asıl gayenin zirvesine sevk eder.
(bk. Hutbe-i Şamiye, 136; Asar-ı Bediiye, 604)
